(1325-7 de Niculaussowicz, Niclauschowicz - MV 1 s. 133, 205; 1334 Niculsavicz - MV 1 s. 354; 1335 Niculanssovicz - MV 1 s. 373; 1345 Miclussowicz - MV 2 s. 188; 1365 Mikluszowice - Mp. 1, 280 - wg kopii z XVIII w.; 1367 Miclussewicze - Mp. 1, 292 z kopii; 1395 de Mikluzowicz - ZK 1c s. 184; 1397 Miclussouicze - SP 8, 5875; 1403 Miclussouice - Pol. 1, 153; 1405 Miklusouicze ZDM 6, 1850 - odpis z XVI w.; 1412 Myclussowycze - KK 2, 534; 1413 Miclussouicze - KK 2, 540; 1414 Mijcluszouicze - KSN, 3501; 1423 Mycluschowicze - Cracovia artificum suppl. 1410-1412 oraz 1421-1424, 208; 1436 de Miczkisowicz - ZDM 2, 491; 1459 Mikluschewicze - KUJ 2, 192; 1464 Mikluschouicze - KUJ 2, 208; 1466 Miklwschowycze - ZK 146 s. 697; 1511 Mykluschowicze - MS 4, 1203; 1529 Mikluschewicze - LR s. 179; 1535 Myklushovycze - Wypisy 1534-1535, 1227; 1540 Miklussowicze - DP 2, 548; 1541 Myklusschowycze - Wypisy 1539-1541, 713) 11,5 km na N od Bochni.

1. 1365 ziemia krak. (Mp. 1, 292; ZDM 4, 983); 1489, 1563, 1581 pow. szczyrz. (ŹD s. 58, 446; RP s. 192); 1325-7 n., 1529, 1598 par. własna (MV 1, s. 133; LR s. 257; WR k. 274); 1325-7 dek. Kazimierz (MV 1, s. 133); 1335, 1349-50 dek. Wawrzeńczyce (MV 1, s. 373; 2 s. 222, 231); 1346-8, 1351-2, 1355-8, 1373-4 dek. Stare Brzesko (MV 2 s. 193, 202, 212, 240, 258, 273, 281, 289, 296; 9 s. 6, 26); 1529, 1598 dek. Witów (LR s. 257; WR k. 274).

2. 1365 M. graniczy z →Gawłowem p. 2; →Ług jezioro; 1404 las Łężec [dziś pole w M. o tej nazwie - UN 2 s. 38] →p. 3a; 1408 →p. 3a; 1413 las Łężec i Kamatka [dziś pole Konotka w M. - UN 2 s. 38; Galas, Średniowieczne nazwy →p. 7, s. 256] i jezioro pod górą, inne jezioro, Wielka Łąka, Pochyłka i Olszyny w M., ciąnące się w stronę Dziewina; 1499 niwa w M. nad rz. Rabą k. karczmy stojącej nad Rabą, k. młyna w M. →p. 3a; M. k. Niepołomic (MS 2, 1358); 1549 wyspa na rz. Rabie i miejsce na budowę młyna we wsi król. M. w stwie niepołomickim (MS 5, 447).

3. Własn. szlach., od 1499 król. w stwie niepołomickim 3a. Sprawy własnościowe. 1365 Kazimierz W. poświadcza, że Krystyn z Wyżyc chorąży krak. dał Janowi i Świętosławowi br. z →Drwini cz. w Chomranicach z dopłatą 500 grz. w zamian za wieś M. z pr. patr. [miejscowego kościoła] (ZDM 4, 983).

1365-7 Krystyn z Wyżyc, →Chomranic, →Męciny, →Michalczowej, →Kłodnego i M. od 1365, chorąży sand. 1365, krak. 1365-7 (ZDM 4, 983; Mp. 1, 292; UM 71, 700)¹J. Wroniszewski błędnie łączy Krystyna z Wyżyc z Mikluszowicami w par. Górka (Wroniszewski Rawicze 1 s. 103); 1367 Kazimierz W. potwierdza, że Krystyn z M. chorąży krak. wydzielił ss. Stanisławowi, Andrzejowi, Wydżdze i Janowi: Wyżyce z Wolą, Prokocim, połowę M. w ziemi krak. oraz →Michalczową, karczmę →Krużlową i połowę →Męciny z jej Wolą zw. →Kłodne w ziemi sądec. (Mp. 1, 292)²W haśle →Kłodne Wola błędnie zidentyfikowana z nieznaną bliżej Wolą Prochocińską.

1367-1403 Andrzej z M., Wyżyc, →Męciny, →Michalczowej, →Lewniowej, h. Zaroże, s. Krystyna, br. Stanisława, Wydżgi, Jana i NN siostry ż. Piotra z Czarnocina, ojciec Piotra, Mikołaja i Andrzeja (Mp. 1, 292; SP 8, 9912; ZK 3b s. 90; M. Wolski, Ławszowici i Zaroszyce. Z zagadnień genealogiczności rodów rycerskich, w: Homines et societas. Czasy Piastów i Jagiellonów, Poznań 1997, s. 150-1).

1367-94 Wydżga z M., Wyżyc 1386-1402 i →Drwini 1396, h. Zaroże, s. Krystyna, br. Stanisława, Andrzeja, Jana i NN siostry ż. Piotrasza z Czarnocina (SP 8, 600; ZK 1c s. 6, 11, 16; 2 s. 157, 164, 432).

1386-7 Piotrasz z M. i Czarnocina [pow. wiśl.] 1379-92, h. Lis, ojciec Mikołaja (SP 8, 3993, 4020, 4065, 4081, 4178, 4357, uw. 12/22, 20/16, 23/14, 59/18); 1386-7 →p. 3b; 1387 świadkowie Wydżgi z M. zeznają, że Peterlin ze Szczytnik wdarł się do karczmy, odbił rygle i zniszczył (stratował) owies i pszenicę (SP 8, 4419, uw. 63/2, 67/2); 1389 Piotrasz z Czarnocina oddala zeznaniami świadków roszczenia Wydżgi z Wyżyc o połowę cz. w M. ponieważ od 4 lat nie jest w jej posiadaniu (SP 8, 5226-7); 1394 Mikołaj [z Marszowic] pisarz krak. pozywa Wydżgę z M. o dziedzinę M.; Mikołaj z Czarnocina s. Piotrasza pozywa Wydżgę z Wyżyc; Andrzej z Lewniowej pozywa ww. Mikołaja [z Marszowic] o dziedzinę w M. (ZK 2 s. 3, 157, 177).

1397-1403 Mikołaj z M. i Czarnocina h. Lis, s. Piotrasza i NN. z M., bratanek Oty z Klimontowa, br. Katarzyny ż. Kiełcza z Książnic [pow. wiśl.] (SP 8, 6024; ZK 3 s. 528; 3b s. 38, 48)³W trakcie sporu z Andrzejem z Wyżyc Mikołaj nazwał Andrzeja stryjem. Jest to niewątpliwie pomyłka pisarza, gdyż Mikołaj był zapewne siostrzeńcem Andrzeja; 1397 Mikołaj z Czarnocina pozyskuje dok. sądowym na wuju (patruus!) Andrzeju z →Lewniowej i M., połowę górnej cz. M. (SP 8, 5975, 6024)⁴Najprawdopodobniej z powodu błędnego odczytu wydawcy bądź nieprecyzyjnego wpisu do księgi jednorazowo pojawia się w zapis „pro media parte Miklussouicze superioris” (SP 8, 5975), sugerujący wyodrębnienie się cz. wsi M. w osobną jednostkę osadniczą o nazwie Mikluszowice Górne. Tak zinterpretował ten zapis J. Kurtyka w haśle →Lewniowa p. 3a. Tymczasem w materiale źródłowym wykorzystanym do niniejszego hasła ani razu nie pojawia się takie rozróżnienie, co skłania do wniosku, że w cytowanym zapisie chodzi jedynie o wyżej położoną, czyli górną cz. wsi; 1399 Mikołaj s. Piotrasza z Czarnocina zwalnia stryja Otę z Klimontowa z wszystkich należności z tytułu opieki, gdyż uwolnił go od długów żydowskich i wykupił M. (SP 8, 8115); 1400-2 Andrzej z Wyżyc [i M.] pozywa wszystkich 21 kmieci i karczmarza Nieustępa z M. o przeoranie granic, 24 zagonów oraz spasienie 60 kop [siana?] (SP 8, 10940; ZK 3a s. 251, 308, 511, 601); 1402 Kiełcz z Książnic godzi się z Mikołajem z Czarnocina o 30 grz. ojcowizny i połowę macierzystej wsi M. swej ż. Katarzyny, a siostry Mikołaja. Kiełcz stawi w sądzie wiśl. świadków. W zależności od tego, co zeznają, Mikołaj przekaże ww. sumę i dobra Katarzynie, lub zostanie uwolniony od jej roszczeń (ZK 3 s. 437); 1403 Mikołaj z Czarnocina pożycza 30 grz. gr pras. oraz 20 grz. kwartników od Mikołaja z Zagórzyc zabezpieczając zwrot zastawieniem mu całej cz. M. w kwocie 100 grz. (ZK 3 s. 499); Andrzej z Wyżyc [i Lewniowej] pozywa Otę z Klimontowa o dziedzinę M. i dok. (ZK 3b s. 33); tenże Andrzej pozywa Mikołaja z Czarnocina o dziedzinę M. (ZK 3b s. 38)⁵W haśle →Lewniowa p. 3 błędnie podano tę sprawę pod r. 1408; Andrzej z Wyżyc i Lewniowej przeciw Mikołajowi z Czarnocina i Ocie z Klimontowa (ZK 3b s. 48); Mikołaj z Czarnocina jako zachodźca Oty z Klimontowa oddala roszczenia Andrzeja z Lewniowej [i M.], który domagał się podjęcia pieniędzy i ustąpienia mu wsi M. Sąd unieważnia dokumenty, które Andrzej złożył na poparcie swych żądań; Więcław [z Dziekanowic] komornik sędziego krak. oddala pozew Andrzeja z Lewniowej o naganienie wyroku i wstrzymanie wydania dok. dotyczących dziedziny M. w jego sprawie z Mikołajem z Czarnocina i Otą z Klimontowa oraz złe rozsądzenie tej sprawy (ZK 3 s. 528); Andrzej z Lewniowej pozywa kmieci z M. (ZK 3b s. 90 zp.); Mikołaj z Czarnocina sprzedaje za 180 grz. gr pras. Jaszkowi z Wierzbna połowę M. z pr. patr. miejscowego kościoła (Pol. 1, 153; ZK 3 s. 544).

1403-4 Jaszek z [M.] i Wierzbna, br. Dobka (Pol. 1, 153; ZK 3 s. 544); 1404-7 Maciej Pstroski z Pstroszyc i [zastawnik] M. (ZK 3 s. 370, 440, 548; 4 s. 98-9; Pol. 3, 1138; ZDM 1, 266); 1404 Jaszek z Wierzbna winien stawić swego zachodźcę Kiełcza [z Książnic] w sprawie z Maciejem [zastawnikiem] z M. i Pstroszyc o wyłowienie ryb z sadzawek oraz o role (ZK 3b, s. 315); Jaszek z Wierzbna [i M.] winien za zgodą br. Dobka przekazać Maciejowi z Pstroszyc dok. na dziedzinę w M. i wydzielić ją Maciejowi, ten zaś zobowiązuje się udostępnić ten dok. Jaszkowi, kiedy tylko ów będzie go potrzebował (ZK 4 s. 58); sprawa tychże Macieja i Jaszka o pr. bliższości do cz. w M. trzymanej [przez Macieja] w zastawie od Kiełcza (ZK 3b s. 370); tenże Maciej pozyskuje na Jaszku bezprawnie przezeń uprawiane role w M., pod lasem Łężec, za rolami kmiecia Bogufała; Jaszek winien zwrócić pleb. z M. owies meszny (avenam messam) z tej roli w ilości określonej przez plebana (ZK 4 s. 98-9); Dobek z Wierzbna sprzedaje za 250 grz. półgr Konstantemu s. Hanula z Rudna połowę M. z pr. patr. miejscowego kościoła Konstanty zobowiązuje się zapłacić 40 grz. do Wielkanocy (ZK 4 s. 161); Jaszek z Wierzbna pozywa br. Dobka o bezprawne zaoranie ról w Wierzbnie, o dokończenie rozpoczętego z nim działu, oraz o 80 grz. zapisanych na M., 20 grz. u Miczka Kępskiego, 7 koni w Jaśle, 30 grz. i poranienie (ZK 3b s. 471).

1404-16, zm. przed 1418 Konstanty, Kościuszko z Rudna, M. i Dziewina od 1415, s. Hanula z Wilna, br. Salomona, ojciec Jana Kościuszki, Anny ż. Stanisława z Wronińca, Heleny i Małgorzaty, ż. Małgorzata c. Wilczka z Zakrzowa i Dębowego Działu →1416 (KK 2, 534, 540-1; ZK 6 s. 72, 287; 193 s. 328; 194 s. 28a; Mp. 4, 1154; GK 1a k. 96v-97; Bukowski, Salomonowie herbu Łabędź →p. 7, s. 121; GK 4 s. 769, 777-8 - córki).

1407-16, zm. ok. 1432 Andrzej z M., Wyżyc, →Michalczowej, →Męciny par. własna 1418-31, →Kłodnego 1409-29 i →Lewniowej 1408-15⁶W haśle →Lewniowa połączono informacje o dwóch Andrzejach, ojcu i synu w jedną osobę, h. Zaroże, s. Andrzeja, br. Piotra, Mikołaja, ojciec Stachny ż. Mikołaja z Klimontowa i Fienny ż. Jana z Wojsławic (GK 1b s. 140; ZK 5 s. 65, 71, 78, 102; 193 s. 328; 194 s. 28a; Mp. 4, 1154); 1407 w sprawie Maćka [z Pstroszyc, zastawnika] z M. z Andrzejem z Wyżyc sąd decyduje, że cokolwiek Maciek zbuduje w M., zatrzyma dla siebie, bez konieczności sprzedaży Andrzejowi lub komukolwiek innemu (GK 1b s. 140); 1408 Konstanty s. Hanula z M. oddala roszczenia z tytułu pr. bliższości Andrzeja z Wyżyc o połowę M., tak do cz. dziedz., jak i trzymanej przezeń w zastawie. Wszystkie dok. przedłożone w tej sprawie przez Andrzeja zostają wieczyście unieważnione; br. Paszek, Wilczek i Mikołaj z Zakrzowa zastawiają Konstantemu z M. całą cz. w Rudnie za 70 grz. półgr stanowiących posag ich siostry Małgorzaty ż. Konstantego (ZK 5 s. 65, 71); sąd wyznacza termin wizji granic [dóbr] Konstantego z M. z Andrzejem z Wyżyc; ww. Konstanty i Andrzej postanawiają wyznaczyć pod zakładem 30 grz. po trzech rozjemców do przeprowadzenia podziału dóbr w M. (ZK 5 s. 78, 102); →Bratucice p. 3⁷W haśle →Bratucice błędnie zidentyfikowane z M. w par. Górka; 1409 br. Paszek, Wilczek i Mikołaj z Zakrzowa sprzedają za 223 grz. półgr Konstantemu z M. całą cz. w Rudnie pod takim warunkiem, że Konstanty weźmie na wychowanie ich dwie siostry Elżbietę i Świętochnę i wyposaży je, dając każdej po 70 grz. posagu i 40 grz. wyprawy. Gdyby Konstanty umarł przed wydaniem ww. sióstr za mąż, wówczas ww. bracia zapłacą 223 grz. spadkobiercom Konstantego i wezmą do siebie siostry, przejmując z powrotem na własność Rudno. Jeśli zaś Konstanty umrze wydawszy tylko jedną z sióstr, wówczas jeśli jego spadkobiercy nie zapłacą braciom 110 grz., bracia zapłaciwszy im 333 grz. wezmą siostrę do siebie i przejmą na własność Rudno (ZK 5 s. 122); 1410 Kościuszko i Andrzej z M. dzielą się dobrami - zp. (ZK 193 s. 35).

1412 Mikołaj i Jan z M. kwitują Paszka z Zakrzowa z przypadających na nich cz. dóbr ojczystych (ZK 5 s. 302b); 1413 Andrzej i Konstanty z M. dzielą się dobrami w M. Andrzej bierze lasy Łężec i Kamatka⁸SHGK cz. II z. 3 s. 390 zamieszcza hasło →Kamatka Łężek z błędną identyfikacją obiektu i odesłaniem pod Kunatka łężek. Hasła tego, niestety, nie zamieszczono oraz jezioro pod górą, a Konstanty Wielką Łąkę (Welikalanca), Pochyłkę [niezid.], jezioro i Olszyny ciągnące się w stronę Dziewina (ZK 193 s. 119; Mp. 4, 1138; Galas, Średniowieczne nazwy →p. 7, s. 255-7); 1414 Konstanty z M. zastawia za 100 grz. półgr Zygmuntowi z Cichawy dobra król. Załęże i Markuszowice [dziś Markuszka], zobowiązując się uzyskać zgodę króla (SP 2, 1334; ZK 5 s. 423 zp.); 1415 →Dębowy Dział p. 3⁹W haśle →Dębowy Dział błędnie zidentyfikowane z M. w par. Górka; →Lewniowa p. 3a; 1416 Konstanty z M. wydzierżawia wielkorządcy krak. Świętosławowi Litwosowi na 3 lata za 70 grz. półgr połowę M., całą wieś Dębowy Dział i →Kuźnicę Rudę (ZK 194 s. 7); Andrzej z Wyżyc [i M.] w sprawie z Konstantym z M. dowodzi zeznaniami świadków, że Konstanty zezwolił na pierwszy i drugi podział w M., i że powyższe podziały są wieczyste (ZK 193 s. 329); Przybek z Grodziny sprzedaje za 200 grz. półgr Kościuszce z M. połowę →Dziewina z zasiewami (SP 2, 1447; ZK 6 s. 203); Konstanty z M. wyznacza po 100 grz. półgr posagu i wiana ż. Małgorzacie na całej cz. w Rudnie i połowie swych innych dóbr (ZK 194 s. 14).

1420 Przybek z Grodziny sprzedaje za 200 grz. półgr Małgorzacie wd. po Konstantym z M. i jej dzieciom połowę →Dziewina; Małgorzata z dziećmi zobowiązuje się zapłacić Przybkowi 45 grz. (ZK 7 s. 11); 1422 Przybek ze Żmigrodu pozywa Jana [Kościuszkę?] z M. (ZB 1a s. 258); 1424 →Dębowy Dział p. 3.

1424-34 Jan Kościuszko z M., Rudna, Dziewina oraz Pęczelic w pow. wiśl., s. Konstantego, Kościuszki, ż. Wichna c. Peregryna ze Szczytnik (ZK 9 s. 257; 10 s. 105-6; 196 s. 331; GK 4 s. 58, 706-7, 713-4, 733, 747, 877, 890; 5 s. 58, 89); 1424 Salomon ze Swoszowic stryj i Wilczek z Zakrzowa wuj Jana, Anny, Małgorzaty i Heleny, dzieci zm. Kościuszki z M. oddają ich razem z dobrami w opiekę na 3 lata Piotrowi z Cikowic. Piotr ma co roku dawać dla nich do rąk opiekunów 16 grz. czynszu, przy czym, jeśli poniesie jakieś wydatki na remont budynków lub na szaty dla ww. dzieci, wówczas będzie mógł to potrącić z czynszu (ZK 195 s. 318-9).

1426 Paweł z M. (SP 7/2, 494); 1428 Jan z M. zobowiązuje się zapłacić 110 grz. posagu pannie Świętochnie c. Wilczka z Zakrzowa do rąk jej br. Wilczka - zp.; tenże Wilczek poręcza za siostrę Świętochnę, że skwituje ona Jana z M. ze 100 grz. zapisanych jej tytułem posagu przez Kościuszkę [ojca Jana] (ZK 146 s. 186-7); 1429 Jan s. [zm.] Kościuszki z M. nie wypłacił Wilczkowi z Zakrzowa 110 grz. (GK 3 s. 440); 1432 tenże Jan zastawia za 110 grz. Mik. Ostrowskiemu całe cz. w M. i Dziewinie z zasiewami ozimymi; ww. Mikołaj stwierdza, że z powyższej kwoty 100 grz. stanowi posag jego ż. Świętochny [c. Wilczka z Zakrzowa] a 10 grz. pochodzi z jej wiana. Mikołaj unieważnia wszelkie zapisy jakie miał na Rudnie (GK 4 s. 708-9, 720); Mikołaj z Ostrowa podzastawia za 110 grz. Peregrynowi ze Szczytnik cz. w M. i →Dziewinie z zasiewami (ZK 197 s. 177); Peregryn ze Szczytnik wykupuje cz. w M. i →Dziewinie z rąk Mikołaja z Ostrowa za 110 grz. stanowiących posag i wyprawę jego c. Wichny, a ż. Jana Kościuszki z M.; tenże Peregryn unieważnia zapis dotyczący ww. dóbr w księgach proszowskich; Mikołaj z Ostrowa kwituje Peregryna ze 100 grz. posagu i wyprawy jego córki Wichny (GK 4 s. 715-6; ZK 10 s. 94); Jan Kościuszkowic zastawia za 17 grz. półgr Piotrowi Cikowskiemu 2 karczmy, jedną w M., a drugą w Dziewinie (GK 4 s. 922); 1434 Jan z Rudna s. Kościuszki za zgodą ż. Wichny c. Peregryna ze Szczytnik sprzedaje za 500 grz. półgr Piotrowi z Cikowic całe cz. w M. i →Dziewinie z takim zastrzeżeniem, że jeśli zwróci mu w ciągu 3 lat 400 grz., wówczas obejmie na powrót ww. dobra, a w sprawie ewentualnych wydatków Piotra na remont budynków zdadzą się na wyrok arbitrów (ZK 10 s. 206-7)¹⁰W haśle →Dziewin błędna data 1432 sprzedaży M. i Dziewina; Jan Kościuszko z Rudna kwituje Piotra z Cikowic ze 100 grz. półgr za dziedziny w M. i →Dziewinie Małym (SP 2, 2565); →Dziewin p. 3.

1434-54, zm. 1454 Piotr Cikowski h. Radwan, z M., →Cikowic 1408-20, →Dziewina od 1434, Wojsławic od 1437, Wyżyc, →Męciny w pow. sądec. 1439-43, →Kłodnego 1439-43 i Lewniowej 1443-5, s. NN. i Katarzyny z Wyżyc, podstarości potem podsędek krak. 1442-54, sędzia krak. 1454, ż. Elżbieta siostra Konstanetgo z Rudna (Pol. 3, 210, 213; ZDM 2, 491; ZK 11 s. 166; 146 s. 358; 147 s. 14; 150 s. 61, 129; 197 s. 582, 627; 199 s. 27; GK 5 s. 616; 6 s. 357; 7 s. 812, 886-7, 889-91, 967, 1081-2; 8 s. 20-1; 9 s. 38; 11 s. 158-9; PSB 26, s. 393-4).

1437-44 Fienna c. Andrzeja z Wyżyc, M., →Męciny w pow. sądec. 1443, →Kłodnego 1437-43, ż. Jana z Wojsławic, siostra Stachny ż. Mikołaja z Klimontowa (GK 6 s. 55; ZK 147 s. 58); 1437 Jan z Wojsławic zastawia za 10 grz. Piotrowi Cikowskiemu z M. łan Podesznieński w M., który ma od ż. [Fienny]; Katarzyna wd. po Piotrze z Wojsławic z córką Małgorzatą sprzedają za 400 grz. Piotrowi Cikowskiemu z M. całą cz. w Wojsławicach (ZK 197 s. 621, 682); 1438 królowa Zofia pożycza 896 grz. od Piotra Cikowskiego z M. W razie nieoddania w terminie dług wzrośnie do 1800 grz., a Piotr będzie mógł wwiązać się do zamków, miast i wsi należących do poręczycieli: Mikołaja z Brzezia podstolego krak., Jana z Zagórzan star. biec., Mik. Borka z Trzcieńca burgr. krak., Andrzeja z Kościejowa star. rad. i Stan. Roja pleb. Ś. Szczepana na zamku krak. (ZK 150 s. 125-6); 1439 Jan z Wyżyc niegdyś z Wojsławic i Mikołaj z Klimontowa poręczają sobie wzajemnie pod zakładem 1000 grz., że ich ż. Fienna i Stachna zeznają podział dóbr Wyżyce, M. oraz →Męcina, którą Stachna winna wykupić z zastawu od tegoż Jana za 25 grz. (GK 6 s. 54-5 zp.); Stachna c. Andrzeja z Wyżyc, ż. Mikołaja z Gniewęcina [i Klimontowa] sprzedaje za 600 grz. Piotrowi z Cikowic cz. po ojcu i matce w Wyżycach, M., →Męcinie i →Kłodnem (Pol. 3, 210; Mp. 4, 1353; DSZ 189); 1442 →Donatkowice p. 3; 1443 br. Mikołaj i Michał z Brzeźnicy mają termin z Piotrem z Cikowic podsędkiem [krak.] na wizję w sprawie o połowę cz. w M., a z Fienną wd. [po Janie z Wojsławic] z Wyżyc w Wyżycach i M. (ZK 147 s. 58); →Lusławice Dolne i Górne p. 3Aa; 1444 Fienna wd. po Janie niegdyś z Wojsławic [i Wyżyc] sprzedaje za 300 grz. Piotrowi z Cikowic podsędkowi krak. całą swoją cz. w M. (Pol. 3, 213); Piotr Cikowski z M. podsędek krak. pożycza 620 fl. węg. od Andrzeja z Tęczyna zabezpieczając zwrot wwiązaniem do M. (GK 8 s. 639-40 zp.).

1455-85, zm. przed 1486 Mikołaj Cikowski, Sędzic, Mikluszowski h. Radwan z M., dz. M., →Dziewina 1460, →Drwini 1465-70, Wojsławic par. Gorzków, Mojkowic i →Donatkowic 1460-64, s. Piotra, ojciec Piotra, Mikołaja podczaszego król. i burgr. krak., Stanisława, Anny ż. Stan. Trzecieskiego z Chruszczyny, Elżbiety ż. Stan. Wilama z Chodenic wójta bocheńskiego i Jadwigi, ż. Marta c. Jana Cielątki 1451 (ZK 14 s. 201, 214, 238, 260, 263, 293-5, 307; 15 s. 158, 186, 289, 370; 16 s. 434, 456; 17 s. 162-3, 181, 290, 296, 408, 440, 533-4, 606; 146 s. 619, 622, 697, 722; 19 s. 115, 136, 144, 151, 161, 177, 182; 20 s. 76, 129; 147 s. 358, 368, 407; 152 s. 113-4, 170; 199 s. 278; 200 s. 34, 50, 52, 54, 271; 201 s. 30, 180, 212, 240, 368; 202 s. 73-4; GK 12 s. 508; 13 s. 8, 19, 33-5, 79-80, 284-5, 286-7, 297, 312, 324, 335, 341, 514, 521-2, 575-6, 749; 14 s. 301, 306, 343, 349; 15 s. 202, 407; 17 s. 982; 18 s. 111, 158, 178, 241, 390-1, 428, 443, 448, 453, 483, 529, 716, 838, 918; 19 s. 113, 415, 566, 635, 758, 938; 20 s. 84, 86, 137-40, 183, 934, 944, 1047, 1065; 21 s. 651-2, 709, 804, 814, 827; 22 s. 884; KUJ 2, 192, 208; DLb. 1 s. 77; 2 s. 163; Mp. 5 G 35, L 100; AGZ 13, 4521, 4777; SP 2, 4325, 4335); 1451 Mikołaj s. Piotra Cikowskiego z M. podsędka krak. za poręką ojca podejmuje od księdza Stan. [Cielątki] z Liszyna [Mazowsze] doktora dekretów i scholastyka sand. 300 grz. półgr należących do jego ż. Marty po jej ojcu. Pieniądze te Mikołaj z Piotrem winni złożyć u kogoś godnego zaufania w Krakowie za wiedzą Stanisława. Mają być one przeznaczone na zakup jakiegoś majątku, który będzie stanowił własn. Marty. W przypadku jej bezpotomnej śmierci pieniądze winny wrócić do rąk Stanisława (SP 2, 3467); 1455 →p. 5; 1455-7 Mik. Cikowski z M. spłaca 130 grz. i 20 sk. długu swego zm. ojca Piotra egzekutorom testamentu bpa krak. kardynała Zbigniewa z Oleśnicy (OK 9 s. 906, 949; 10 s. 37); 1456 Mikołaj z Wyżyc kwituje Mikołaja z M. s. zm. Piotra podsędka krak. z pożyczonych przez tegoż Piotra 80 grz. (ZK 14 s. 237); Jan z Przyborowic [pow. sand.] kwituje Mikołaja z M. z 35 grz. pożyczonych przez jego zm. ojca Piotra podsędka krak.; Mik. Wrębski zw. Gązwia naganiony i oskarżony przez Mikołaja z M. o kradzież nocą krogulca winien oddalić te zarzuty przysięgą 6 świadków z herbów ojca, matki i babki (GK 13 s. 58, 208); 1457 Mikołaj z M. s. zm. Piotra podsędka krak. zastawia za 100 grz. Jadwidze wd. po Jakubie z Cichawy połowę wsi →Dziewin, którą ma w zastawie od Leonarda z wyjątkiem ról dworskich - zp.; tenże pożycza od ww. Jadwigi 200 grz.; ww. Jadwiga i Jakub z Trzonowa ręczą Mikołajowi za spadkobierców zm. Kat. Stymbarskiej, że nie będą go niepokoić o 300 grz., które zapisał niegdyś tejże Stymbarskiej (ZK 14 s. 293-5); Mikołaj z M. pożycza 30 grz. od Mikołaja z Wyżyc (ZK 15 s. 273 zp.); 1458 Mik. Sędzic z M. pożycza 100 grz. od Piotra ze Smolic [pow. śląski] kaszt. san., zabezpieczając zwrot wsią Donatkowice - zp.; Jan Czarny mieszcz. krak. kwituje Mik. Cikowskiego z 50 grz. pożyczonych przez jego zm. ojca Piotra sędziego krak.; tenże Mikołaj kwituje tegoż Hanusza Czarnego i Stan. Przedbora mieszczan krak. z 90 grz. za staw w Donatkowicach (GK 15 s. 33, 34, 52-3); 1459-64 br. Andrzej i Piotr z Wyżyc ss. Jana z Wojsławic winni bronić Mikołaja z M. od roszczeń ich stryjecznej siostry Anny o cz. Wojsławic sprzedaną przez ich ojca Jana Piotrowi z Cikowic ojcu ww. Mikołaja (ZK 146 s. 615, 647); 1459 →Cichawa uw.

1460 Jadwiga wd. po Jakubie Wiertelu z Cichawy kwituje Mikołaja z M. z 200 grz.; tenże Mikołaj pożycza od tej Jadwigi 400 grz. - zp.; Mikołaj z M. s. zm. Piotra z Cikowic podsędka krak. wykupuje za 40 grz. od Elżbiety ż. Włodka z Wiatrowic 4½ ł. w Gunowie, które zastawił jej i jej br. Mikołajowi jego zm. ojciec. Mikołaj podzastawia Elżbiecie cz. w Libertowie, którą trzyma w zastawie za 20 grz. od Jakuba z Sułowa. Pozostałe 20 grz. zobowiązuje się zapłacić w oznaczonym terminie z dziesięcioprocentową prowizją - zp. (ZK 15 s. 74, 116-7); Jan Rokosz z Koszyc [Koszyczki w pow. pilzn.] składa protest, ponieważ chciał wykupić z zastawu od Mikołaja z Cikowic i z M. cz. w Gunowie i zwrócić mu pozostałe 18 grz., lecz Mikołaj się nie stawił (GK 14 s. 474); kl. Norbertanów w Brzesku wykupuje za 45 grz. od Mikołaja z Cikowic i z M. 4½ ł. w Gunowie (GK 15 s. 312); →Donatkowice p. 3; Mik. Smolicki ze Smolic student Uniw. Krak. s. Piotra kaszt. san. imieniem swym i ojca zobowiązuje się nie niepokoić Marty ż. Mik. Cikowskiego z M. z tytułu zapisu w księgach ziemskich przem. dotyczącego sprzedaży wsi Bieszkowice [Biskowice w ziemi przem.] (OK 10 s. 603-4); Dziewin p. 3; →Gunów p. 3; 1462 Wichna ż. Gierałta z Faściszowej sprzedaje za 40 grz. z pr. odkupna w ciągu 6 lat Mikołajowi z M. cz. po rodzicach w Drwini (ZK 200 s. 92); szl. Anna c. zm. Andrzeja z Wojsławic ż. Piotra Kura mieszcz. tarnowskiego kwituje Mik. Cikowskiego z M. z należności za cz. po rodzicach w Wojsławicach (ZK 200 s. 268-9); 1464 Mik. Cikowski z M. zapisuje ż. Małgorzacie [Marcie] c. Jana Cielątki po 500 grz. i 700 fl. węg. posagu i wiana na połowie M., Dziewina, Wojsławic i Donatkowic (ZK 17 s. 166-7); 1465 →Drwinia p. 3A; 1467-8 Anna c. Jana Moniaczkowskiego z Zagórza ż. Piotra z Zembocina kwituje Mikołaja z M. z główszczyzny za zabicie jej dziada Jana Szrama z Jankowic [par. Książnice] (GK 18 s. 152-3; ZK 17 s. 494); 1468 Marta ż. Mikołaja z M. pozywa Rafała Rybotyckiego i jego ż. Jadwigę dz. Wojutycz i dzierż. Terszakowa, Monasterza [dziś Manasterzec, obie wsie w ziemi przem.] i karczem nad rz. Dniestr [o spłatę za wymienione dobra macierzyste] (AGZ 13, 6851-4); Mik. Cikowski z M. oddala roszczenia Mik. Szymunowskiego, ponieważ wykupił za 90 grz. od Elżbiety c. zm. Mik. Otwinowskiego, ż. Mik. Mirka mieszcz. bocheńskiego swoją cz. ojczystą w Mojkowicach, zastawioną Otwinowskiemu przez jego zm. ojca Piotra (ZK 146 s. 704); 1469 Stan. Trzecieski zapisuje 200 grz. posagu i 300 grz. wiana ż. Annie c. Mikołaja z M. na całej swej cz. Chroszczyny [Wielkiej]. Anna kwituje ojca i matkę z dóbr rodzicielskich (ZK 17 s. 599-600)¹¹Materiał dotyczący Chroszczyny Wielkiej został w SHGK błędnie pomieszczony pod hasłem →Chroszczyna Mała; Aleksy s. Gierałta z Faściszowej sprzedaje za 165 grz. Mik. Cikowskiemu z M. cz. w Drwini i Dziewinie i unieważnia pozwy o cz. w tych wsiach, które Mikołaj kupił od Elżbiety ż. Piotra Rozwory (ZK 17 s. 603); 1469, 1470 →Drwinia p. 3A; 1470 Aleksy s. Gierałta z Faściszowej sprzedaje za 226 grz. Mik. Cikowskiemu z M. swoje cz. w Drwini i Dziewinie, poręczając za Piotra mnicha tyn., Nastkę ż. Andrzeja z Janowic i Annę ż. Piotra ze Zgłobic (ZK 201 s. 14-5, 27-8).

1475 Stan. [Wilam] z Chodenic wójt bocheński pożycza 100 fl. od Marty ż. Mik. Cikowskiego z M., zabezpieczając zwrot na swojej cz. pożytków z młyna wójtowskiego. Jeśli Marta umrze, dług ten odbierze jej s. Piotr; Spytek z Melsztyna pożycza 80 grz. od Mik. Cikowskiego z M., zabezpieczając zwrot wwiązaniem do Cerekwi (GK 20 s. 159-60 zp., 527-8 zp.); Małgorzata [Marta] ż. ww. Cikowskiego darowuje 1/3 swojego posagu oraz innych pieniędzy i ruchomości ss. Piotrowi, Stanisławowi i Mikołajowi oraz innym, którzy się jeszcze urodzą w tym związku, wyłączając córki (Mp. 5, N 380); 1479 →Łapszów p. 3Aa; 1480 Jan Pustołka z Donatkowic z bratankiem Marcinem sprzedają za 25 grz. Mik. Cikowskiemu z M. swoje cz. w Donatkowicach. Imbram z Leksic poręcza za pozostałych bratanków Jana, dzieci zm. Mik. Pustołki, tj. Jana, Dorotę i Barbarę (ZK 201 s. 373); 1486 sąd przysądza Żegocie Ryterskiemu burgr. krak. po sporze z Małgorzatą wd. po Mik. Cikowskim z M. zbiegłego od niej z Donatkowic młynarza Pawła wartości 20 grz. (GK 22 s. 494, 512).

1487-96, zm. przed 1498 Piotr Cikowski, Mikluszowski z M., współdz. M., →Dziewina, →Drwini, Wojsławic i →Donatkowic do 1491, dz. M., Drwini i Dziewina od 1491, s. Mikołaja i Marty, br. Mikołaja, Stanisława, Anny, Elżbiety i Jadwigi (GK 22 s. 693-5, 831, 884, 1042-4; 23 s. 346, 389, 597-8; 24 s. 787, 854; 25 s. 69-71; ZK 202 s. 243, 277, 280, 355, 398; 203 s. 77; SP 2, 4325, 4335).

1488-99 Mikołaj Cikowski, Mikluszowski h. Radwan z M., współdz. M., →Dziewina, →Drwini, Wojsławic i →Donatkowic do 1491, dz. Wojsławic od 1491, Zysławic od 1500, →Gorzkowa, par. własna i Donatkowic od 1498, po śmierci br. Piotra współdz. M., Dziewina, Drwini do 1499, podczaszy król. 1495-1504, burgr. krak. 1495-1500, miecznik krak. 1501-15, kaszt. połaniecki 1515-28, star. biec. 1518-21, kaszt. sąd. 1529-34, wójt bocheński, s. Mikołaja i Marty, br. Piotra, Stanisława, Anny, Elżbiety i Jadwigi, ż. Anna c. rajcy krak. Jerzego Langa (ZK 21 s. 475, 483, 486; 23 s. 6; 25 s. 224; 26 s. 794-6, 819; 27 s. 843-5, 853-4; 28 s. 773, 1104; 153 s. 175-6, 265-9, 282-4, 304-5, 308-10; 202 s. 243, 265, 277, 280, 401; 203 s. 77; GK 22 s. 884; MS 2, 582-4, 684, 853, 11944, 1203, 1369; SP 2, 4325, 4335, 4484)¹²Po sprzedaży M. w 1499 Mik. Cikowski pisał się nadal z M.

1488-99 Stanisław Cikowski h. Radwan z M. współdz. M., →Dziewina, →Drwini, Wojsławic i →Donatkowic do 1491 i dz. Donatkowic 1491-8, następnie po śmierci br. Piotra współdz. M., Dziewina, Drwini do 1499, dz. Mojkowic od 1502, Dukli, Lipowicy, Tylawy od 1499, s. Mikołaja i Marty, br. Piotra, Mikołaja, Anny, Elżbiety i Jadwigi, ż. Ewa c. Jana Dukielskiego (ZK 153 s. 171-2, 187, 209-12, 239-40; 154 s. 191-4, 197-9, 444-5; 202 s. 243, 277, 280, 401; 203 s. 310-1, 330-1; GK 22 s. 884; 24 s. 1023-4; 25 s. 384, 457; 28 s. 761; BCzart. Katalog 1, 711; MS 3, 1161; SP 2, 4325, 4335); 1489 Stanisław opat brzeski kwituje br. Piotra, Stanisława i Mikołaja z M. z 6 grz. i 31 gr główszczyzny za zabicie Szymona Koluta gajowego, dworzanina król. (ZK 202 s. 285-6); 1490 Mik. Cikowski z M. pożycza za poręką br. Piotra z M. 60 fl. węg. od Mik. Rozembarskiego z Rozembarku [par. własna] (GK 23 s. 346 zp.).

1491 br. Piotr, Mikołaj i Stanisław z Wojsławic [i M.] ss. zm. Mikołaja dzielą dobra. Najstarszy Piotr bierze M., Dziewin i Drwinię, które obejmie dopiero po śmierci matki Małgorzaty, Mikołaj otrzymuje Wojsławice, a Stanisław Donatkowice z dopłatą od Piotra i Mikołaja po 225 grz. Jeżeli w przyszłości Piotr zdecyduje się sprzedać swój dział i otrzyma zań więcej niż 1000 grz., wówczas nadwyżkę podzieli równo miedzy braćmi. Bracia zobowiązują się wspólnie wyposażyć siostrę Jadwigę; Mik. Cikowski z Wojsławic zobowiązuje się w ciągu roku zapłacić br. Stanisławowi 225 grz. - zp.; Małgorzata wd. po Mik. Cikowskim z M. z s. Piotrem zobowiązują się w ciągu roku wypłacić temuż Stanisławowi z Donatkowic 225 grz.; br. Piotr i Mik. Cikowscy zawierają umowę, mocą której Mikołaj ustępuje Piotrowi ⅓ świadczeń z tytułu konnej służby na dworze król., licząc od jej rozpoczęcia aż do dnia zapłaty, potrąciwszy sobie jako wysługę sumę w wysokości równej tej, jaka przypadła na niego z czynszów i dochodów po śmierci ojca. Br. Piotr i Stanisław odstępują od roszczeń względem Mikołaja o rzeczy pozyskane przezeń w czasie służby jak konie, szaty, kosztowne ozdoby, perły, broń i in. Piotr zobowiązuje się podzielić po połowie z br. Mikołajem pieniądze z czynszów i dochodów, jakie zebrał od czasu śmierci ojca - zp. (GK 23 s. 667-70; w 1492 wpis przeniesiony do ksiąg ziemskich: ZK 202 s. 396-8); br. Cikowscy Mikołaj z Wojsławic i Stanisław z Donatkowic zobowiązują się płacić co roku na ś. Marcina po 3 grz. br. Piotrowi na utrzymanie matki Marty (GK 23 s. 673 zp.).

1493 br. Piotr, Stan. i Mik. Cikowscy z M., Wojsławic i Donatkowic dzielą dobra. Piotr bierze M., Dziewin, Drwinię i Mojkowice, Stanisław Donatkowice z dopłatą 450 grz. oraz z gajem i łanami w Jankowicach, Mikołaj zaś Wojsławice z łąkami w Koczanowie. Mikołaj będzie mógł wedle potrzeby, bez przeszkód ze strony Stanisława, podnieść poziom wody w swoim stawie Topolnym, leżącym k. Donatkowic; ww. br. zobowiązują się co roku na ś. Marcina wypłacać siostrze Jadwidze do czasu jej zamążpójścia po 7 sk. na szaty (ratione indumentorum), na które na prośbę matki Jadwigi wyłożył pieniądze Stanisław pleb. w Szczepanowie. Tenże pleban po śmierci matki przejmie na siebie zaopatrywanie Jadwigi we wszelkie potrzebne jej do życia rzeczy i umieści ją tam, gdzie zdecydują bracia. Gdy Jadwiga będzie szła za mąż, Mikołaj będzie zwolniony od wypłacenia cz. posagu określonego na 200 grz., natomiast Piotr wyłoży 2 cz. a Stanisław 1 cz. Wyprawę natomiast mają dać wszyscy 3 bracia po równo. Gdyby Jadwiga umarła bezpotomnie Mikołaj będzie partycypował w równej części z braćmi w jej posagu; br. podzieleni Piotr, Stanisław i Mikołaj dz. z M. zobowiązują się dawać matce Małgorzacie co roku na ś. Marcina aż do jej śmierci każdy po 4 grz., 4 ćw. pszenicy alias czyerczyen, 4 ćw. żyta, po 1 korcu grochu i krup, kopie serów, garncu masła, połciu słoniny, korcu maku (ZK 202 s. 415-9; GK 24 s. 835a); 1494 król poświadcza, że Marta wd. po Mik. Cikowskim z M. otrzymała od siostrzeńca Rafała z Rybotycz [ziemia przem.] zadośćuczynienie za dobra macierzyste [w ziemi przem.] Terszaków, Manasterz i karczmy nad rz. Dniestr (MS 2, 363); 1495 Mik. Cikowski z Wojsławic pożycza 443 fl. węg. od br. Stanisława z M., zabezpieczając zwrot wwiązaniem do Wojsławic (GK 25 s. 386-8 zp.); 1496 Piotr Cikowski z Dziewina zastawia za 66½ grz. oraz 8 gr br. Mikołajowi z M. połowę Dziewina (GK 25 s. 872-3 zp.).

1498 Stan. Cikowski z M. sprzedaje za 670 grz. br. Mikołajowi cześnikowi [właściwie podczaszemu] nadwornemu całą wieś Donatkowice (ZK 203 s. 187-9); Mik. Cikowski z Wojsławic zobowiązuje się zapłacić br. Stanisławowi z M. do Bożego Narodzenia 670 grz. [za kupione od niego Donatkowice], a w razie niedotrzymania terminu wwiąże go do Wojsławic i Donatkowic (GK 26 s. 717-9 zp.); Stan. Cikowski z M. zastawia za 300 grz. br. Mikołajowi całe swoje cz. w M., Dziewinie, Drwini i Mojkowicach, które przypadły mu po zm. br. Piotrze - zp.; tenże Mikołaj wydzierżawia za 30 grz. br. Stanisławowi ww. dobra do Bożego Narodzenia - zp. (GK 26 s. 960-1; 27 s. 20-2 zp.); Mikołaj z M. podczaszy nadworny i burgr. krak. i jego br. Stanisław godzą się pod zakładem 300 grz. w sprawie dworu i domu stojących na gruncie kl. Franciszkanów w Krakowie naprzeciw nowej łaźni w ten sposób, że do śmierci Mikołaj nie będzie niepokojony przez brata mieszkał w tym dworze, a po jego śmierci Stanisławowi przypadnie połowa dworu zgodnie z dok. i decyzją mnichów (ZK 153 s. 171-2; BCzart. Katalog 1, 711); Stan. Rozwora z Mojkowic kwituje br. Mikołaja cześnika [właściwie podczaszego] nadwornego i Stanisława z M. ze 100 grz. zapisanych na Mojkowicach przez ich dziada Piotra jego ojcu Piotrowi Rozworze (ZK 153 s. 187); 1499 Mik. Cikowski podczaszy nadworny i Mik. Zagórzański zamieniają się dobrami. Zagórzański daje Cikowskiemu łąkę w Zagórzanach nad rz. Jawornik, leżącą między łąkami Mazurka kmiecia z Gorzkowa i szl. Świerada z Krzyszkowic, inną łąkę nad Jawornikiem, leżącą z drugiej strony wspomnianej łąki Świerada k. łąk wsi Zagórzany, w zamian za niwę nad rz. Rabą w M. k. karczmy stojącej nad Rabą i k. młyna w M., z dopłatą 50 grz. (GK 27 s. 437-8); Mik. Cikowski z M. i Mikołaj z Plechowa poręczają pod zakładem 1000 fl. Hieronimowi z Kobylan za Ewę ż. Stan. Cikowskiego z M., że stawi się ona w sądzie ziemskim w Bieczu i skwituje Hieronima z dóbr po rodzicach, wszelkich spadków i opieki; Stan. Cikowski z M. gwarantuje terminową spłatę Hieronimowi z Kobylan 400 fl. węg. wwiązaniem do M. i Dziewina - zp. (GK 27 s. 499-501, 547-8 zp.); Stan. Cikowski z M. stwierdza, że jeśli król umówi się z jego br. Mikołajem w sprawie nabycia dóbr [M., Dziewina i Drwini], wówczas wyznaczy tegoż br. Mikołaja na swego plenipotenta do załatwienia wszelkich spraw z tym związanych (GK 27 s. 570); Mik. Cikowski z M. cześnik [właściwie podczaszy] nadworny ustępuje br. Stanisławowi pozyskane na Rafale Rybotyckim pr. bliższości do dóbr w ziemi przem. Terszaków, Manasterz i karczem nad rz. Dniestr oraz ceł, przysługujące jemu i jego zm. br. Piotrowi (ZK 21 s. 454-5); ww. br. Mik. i Stan. Cikowscy z M. [ss. zm. Mikołaja] sprzedają za 1300 grz. królowi Janowi Olbrachtowi wsie M., Dziewin i cz. w Drwini. Król przejmuje na siebie 400 grz. długu zaciągniętego przez Stanisława u Hier. Kobyleńskiego (ZK 153 s. 208-9; MS 2, 1358).

1501 Jan Czuryło star. niepołomicki rozlicza się z trzyletniej tenuty Niepołomic i dwuletniej M., w czasie której spłacił z rozkazu króla m.in. dług wobec Stan. Cikowskiego za M. (MS 2, 1504).

1549, 1563, 1564 własn. król. w stwie niepołomickim (MS 5, 447; RP s. 192-3; LK 1 s. 77-8).

3b. Kmiecie, karczmarze i rzemieślnicy. 1386-7 Piotrasz z Czarnocina pozywa Wydżgę z M. i Drwini i jego kmieci o uprowadzenie kmiecia; Piotr włodarz Piotrasza z Czarnocina i M. pozywa Agatę [kmiotkę] z M. o odejście przed czasem oraz kmieci z M. poddanych Wydżgi. W tej sprawie staje m.in. jako świadek Maciej kapelan dworu Piotrasza; Agata kmiotka z M. skazana za bezprawne odejście (SP 8, 3993, 4020, 4065, 4081, 4178, 4357, uw. 12/22, 20/16, 23/14, 59/18); 1386 Miczek kmieć z M. w sporze z Piotraszem z Czarnocina (SP 8, uw. 18/25); 1400-2 wszystkich 21 kmieci i karczmarz Nieustęp w M. →p. 3a; 1404 kmieć Bogufał →p. 3a; 1423 Klemens garncarz →p. 5; 1441 Mik. Siroń [kmieć] z M. i Piotr z Dojazdowa kupują za 10 grz. dzies. snop. w Kozubowie od kan. krak. Tomasza ze Strzempina doktora dekretów (OK 8 s. 94); 1443 [kmiecie] Dominik i Świętosław ss. Miłoty z Dziewina oraz Dominik z M. kupują za 18 grz. od kan. krak. Tomasza ze Strzempina dzies. z Mojkowic, Drwini i Dziewina (OK 8 s. 465); 1475 Szymon kmieć (ZK 16 s. 676); 1488 sprawa Pawła młynarza z Nowego Brzeska z kmieciem Mik. Dyrlą z M. odesłana do sądu patrymonialnego Żegoty z Rytra do rozpatrzenia (ZK 202 s. 244); 1493 szl. Andrzej, Rafał i Żegota Ryterscy z Dalowic nie stawili się w sprawie z Mik. Dyrlą kmieciem z M. (ZK 202 s. 442); 1501 karczmarz →p. 3a.

3c. Areał i pobór. 1462 Mikołaj z M. skazany na karę król. 14 grz. za niezapłacenie poboru [z M.] (GK 16 s. 370); 1470-80 folwark, 10 ł. kmiec., karczma dziedzica z rolami i karczma plebana bez roli oraz role i łąki plebańskie (DLb. 2 s. 163); 1489-90, 1496 pobór z 5 ł.; 1491-4 z 4 ł.; 1497 z 2 ł.; 1498 z 1 1/2 ł.; 1499 z 1 ł. Poborcy zażądali złożenia przysięgi; 1500 pobór z 1 ł., przybyło po złożeniu przysięgi 2 ł.; 1501 z 1½ ł. - w t.r. kmiecie i karczmarz skazani na karę król. 14 grz. za niezapłacenie poboru (GK 28 s. 27); 1502, 1507 z 3 ł.; 1508-10, 1512 z 1½ ł.; 1513 z 4½ ł.; 1511, 1514-6, 1519 z 5 ł.; (RP k. 20v, 49, 86v, 122, 140, 153v, 167, 182v, 196v, 214, 233, 258v, 287, 297v, 326, 349v, 372, 551v, 579v, 604v, 665v, 716, 741, 797v, 836v, 857v); 1563 pobór w M. w stwie niepołomickim z 5 ł., poprzednio z 4 ł., młyna dorocznego o 2 kołach i od 3 komorników (RP s. 192-3); 1564 13 kmieci na półłankach płaci po 15 gr czynszu, daje po 1 serze, 2 kapłony i 15 jaj, wykonuje pewne prace, karczmarz siedzący na 1 ł. nie płaci czynszu, tylko strzeże puszczy, 3 zagrodnicy i 3 chałupnicy płacą po 12 gr (LK l s. 77-8).

5. 5a. Opłaty na rzecz kurii papieskiej. 1325-7, 1350-1, 1354-5 par. oszacowana na 3½ grz. płaci 16 sk. i 19 den. świętop. (MV 1 s. 133, 205; 2 s. 334, 410); 1328, 1334-6, 1345-53, 1355-8 świętop. 4 sk. (MV 1 s. 302, 354, 373, 382; 2 s. 188, 193, 202, 212, 222, 231, 240, 258, 273, 281, 289, 296); 1350-1 dzies. papieska 16 sk. i 28 den. (MV 2 s. 334); 1354-5 dzies. papieska 4 sk. i 14 den. (MV 2 s. 410).

5b. Kościół i jego uposażenie. 1404 owies z roli pod lasem Łężec, za rolami kmiecia Bogufała, należy z tytułu mesznego do pleb. w M. →p. 3a; 1441 [szl.] Piotr z Zakrzowa kupuje dożywotnio za 2 grz. rocznie od Stanisława pleb. w M. dzies. z ról dworskich w Zakrzowie (OK 8 s. 128); 1451 Kasper mieszcz. bocheński kupuje za 14 grz. od Jana Pniowskiego archidiakonowi krak. dzies. snop. w Bieńkowicach i M. (OK 9 s. 155); 1452 Stan. Gaj kmieć z Woli poddany pana Jeżowskiego zobowiązuje się zapłacić 28 grz. Janowi z Pniowa archidiak. krak. za kupioną dzies. w M., Dziewinie, Wyżycach, Bieńkowicach i Woli (OK 9 s. 331); 1454 szl. Andrzej z Trzewlina wydzierżawia na 2 lata dzies. snop. należące do kościoła w Wojniczu z wszystkich ról mieszczan oraz w Rudce z ról folw., a także z Woli, Bieńkowic, Wyżyc, M., i Dziewina, należące do archidiakonatu krak. od Jana z Pniowa archidiakona krak. (OK 9 s. 658); 1455, 9 I w obozie w Prusach, Jan Bejzat z Mokrska chorąży krak. i marszałek nadworny oraz Mikołaj z Prawiedlnik [woj. lub.] sędzia i Andrzej z Leśc [woj. lub.] podsędek ziemscy lubelscy poświadczają, że przed nimi, jako przed sądem król., cieśla Mączka zeznał, iż zobowiązał się wobec Mik. Cikowskiego z M. zbudować kościół w M. poczynając od ś. Stanisława [8 V], a jeśli nie dokończyłby tego kościoła, wówczas Cikowski winien go zatrzymać i pilnować, dopóki nie ukończy budowy, gdziekolwiek by przebywał (Mp. 5 A-B/2)¹³Być może zeznanie Mączki miało na celu uwolnienie się z przymusowego udziału w wojnie i jego powrót do domu; 1458 Paweł Szwab i Paweł Janczwicz z karczmy w Staniątkach kupują za 11 grz. od szl. Jana Czyrzowskiego dzies. w M. (OK 10 s. 219); 1459 Kasper i Jan Rataj mieszcz. bocheńscy kupują od szl. Andrzeja Trzewlińskiego z Wielkiej Wsi dzies. w Bieńkowicach i M. za 23 grz.; szl. Piotr z Wyżyc pożycza 1 grz. i 1 gr od Stanisława wikarego z M. (OK 10 s. 423, 484); 1470-80 dzies. snop. z folw. w M. dla miejscowego pleb., z reszty wsi dla archidiakona krak. (DLb. 1 s. 77; 2 s. 163); 1529 pleb. pobiera dzies. snop. z ról folw. w M., Gawłówku, Mojkowicach, Czajęcicach, Mikołajowicach, Zakrzowie, Zagórzu i Michalczowej (Michalgora)¹⁴To zapewne zły odczyt, czynsz z karczmy w M. i rybołówstwa oraz kolędę. Dzies. snop. z łanów kmiec. z M. należy do archidiakona krak. (LR s. 179, 257); 1598 do par. M. należą: M., Dziewin, Drwinia, Wola Królewska [Drwińska], Wyżyce, Bogucice, Zatoka, Wolica [dziś cz. Zatoki], Mojkowice, Baczków i Gawłówek. Niektóre z tych wsi były nowo lokowane i niewłączone jeszcze formalnie do parafii (WR k. 274).

5c. Prawo patronatu. 1365, 1403 →p. 3a; 1407 Jan ze Słaboszowic i Dziersław z Mikołajowic [pow. pilzn.] z br. Giedką i Mścisławem sprzedają za 600 grz. szer. gr pras., 2 konie wartości 100 grz. i 2 postawy sukna Klemensowi z Moskorzewa Mikołajowice, cz. w Sierakowicach oraz pr. patr. kościoła w M. (AS 2, 93); 1438 Stanisław z Młodziejowic sprzedaje za 1000 grz. półgr Mikoszowi z Chotowej [pow. pilzn.] Mikołajowice i Sierakowice oraz trzecią cz. pr. patr. kościoła w M. (AS 2, 135).

5d. Plebani i wikarzy. 1325-27 Jakub pleb. w M. (MV 1 s. 133, 205); 1379 Piotr kapelan z M. (SP 8, 540, 600); 1389-95 Stanisław kapelan z M. (ZK 1c s. 6, 16, 26, 184, 207, 246, 348); 1394 Piotr pleb. w M. (ZK 1c s. 360); 1394-6 Więcław kapelan, wikary w M. (ZK 1c s. 184; 2 s. 157, 160, 164, 166, 432); 1395 Witosław wikary w M. (ZK 1c s. 422); 1401 Jakub wikary w M. (ZK 3a s. 292); 1405 Idzi wikary w M. (ZK 3b s. 623); 1410-1 Piotr pleb. w M. (OK 4 k. 68, 144v); 1411 Piotr pleb. w M. pozywa Pawła dzierż. (conventor) [beneficjum plebańskiego] w M. (OK 4 k. 144v); pełnomocnik Piotra pleb. w M. nie stawił się w sprawie z Pawłem wikarym w Kazimierzy Wielkiej (OK 4 k. 161); 1414-28 Idzi pleb. w M. (OK 4 k. 218v, 301, 328v)¹⁵Być może identyczny z wikarym o tym imieniu wzmiankowanym w 1405 r; 1414 Idzi pleb. w M. oraz Stan. Sułek i Jan Krzeczek, poprzedni rajcy w Koszycach, winni pod zakładem 4 grz. stawić się w Koszycach z dwoma arbitrami z każdej ze stron dla zawarcia ugody (KSN 3501, 3513); 1421 Jan Bruchruk kleryk z M. (OK 4 k. 218v); 1422 Idzi pleb. w M. ustanawia pełnomocnika w sprawach m.in. z Maciejem i garncarzem Klemensem z M.; 1423 Idzi pleb. w M. ustanawia pełnomocnika w swoich sprawach z różnymi osobami m.in. z Klemensem garncarzem w M. (Cracovia artificum suppl. 1410-1412 oraz 1421-1424, 208); 1428 tenże Idzi pleb. w M. pozywa Piotra Cikowskiego z Gawłowa o kradzież 6 wołów wartości 9 grz., 9 krów wartości 9 grz., 1 cielęcia jednorocznego wartości ½ grz. i innego także jednorocznego wartości 1 wiard. (GK 3 s. 44); 1441-53 Stanisław pleb. w M. (OK 1 s. 20, 149, 158, 527, 618 - błędnie jako Mikołaj, 648); 1447 Marcin Birowo z Przybenic zobowiązuje się zapłacić w oznaczonym czasie 3½ grz. Stanisławowi pleb. w M. za dzies. z ról dworskich w Mikołajowicach (OK 8 s. 997); 1451 kmieć Jan Nosek z Mojkowic zobowiązuje się zapłacić 2 kopy [gr] za 2 woły kupione od Stanisława pleb. w M. (OK 9 s. 122); Zbigniewa Trzewlińska z Wielkiej Wsi zastępując szl. Piotra z Zakrzowa zobowiązuje się zapłacić 4 grz. długu Stanisławowi pleb. w M. do rąk Rafała ze Skawiny oficjała krak. (OK 9 s. 158); 1454 Jadwiga wd. z Bieńkowic pożycza 3½ grz. od Mikołaja pleb. w M. (OK 9 s. 588); 1469 →Czajęcice p. 3; 1485 pleb. w M. otrzymuje 1 bałwan soli (Teki Pawińskiego 2, s. 21); 1498-9 Piotr Ostrowski z Ostrowa pożycza 14 grz. od Jakuba pleb. w M. i jego br. Rafała Rdzawskiego dziedziców w Rdzawie zabezpieczając zwrot wwiązaniem do Damianic dzierżawionych przezeń od Barbary wd. po Mikołaju z Damianic i jej ss. Andrzeja i Jana (GK 26 s. 972-3; 27 s. 370-1); 1529 Jan z Bochni pleb. w M. (LR s. 257); 1535 Jan pleb. w M. (Wypisy 1534-1535, 1227); 1541-43 Jan z Wojsławic pleb. w M., notariusz kapituły krak. (Wypisy 1539-1541, 713; 1542-1545, 1228; DP 2, 548); 1543 po śmierci pleb. Jana notariusza kapituły krak. pleb. w M. zostaje z prezenty król. Andrzej Radomski kapelan króla młodszego [Zygmunta Augusta] (Ep. 22 s. 232-3).

6. 1414 Mikołaj s. Więcława z M. świadkuje na dok. nadania przez Dominika z Gawłówka (ZDK 1, 206); 1422 Jan s. Jana z M. wyznacza pełnomocnika w sprawie z Hanulową wd. z Kazimierza (OK 4 k. 301, 328v); 1433 Adam włodarz z M. skazany na karę 6 sk. w sporze z Jarosławem bpem laodycejskim, sufraganem krak., dominikaninem i wójtem w Prądniku [Tynieckim]. Jarosław winien w ciągu 2 tygodni okazać dok., wg którego nie jest zobowiązany odpowiadać w sądzie opata tyn. Opat winien osądzić Jarosława (GK 4 s. 955, 960); 1460 Stan. Młodziejowski poręcza Mik. Cikowskiemu z M. za Jadwigę c. zm. Jana Szrama z Jankowic, że nie będzie go pozywać o zabicie ojca (ZK 15 s. 88-9); 1544 Dorota Zakrzowska z M. przyjęta do pr. miejskiego w Bochni (Księga przyjęć do prawa miejskiego w Bochni 1531-1656, wyd. F. Kiryk, Wr. 1979, nr 254).

7. P. Galas, Średniowieczne nazwy terenowe ziemi bocheńskiej, „Onomastica” 7, 1958, s. 255-7; W. Bukowski, Salomonowie herbu Łabędź. Ze studiów nad patrycjatem krakowskim wieków średnich, w: Cracovia - Polonia - Europa. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Jerzemu Wyrozumskiemu, Kr. 1995, s. 113-145.

8. Na terenie M. pagórek w kształcie kopca zwany Grodziskiem, położony między kolanem Raby a kościołem, został uznany przez Gabriela Leńczyka za domniemane grodzisko wczesnośredniowieczne (G. Leńczyk, Katalog grodzisk i zamczysk z terenu Małoplski, oprac. S. Kołodziejski, Kr. 1983, s. 24, 76). W trakcie przeprowadzonych w latach 60. XX w. archeologicznych badań weryfikacyjnych nie ujawniono pozostałości umocnień fortyfikacyjnych, odkryto natomiast ułamki ceramiki wczesnośredniowiecznej (K. Reguła, Sprawozdanie z badań powierzchniowych w dolinie rzeki Raby w latach 1965 i 1966, „Sprawozdania Archeologiczne” 20, 1969, s. 387-92).