1395 or. Tarnowo (WR 3 nr 74), 1398 Cunova!, Conova! (Lek 1 nr 2126, 2127), 1398 Tarnovo (Lek. 2 nr 2099), 1398 Tharnovo (WR 3 nr 99), 1398 Tarnova (KoścZ 1, 58), 1400 Tharnowo (WR 1 nr 442), 1429 Tarnowa (KoścZ 9, 228), 1429 [nazwisko:] Darnowsky! (KoścZ 9, 193v), 1510 Thamowo! (LBP 127), obecnie Tarnowo Stare, 3 km na NE od Czempinia.

1. 1435 n. pow. kośc. (PG 1, 85v); [par. Piechinino?] (Now. 2, 426 – bez podania źródła), 1510 n. par. Czempiń (LBP 127).

2. 1415 Jarosław Tarnowski wraz z Bartoszem Tarnowskim rozgraniczają T. od Srocka Wielkiego Przybysława Gryżyńskiego (Cieplucha 264); 1429 łąki w T. →p. 3; 1450 gran. wsi Tarnowo i →Srocko [Wielkie] (K 3, 317, cytowanego tam aktu nie odnaleziono).

3. Własn. szlach. 1393-1420 Wyszak Tarnowski: 1393-1420 tenże śwd. (WR 1 nr 685, 733; WR 3 nr 58, 99, 118, 150, 183, 273, 317, 349, 365, 368, 397, 412, 416, 430, 447, 500, 516, 535, 642, 644, 699, 705, 749, 836); 1398 tenże i Kunat z T. płacą karę zw. niestane (Lek. 2 nr 2099); 1400 tenże toczy proces z Januszem Jarogniewskim o zbiegłych kmieci (WR 3 nr 145); 1404 tenże toczy proces z Mac. Wadwiczem [z Dymoczewa] i dowodzi, że siostra [tegoż Wyszaka?] nie upominała się o posag przez 10 l. (WR 3 nr 233); 1409 tenże toczy proces z Jakubem Dymoczewskim i dowodzi, że Jakub nie dał mu listu [na przechowanie] do wiernych rąk (WR 3 nr 408); 1412-13 tegoż pozywa Jasiek Szczodrowski o 60 grz. szer. gr poręki [za kogo?]; w trakcie sporu sąd nakazuje wwiązanie Szczodrowskiego w 1/4 T. tegoż Wyszaka (KoścZ 4 k. 9v, 44v); 1415 tenże w sporze z Winc. Szamotulskim i Mroczkiem Łopuchowskim (KoścZ 4, 175); 1418 tenże toczy proces z Wojc. Suczką ze wsi →Krosna¹Wieś Krosna była własn. król. Wojciech poświadczony jest w tej wsi [jako tenutariusz?, zastawnik?] także w 1418 przy okazji sporu z Winc. Mieczewskim [i Psarskie] (KoścZ 4, 324, dawniej k. 68; K 3, 317); 1427-29 wd. po tymże Katarzyna →niżej.

1393-96 Janusz (Jan) Tarnowski: 1493 tenże odpiera roszczenia Budki [tj. Bogusławy z Uścięcic?] do 20 kóp zboża (frumenta; Lek. 2 nr 1487); 1394 tenże wraz ze swoją matką przegrywają proces z Budką z Uścięcic [ż. Jana Otuskiego →Otusz i →niżej] o 3 1/2 ł. w Uścięcicach (Lek. 1 nr 1718); 1395 tenże śwd. (WR 3 nr 74); 1396 tenże toczy proces z Przybkiem o konia (WR 3 nr 79).

1394-1405 Kunat [tj. Konrad] Tarnowski śwd. (Lek. 2 nr 1895; WR 1 nr 442; WR 3 nr 2, 30, 85, 216, 241, 255, 263, 273, 287); 1398 tenże →wyżej: Wyszak.

1394-1415 Jarosława z T.: 1394 taż i Dzierżka [z →Otusza]; sąd uznaje ich pr. do 1 1/2 półł. w Uścięcicach wbrew roszczeniom Budki Otuskiej [ż. Jana Otuskiego] (Lek. 1 nr 1859); 1397 taż ze swoją siostrą Dzierżką toczą proces z Mikołajem z Kozłowa (Lek 1 nr 2475); 1398 taż toczy proces z Bogusławą [Budką] z Uścięcic o 10 grz.; w trakcie procesu taż Jarosława pozywa ją o 2 ł. po matce w Uścięcicach; wspomn. Budka odpowiada jednak, że nic nie ma w tej wsi „pod królem” [tj. nie ma dóbr na pr. ziemskim?], a ma tylko jej córka; Jarosława domaga się od sądu, by przyznać jej wygraną w sprawie; sąd po okazaniu przez Budkę listu król. zabraniającego sądowi sądzić ją na kolejnym posiedzeniu, odsyła sprawę do star., zawiadamiając go, że Jarosława dotrzymała wszystkich terminów sądowych, a Bogusława nie ma w T. żadnego zastawu (KoścZ 1, 58; Lek. 2 nr 2126, 2127, 2137); 1400 taż pozwana [przez kogo?] o zakład (vadium) dziedziny Bodzichrzewicz [niezident.] (Lek. 2 nr 2555); 1415 taż przegrywa proces z Januszem Uścięckim o wyspę zw. Wielki Ostrów, która położona jest za dworem k. stawu rybnego, wielką łąkę pod Dokowem i zagrodę dla koni (conclusio equorum alias oborky) za stodołą (horreum) w Uścięcicach (KoścZ 4, 138v); 1415 taż w sporze ze wspomn. Januszem Uścięckim o 3/4 roli i 1/2 obory w Uścięcicach; Janusz ma jej wydzielić tę rolę (KoścZ 4 k. 139v, 144v).

1406-30 Jarosław Tarnowski: 1406-30 tenże śwd. (KoścZ 9, 284; WR 1 nr 834, 1198; WR 3 nr 318, 350, 365, 389, 397, 447, 459, 534, 548, 549, 590, 596, 699, 773, 775, 836, 874, 1403-1404 – gdzie mylnie data 1429 zamiast 1430, nr 1411); 1410 tegoż ż. Agnieszka toczy proces ze Stan. Żydówką [z Rogaczewa Wielkiego] o 5 grz.; Agnieszka ma złożyć przysięgę, że nie pożyczyła tych pieniędzy (WR 3 nr 426); 1413 tegoż ż. Agnieszka wygrywa proces z Januszem i Dzierżką [z Uścięcic] o pr. bliższości do tej cz. Uścięcic, którą sprzedał im Stan. Żydówka; Agnieszka ma w ciągu 6 tygodni zapłacić 30 grz. za tę cz. i 1 kopę za dok., a jeśli tego nie uczyni, ma odstąpić od swych roszczeń (KoścZ 4, 54v-55); 1414 tenże wraz z Bartoszem z T. toczą proces z Winc. Szamotulskim i panem Arkemboldem [skąd?, z Orla Wielkiego?] (KoścZ 4, 102); 1414 tenże odpiera roszczenia Wierzbięty Kobylnickiego o skradzione konie (KoścZ 4, 117v); 1415 tenże →p. 2; 1418 tenże wspomn. w procesie Mik. Będlewskiego, który wywodzi, że wysłał tegoż Jarosława do sędziego pozn. Mik. Czarnkowskiego z zawiadomieniem o chorobie, z powodu której Będlewski nie wziął udziału w wielkiej wojnie²Mik. Czarnkowski był sędzią pozn. w l. 1401-14 (UDR I/1 s. 152) (MHP nr 144; por. WR 1 nr 1029); 1424 tenże w procesie z Sobkiem Zaleskim [z Zalesia k. Borku] i jego bratem Maćkiem dowodzi, że za ż. Jagnieszkę wziął zgodny z pr. (prawy) posag, a ona nie zabrała 30 grz. wiana z domu Sobka i Macieja [i in. 30 grz.?] za głowę [tj. główszczyzny] za Przecława (Przech)³Przecław nie żył już w 1403 (WR 3 nr 198; też por. ZSW nr 576; →Gostyń – dobra) brata Sobka (KoścZ 8, 104v; WR 3 nr 1250, 1251); 1428 tenże toczy procesy: ze Stan. [Żydówką] z Rogaczewa [Wielkiego] (KoścZ 9, 117), z Jarosławem, Grzegorzem i Samsonem braćmi z Gorzyc (KoścZ 9, 17), z Jarosławem z Gorzyczek (KoścZ 9 k. 131, 137v); 1429 tenże →niżej: Winc. Tarnowski; 1430 tenże zastępuje w sądzie Katarzynę ze Srocka [Wielkiego czy Małego?] (KoścZ 9, 244v).

1407 Tarnowski [który?] →niżej.

1412-13 Jasiek Szczodrowski →wyżej: Wyszak.

1414-25 Bartosz: 1414 tenże z T. →wyżej: Jarosław; 1415 tenże →p. 2; 1416-25 tenże śwd. (WR 3 nr 614, 804, 918, 1073a, 1205, 1260); 1419 tegoż [sługa?, syn?] Przybek →niżej.

1416-40 Jan (Janusz) Tarnowski syn Konrada [tj. Kunata], brat Wincentego [niektóre z podanych niżej zapisek dotyczyć mogą Janusza Tarnowskiego z →Tarnowy k. Rakoniewic, trudnego do odróżnienia od naszego Jana]: 1416 tenże śwd. (WR 3 nr 627); 1420 [tenże?] Janusz śwd. (WR 3 nr 783); 1421-24 tenże Jan śwd. (WR 3 nr 918, 1081, 1102, 1205; KoścZ 8, 101v); 1426 tenże śwd. (WR 3 nr 1162); 1429 tenże wraz z Mik. Mikuszewskim niegdyś z Zaparcina toczą proces z Grzegorzem z Gorzyczek i Gorzyc (KoścZ 9 k. 164, 179, 195); 1429 tenże zastępuje w sądzie Macieja, Grzymka i Hasza kmieci z Uścięcic (KoścZ 9, 192); 1429 tenże zastępuje w sądzie Wojc. Pakoskiego z Pakości (KoścZ 9 k. 193v, 212v); 1429 tenże zastępuje w sądzie Winc. Tarnowskiego →niżej; 1435 tenże z bratem rodz. Wincentym, dziedzice w T., sprzedają Grzymkowi Niegolewskiemu cz. T. za 100 grz. (PG 1, 85v); 1436 tenże w sporze z Wacławem z Zador (KoścZ 11, 100); 1440 tenże toczy procesy z Mik. Borowskim i jego ż. oraz Mik. Dąbrowskim i jego ż. Dobroszką (KoścZ 12 s. 146, 189); 1449-64 [tenże?] Jan niegdyś Tarnowski →Uwaga 2.

[Po 1418] Dobrogost i Wincenty z Szamotuł kupują T. i 1/2 Borowa (Cieplucha 137).

1419 Przybek [sługa?, syn?] Bartosza Tarnowskiego toczy proces z Boguszem Baranowskim o przemoc (WR 3 nr 744).

1420-24 Andrzej Tarnowski śwd. (WR 3 nr 836, 1245); 1462 [tenże?] zm. →Uwaga 2.

1421-28 Wincenty [syn Wyszaka, czy syn Kunata?] śwd. (WR 1 nr 1198, 1281; WR 3 nr 773, 874, 991, 1023, 1038, 1073a, 1250, 1257, 1262); 1427 tenże →niżej: Katarzyna.

1422 Mac. Tarnowski śwd. (WR 3 nr 918).

1422 Mik. Tarnowski śwd.; wspomn., że nic nie ma [w T.]⁴Jest to jednocześnie przesłanka wskazująca, że Mikołaj wywodził się z naszego T. Z Tarnowa k. Pyzdr i Tarnowa k. Kostrzynia znani są także występujący tam Mikołajowie, posiadali oni jednak własność w tych wsiach (WR 1 nr 1101); 1422 tenże śwd. (WR 3 nr 1251).

1427-29 Kat. Tarnowska [wd. po Wyszaku?]: 1427 taż toczy proces z Maciejem niegdyś Brodnickim; dowodzi on przy pomocy świadków, że nie zabrał jej towarzyszowi konia, którego Winc. Tarnowski „dał jemu za dług” [→Brodnica; k. Śremu] (WR 3 nr 1187); 1427 taż wspomn. w procesie Dzierżka z Orzeszkowa z Mac. Brodnickim; Dzierżek dowodzi przy pomocy świadków, że zabrał Brodnickiemu konia, który należał do Tarnowskiej (WR 1 nr 1273); 1428 taż toczy proces z Janem sołtysem w Dębsku a zarazem starszym (senior) [tj. rządcą bpa pozn.] w Wielichowie o 195 sztuk bydła i koni, które Jan zajął w →Konojadzie na pastwiskach; pisarz [sąd.] ma sprawdzić [w księdze sąd.], czy [dziedzina Konojad] jest zapowiedziana (KoścZ 9, 123v); 1428-29 taż pani Wyszakowa toczy proces z Marcinem Zgirzą ze Zgirzyc o podział dóbr w T. po jej pasierbie Wincentym: 1428 sąd zachowuje Marcina w posiadaniu 1/7 T., która należała do Wincentego, z wyjątkiem połowy [T.] tejże pani Wyszakowej, która podzieli tę cz. ze swoimi dziećmi Małgorzatą, Anną, Janem, Agnieszką, Przybysławem⁵W zapisce KoścZ 9, 11, zostawiono wolne miejsce na wpisanie jeszcze jednego imienia (KoścZ 8, 8v; KoścZ 9 k. 11, 104, 109); 1428 sąd nakazuje, by treść podziału została wpisana do ksiąg; Katarzyna ma wydzielić Marcinowi część swej dziedziny [w T.], zboże zaś strony mają podzielić po połowie (KoścZ 9 k. 127v, 136v); 1429 woźny sąd. oświadcza, że podzielił część T. między tę Katarzynę a wspomn. Marcina zgodnie z wyrokiem (KoścZ 9, 158); 1429 taż z synem Janem →niżej: Winc. Tarnowski.

1428 zm. Wincenty syn Wyszaka →niżej: Katarzyna.

1428-29 Marcin Zgirza →wyżej: Katarzyna.

1428-29 Piotr Bniński kaszt. gnieźn. pozywa Borka Gryżyńskiego o to, że na gruncie wsi Racat wybudował groblę, która zatrzymuje wodę, wskutek czego zalane zostały łąki Bnińskiego w Wyskoci i w T.⁶Proces toczył się od 1428, łąki w T. i Wyskoci wymienione zostały jednak dopiero w zapisce z 1429 (KoścZ 9, 182); Bniński ocenia szkodę na 30 grz.; 1430 w procesie mają wziąć udział również bracia niedz. Borka: Andrzej, Wojsław i Jan [Gryżyńscy] (KoścZ 9 k. 91, 109, 182, 251v).

1429-35 Winc. Tarnowski [syn Kunata], brat Jana: 1429 tenże toczy proces z Katarzyną z T. i jej synem Janem, tegoż Wincentego zastępuje w sądzie Jarosław Tarnowski (KoścZ 9 k. 221, 228); 1429 tenże wspomn. jako poręczyciel za 3 ludzi z Bieczyn, którzy poranili matkę [Jakuba] karczmarza [z →Iłowca Wielkiego] (KoścZ 9, 234); 1435 tenże z bratem rodz. Janem →wyżej.

1435 Grzymek Niegolewski kupuje cz. T. →wyżej: Jan.

1448 Jan z Bnina zapisuje swej ż. Agnieszce po 500 grz. posagu i tyleż wiana na m. Czempiń z wsiami, w tym na T. (PG 3, 9v, dawniej PG 1, 25v, z mylną datą 1434).

1450 Jan Świdwa Starszy z Szamotuł wraz z Janem Młodszym, Elżbietą i Beatą, dzieci zm. Jana Świdwy, kupują z zastrz. pr. wykupu od Dobrogosta z Szamotuł m. Kaźmierz z wsiami Nowa Wieś, Komorowo, Sarniewo, Boguszyce, T. oraz cz. w Witkowicach i Pietrsku za 400 grz., którą to sumę Dobrogost wziął przy sprzedaży Galewa i Skałowa⁷W haśle →Kaźmierz przyjęliśmy, zapewne błędnie, że wymieniona w tej zapisce wieś T. to Tarnowo Podgórne stanowiące własność bpów pozn., które Szamotulscy uzyskali na podstawie kontraktu dzierżawy. Przytaczana wyżej zapiska Ciepluchy 137, o nabyciu przez Dobrogosta i Wincentego z Szamotuł T. oraz nieodległego Borowa sugeruje, że omawiana zapiska z 1450 dotyczy właśnie naszego T (PG 4, 80).

1463 Andrzej Bniński syn Jana oddaje Mikołajowi z Bnina [swemu bratu stryj., synowi Piotra, brata Jana] kaszt. kam. miasto Czempiń z wsiami Piechinin, T., Borówko i 1/4 wsi Borowo w zamian za m. Borek z wsiami Przecianowo [obecnie Trzecianów], Zdzież, Tobołowo Siedlisko, 1/2 Bruczkowa, Skoków i Stołów [wszystko k. Borku, pow. pyzdr.] (PG 7, 335, dawniej k. 189; Cieplucha 138).

1470 Łukasz z Górki kupuje od Mik. Bnińskiego Czempiń z wsiami, w tym T. (Cieplucha s. 123, 138; Górczak s. 50, 228).

1484 bp pozn. Uriel [z Górki, bratanek Łukasza] sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Mik. Kotowieckiemu T. za 300 grz. (PG 10, 1v).

1501-23 Łukasz Górka [bratanek Uriela]: 1501 tenże zapisuje swej ż. Katarzynie z Szamotuł po 4000 fl. posagu i wiana na swoich dobrach, w tym na m. Czempiń z wsiami, m. in. z T. (PG 12, 141v-142); 1510 tenże →p. 5; 1523 tenże zapisuje swej ż. Katarzynie w dożywocie sumę 10000 fl. na swych dobrach, w tym m. Czempiń z wsią T.; po jej śmierci dobra te przypaść mają jego synowi Andrzejowi (MS 4 nr 4138).

1534 Andrzej z Górki [syn Łukasza] sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Annie c. Andrzeja Jaktorowskiego 80 zł czynszu na m. Czempiń z wsiami, w tym T., za 2000 zł (PG 16, 677v).

1560-75 Stanisław z Górki [syn Andrzeja]: 1560 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu małol. Łukaszowi, Janowi, Maciejowi i Stanisławowi ss. Jana Szołdrskiego wsie Piechinino i T. (PG 104, 486; PG 19, 858); 1567 tenże sprzedaje Feliksowi Jaktorowskiemu m. Czempiń z wsiami Borówko, T. i Piechinino (PG 20, 498v; KoścG 19, 168 – wwiązanie); 1567-72 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu m. Czempiń z wsiami Borówko, Piechinino i T.: 1567 Kat. Marszewskiej za 8000 zł, 1568 wspomn. Katarzynie za 10000 zł, 1572 Mac. Rąbińskiemu za 5000 zł (PG 20 k. 599v, 739; PG 21, 319); 1575 tenże sprzedaje Janowi Malechowskiemu m. Czempiń w przyległymi wsiami, w tym T., za 24000 zł (PG 21, 525).

1575-81 Jan Malechowski: 1575 tenże →wyżej; 1581 tenże dz. w T. (Piotrkowska 1 nr 605).

1510 w T. 3 1/4 ł. os., folw. →p. 5; 1530 pobór od 3 ł. (ASK I 3, 122v); 1563 pobór z T. [formularz niewypełniony] (ASK I 4, 151v); 1581 pobór od 4 zagr. „wymłóckowych” po 4 gr (ŹD 62; ASK I 6, 480).

1404-05 Jakub kmieć z T. toczy proces z Kunatem zw. Strzedzona z →Góreczek, który dowodzi przy pomocy świadków, że nie ukradł mu 5 koni (KoścZ 2 k. 51, 98v; WR 3 nr 245); 1407 kmiecie Tarnowskiego pozwani przez Bnińskich (WR 1 nr 610); 1460 Mik. Zapala wieśniak (laicus) z T. winien jest 1 kopę gr uczc. Dorocie z T., bo spłodził z nią dziecko (AE II 32) .

5. 1510 w T. wsi pana Łukasza z Górki wiard. dzies. z 3 1/4 ł. os. płacą plebanowi w Czempiniu; pleb. otrzymuje też dzies. z folw., jest 5 zagr. (LBP 127).

8. Niepotwierdzone informacje o grodzisku, fragmenty naczyń z VII-X w. i późniejszych (Hensel 6, 230).

Uwaga: 1. Dok. Henryka ks. głog. z 1302, potwierdzający przywileje kl. lub. (Wp. 2 nr 860; DBL nr 48), wystawiony został nie w naszym T., jak sugerowali jego wydawcy, lecz w Tarnowie Jeziernym k. Sławy na Śląsku (JurDz 49).

2. Do końca lat dwudziestych XV w. drobna szlachta posiadająca własność w T. pozbyła się swoich działów, które objęła w wyniku nieznanych nam transakcji majątkowych można rodzina Bnińskich. Prawdop. niektórzy z dawnych dziedziców T. zachowali jednak nazwisko pochodzące od tej wsi. W 1449 wystąpił Jan niegdyś Tarnowski, który toczył spór z Wincentym niegdyś Niegolewskim (KoścZ 13, 449; KoścZ 14, 8), natomiast w 1462 wystąpił Wojciech z T., syn zm. Andrzeja [ident. z naszym Andrzejem 1420-24?], który sprzedał Winc. Dokowskiemu 6 1/2 ł. w Strzępiniu za 150 grz. (PG 6, 197). W naszym T. Wojciech niewątpliwie jednak nic już nie posiadał. W 1452 Jan niegdyś Tarnowski [ident. z wyżej wymienionym?] zastępował w sądzie Grzymka Niegolewskiego (PZ 17, 12). W 1463 Jan niegdyś Tarnowski sprzedał Janowi Będlewskiemu swoją cz. wsi Zaparcin za 150 grz. (PG 7, 334). Zapewne Jan ten ident. jest z Janem niegdyś Tarnowskim, który w 1464 kupił z zastrz. pr. wykupu od Sędziwoja Krzeńskiego [z Krzonu] folw. we wsi Białe Jezioro za 100 grz., a następnie na folw. tym oprawił swej ż. Katarzynie po 40 grz. posagu i wiana (PG 7, 405-406, dawniej k. 221v-222). Być może potomkami Tarnowskich z naszego T. byli wzmiankowani w 1491 mieszczanie z Buku noszący to nazwisko (AC 2 nr 1467).