TARGOWISKO

1355 or. Targowiscze (Wp. 3 nr 1327), 1376 or. Targoviszcze (Wp. 3 nr 1732), 1395 kop. XVII-XVIII w. Thargowisko (DBL nr 122), 1424 or. Thargowisko (ACC 7, 77v), 1429 Targowysko (KoścZ 9, 231), 1429 Targowisko (WR 3 nr 1388), 1467 Thargowycze (AE II 189v), 1467 Thargowysko (DBL nr 267), 1473 Thargowiczsko (KoścZ 16, 22v), 7,5 km na SE od Śmigla.

1. 1530 n. pow. kośc. (ASK I 3, 125); 1510 n. par. Górka [obecnie Górka Duchowna] (LBP 131).

2. 1355 młyn i staw, 1376 mł. opacki, mł. →Skrobacz, rz. →Brniewa →p. 3; 1449 woźny sąd. zeznaje, że ustawił 29 kopców na granicy między Mórkowem a Smyczyną, poczynając od Krzycka, a kończąc na dziedzinie T. (KoścZ 14, 3); 1513 Wielki Młyn w →Radomicku leży na granicy Radomicka i T. (KoścZ 19 k. 32, 36; KoścZ 22 k. 33, 37); 1518 opat lub. Błażej zawiera ugodę z Piotrem Radomickim w sprawie budowy młyna; przy pierwszej budowie opat ma dać 2 kamienie młyńskie i żelaza do kół, młynarz ma zbudować mł. sam, a Radomicki wykopie rów, tak jak istniał on od dawna, oraz ogrodzi ziemię k. młyna, tak aby zwierzęta młynarza nie czyniły szkód ludziom z T.; grunt, na którym stanie młyn, nie ma nal. do Radomicka, ale pozostanie opata; grunt ogrodzony ma być wspólnie wykorzystywany przez ludzi z T. i korzystających z młyna; młynarz ma być poddanym dziedziców Radomicka; brzeg i połowa rzeki mają nal. do opata, tak jak było od dawna, ale staw ma być Radomickich; gdyby mł. został zlikwidowany, zlikwidowany ma zostać także staw, a wtedy połowa miejsca po nim obrócona zostanie na pastwisko nal. do T.; z młyna Radomiccy mają płacić rocznie opatowi 18 miar pszenicy i mleć ją; jeśli mł. spłonie z winy młynarza lub Radomickich, mają oni go odbudować; gdyby spłonął bez ich winy, opat da kamienie i żelaza, Radomiccy dadzą drewno, a młynarz odbuduje na swój koszt; jeśli po spaleniu Radomiccy nie odbudują młyna, może go odbudować opat i wtedy on będzie płacił Radomickim 18 miar mąki rocznie (BenLub. D 48, dawniej A 48).

1559 struga w Radomicku płynąca ku T. (KoścG 12, 349).

3. Własn. kościelna, klasztoru w Lubiniu. [A. 1230] rycerz Jan nadaje klasztorowi w Lubiniu →Radomicko [→Uwaga] – wpis w nekrologu klaszt. (MPHn. 9/2, 71-72); 1181 (fals. ok. 1230) ks. Władysław Laskonogi wśród posiadłości bened. z Lubinia wymienia m. in. Radomicko z karczmami, cłem i pełnym pr. targowym (DBL nr 1); 1258 ks. Bolesław Pob. transumuje wspomn. dok. z 1181 (Wp. 1 nr 368); 1277 ks. Przemysł II zwalnia wsie kl. lub., w tym Radomicko [→Uwaga], od powinności opolnych, wyłącza je z opola krzywińskiego i tworzy z nich osobne opole złożone z wsi klaszt. (Wp. 1 nr 469; DBL nr 34 reg.); 1294 (fals. 1302) ks. Przemysł II potwierdza posiadłości klasztoru lub., m. in. Radomicko z 1/2 młyna i stawu (Wp. 2 nr 719; DBL nr 41, z komentarzem).

1355 sąd ziemski pozn. przysądza opatowi lub. połowę młyna i stawu w Radomicku, leżących od strony zw. T., wbrew roszczeniom Dobiesława i Tomasza z Zieleńca [w pow. pyzdr.] oraz ich rodzeństwa (Wp. 3 nr 1327); 1376 wieś klasztoru lub. →p. 4; 1393 król Władysław Jag. uwalnia od podatków i powinności zniszczone przez wrogów Królestwa dobra kl. lub., w tym m. in. T. (DBL nr 122); 1471, 1473, 1482 wieś opata lub. →p. 4.

1525 poddani opata lub. z Górki, T., Wonieścia i Gniewowa mają żyć w pokoju z Gabrielem i Janem Sulewskimi [z Sulewa k. Osiecznej] pod zakładem 100 grz. (PG 73, 103); 1541 poddani opata lub. z Krzywinia, Święciechowy i wspomn. wsi, w tym T., toczą proces z Łukaszem Sierpowskim (PG 83, 285v).

1510 wieś T. opata lub. ma 8 ł. os. i 3 1/2 ł. sołectwa, podzielone między sołtysów, z czego 1 [ł.] jest opust. (LBP 131); 1530 pobór od 2 ł. (ASK I 3, 125); 1563 pobór od 14 1/2 ł., 1 karczmy dor., 1 rzem. (ASK I 4, 164); 1571 pobór od 14 1/2 ł., 1 karczmy dor., 5 zagr., 2 komor. (ASK I 5, 427v); 1581 pobór od 9 1/2 ł. os., 2 zagr., 2 rzem. (ŹD 68).

1424 Piotr Dębowy z T. toczy proces ze Stanisławem klerykiem z Kościana (ACC 7 k. 77v, 81); 1429 Kopyto z T. winien jest opatowi lub. 2 grz.; ręczy za niego Janusz Sulewski (KoścZ 9, 231); 1429 Wojtasz z T. ławnik w Górce należącej do opata lub. (WR 3 nr 1388); 1438 Piotr Wiry z T. zobowiązuje się wychować dzieci kmiecia w T., a po osiągnięciu przez nie lat sprawnych wypłacić im 38 grz. za ich rolę, bydło i sprzęty domowe; za zobowiązanie to ręczą Bartosz Dębowy kmieć z Górki, Michał Niemiec, Michał Dębowy i Mac. Macioszek kmiecie z T. (KsLub. nr 4447); 1466 Piotr z T. kmieć opata lub. pozywa Jana Radomickiego (KoścZ 15, 119).

4. 1356 Marcin sołtys w T., śwd. w dok. opata lub. (DBL nr 77); 1376 opat lub. Sobiesław potwierdza Maciejowi synowi zm. sołtysa Marcina posiadanie sołectwa w T. na pr. średzkim; sołtys ma 5 ł. małych, ostrów k. młyna opackiego, karczmę, jatkę chlebową, rzeźniczą, kowalską, szewską oraz 1/3 dochodów z sądów i całość dochodów z opłat od rezygnacji dóbr i przysiąg, a także 3 zagrody; opat daje mu młyn →Skrobacz oraz łąkę leżącą na końcu rz. →Brniewa; sołtys może trzymać we wsi 200 owiec niezależnie od stada wieśniaków; wolno mu polować na zające, kuropatwy, bażanty i przepiórki; ma służyć opatowi na koniu wartości 2 grz.; gdyby stracił konia w trakcie służby, przez 1 rok będzie od niej zwolniony; z każdego łanu kmiecie winni płacić po 4 ćw. pszenicy, żyta i owsa, 1 wiard. dziesięciny i 1 miarę chmielu; przez 3 dni w roku winni orać na potrzeby klasztoru; jako podarki (honores) winni dawać opatowi z łanu po 30 jaj, 1 połeć mięsa za 4 sk. i 2 razy w roku po 2 kury (Wp. 3 nr 1732).

1467 Jakub sołtys w T. pozwany przez Mik. Borka z Osiecznej i Andrzeja plebana w Osiecznej o 14 grz., które był winien zm. Pawłowi Zegadle sołtysowi w Łuniewie, a Paweł zapisał je w testamencie dla kościoła w Osiecznej; Jakub twierdzi, że dług wynosił tylko 10 grz., a większość z tego już spłacił (AE II 189v); 1467 tenże Jakub, niegdyś sołtys w T., kupuje 1/2 sołectwa w Górce (DBL nr 265).

1470 Bartosz Palędzki sołtys w T. (KoścZ 15, 464); 1471 opat lub. Tomasz sprzeciwia się, by Stan. Parzęczewski pozwał Bartosza niegdyś Palędzkiego z części T. i sołectwa tamże; sąd uznaje, że są to dobra klasztoru (KoścZ 15, 567); 1473 tenże toczy proces z Markiem z Golęczewa w sprawie wsi Wonieść, Górka i T. (KoścZ 16, 22v); 1482 tenże zobowiązuje się zapłacić Markowi Golęczewskiemu 18 grz. za sołectwo w T., które dziedziczył on po Bartoszu Palędzkim [swym teściu, →Palędzie, tablica genealogiczna] (ACC 60, 19).

1510 sołectwo →p. 3.

5. 1510 T. w par. Górka nie płaci dzies., meszne zaś oddaje plebanowi (LBP 131).

Uwaga: T. wyodrębniło się z →Radomicka, które wymienia się w XIII w. wśród dóbr kl. w Lubiniu. Potem Radomicko było wsią szlach. Klasztor otrzymał zatem najpewniej tylko część tej osady. Dla posiadłości klaszt. w Radomicku przyjęła się z czasem nazwa T. Wiązała się ona niewątpliwie z funkcjonowaniem tam wcześniej targu (w sfałszowanym ok. 1230 dok. rzekomo z 1181 mowa jest o prawach targowych, →p. 3).