TARNOWO

1521 Tharnowo (MS 4 nr 3683), 1531 Tharnowko (MK 47, 108), Tarnowsko (MS 4 nr 16196), 1555 Tharnoff (WG 1, 20v), 1944 Seegenfelde, 14 km na E od Wałcza.

1. 1521 n. pow. wał. (MS 4 nr 3683), 1537 pow. pozn. (PG 79, 196v), 1553 pow. pozn., terytorium wał. (PG 97, 467); 1580 par. Piła (ŹD 27).

2. 1521 dwór, mł., 1555 granice, 1563 mł., 1565 mł. na rz. Dobrzycy i jeziorko, 1580 młyn →p. 3; 1565 Łubianka graniczy z T. Mokronoskiego (LWK 1, 146); 1586 T. nal. do stwa ujskiego i nie graniczyło nigdy ze stwem wał. (WG 1, 302; PG 160, 641); 1612 stara droga z T. do Skrzatusza, droga ze Skrzatusza do Wiesiołki, droga z Wałcza do T. (WG 15 k. 8v, 9v).

3. Własn. król. w ręku szlach. posiadaczy1Jako pierwsi posiadacze T. znani są Glasenappowie, szlach. rodzina posiadająca rozległe dobra na Pomorzu Zach. z ośrodkiem w Bärwalde (obecnie Barwice, k. Szczecinka). T. posiadał już co najmniej Piotr Glasenapp, ojciec Krzysztofa, Henninga i Antoniego występujących od 1521 (ich siostra nazywa bowiem w 1547 T. swą ojcowizną). W 1537 Glasenappowie legitymowali swe pr. do tych dóbr dokumentem króla Kazimierza Jag. (1447-92). Jego zapis dla ich przodka (Piotra?) wiązał się być może ze zbrojnym zatargiem z 1466, kiedy to pol. zaciężni zajęli pewne miasto w ks. słupskim, a posiadający je pan pom. zdobył w odwecie Drahim; konflikt zakończył się ugodą, w ramach której obie strony zwróciły swe zdobycze (DA lib. XII 173). Długosz nazywa pom. miasto Pełcznicą, ale w okolicy tej nie jest znana taka miejscowość. Jak przypuszcza się w literaturze (F. W. Barthold, Geschichte von Rügen und Pommern, t. 4/1, Hamburg 1843, s. 316-317), chodzić mogło właśnie o Bärwalde i któregoś z Glasenappów. Królewski zapis na T. mógł być elementem rozliczeń związanych z likwidacją tego konfliktu. 1521 król Zygmunt nadaje szl. Wacławowi Boczschterwer burgr. wał. prawo do wsi T. z dworem i młynem, należącej do Krzysztofa Glasenappa, który nie dopełnił obowiązku udziału w posp. ruszeniu (MS 4 nr 3683; MK 37, 139); 1531 król Zygmunt zezwala Mac. Tuczyńskiemu na dzierżenie wykupionych przez niego bez wymaganego konsensu wsi król. T. i Hornfeld [zapewne →Arnsfeld, obecnie Gostomia, wieś król. w posiadaniu Mac. Tuczyńskiego] (MS 4 nr 16196; MK 47, 108); 1537 Krzysztof, Antoni i Hennig [Glasenappowie] z Bärwalde [w Ks. Pomorskim, dziś Barwice] bracia niedz. pozywają Mac. Tuczyńskiego o wygnanie ich z dóbr T. i okazują dok. króla Kazimierza [zm. 1492] zawierający zapis 200 grz. na tej wsi; Tuczyński twierdzi, że nabył tę wieś za długi od Golczów za zgodą król.; sąd przysądza T. Glasenappom (PG 79 k. 196v-197, 227, 386); 1541 Krzysztof z Bärwalde z braćmi winien jest Maciejowi 100 fl. reńskich [za T.?] (PG 83, 52v); 1539 król zezwala Hieronimowi Mosińskiemu tenut. Ujścia na wykup T. od Krzysztofa i Mac. Glasenappów (MS 4 nr 18983); 1545-47 Krzysztof Glasenapp z T. pozwany przez Stan. Jabłonowskiego [z Jabłonowa k. Ujścia] o uprowadzenie jego poddanej z Mirosławca, Małg. Sobierajki z mężem Walentym, synem, 7 cc., bydłem i sprzętem domowym wartości 100 zł; pozew nie dotarł do Krzysztofa, gdyż przebywał on w księstwie szczecińskim, gdzie ma swą siedzibę (domicilium; PG 87, 246; PG 89, 263-265); 1547 Krzysztof, Antoni i Henryk Glasenappowie ss. zm. Piotra pozwani przez swą siostrę Małgorzatę o 75 zł i 12 grz., czyli resztę posagu należnego jej z dóbr ojcowskich w T. (PG 88, 449); 1550 Krzysztof Glasenapp, wezwany wraz z in. ewentualnymi posiadaczami T. przez komisję powołaną do wykupienia dóbr król. w pow. wał., by okazał swoje dokumenty, nie stawił się (PG 99, 69); 1552 Andrzej Węgorzewski komandor joan. pozn. uzyskuje konsens król. na wykup wsi T. od Krzysztofa Glasenappa [wykup niezrealizowany] (MS 5 nr 5583); 1552 Glasenapp →niżej; 1553 Mac. Mokronoski prokurator skarbu król. wwiązany w nadaną mu przez króla wieś lub m.2Użyte tu słowa nie stanowią z pewnością śladu po lokacji miejskiej w T., a wyrażają tylko nieświadomość pisarza co do statusu tej osady. T., posiadane dotąd przez Krzysztofa Glasenappa z Bärwalde (PG 97, 399); 1553 Mac. Mokronoski pozywa Krzysztofa, Henninga i Antoniego Glasenappów z Bärwalde, tenutariuszy T., by przedłożyli posiadane dokumenty dot. wsi lub m. T. (PG 97, 467); 1555 król Zygmunt August oświadcza, że Krzysztof, Hennig i Antoni Glasenappowie z Bärwalde popadli pod karę banicji, gdyż wypędzili Mac. Mokronoskiego z nadanej mu przez króla wsi T.; mimo że wstawiał się za nimi ks. szczeciński Barnim, król utrzymuje wyrok w mocy, a następnie wyznacza komisarzy dla ustalenia granic tej wsi nadanej Mokronoskiemu (WG 1 k. 19v-20v, 134-135); 1555-58 Mac. Mokronoski dz. w T. (PG 99 k. 144, 370, 899); 1556 Aleksander Mokronoski [syn Macieja] z T. pozywa Jana Golcza z Brocza o 2160 zł posagu Kat. Golczówny, ż. Aleksandra, c. Kuny Golcza, a siostry Jana; tenże Aleksander oddaje T. w dzierżawę Stan. Biegańskiemu z Klausdorf3Stan. Biegański był drugim mężem teściowej Aleksandra Mokronowskiego, Agnieszki z domu Kleist, wd. po Kunie Golczu [obecnie Kłębowiec] na 3 lata (WG 2, 18v); 1561 bójka między poddanymi Aleksandra Mokronoskiego z T., którzy wypalali drzewa między rzekami Piła [obecnie Piława] i Krępa, a mieszkańcami wsi Łubianka (WG 1, 242v-244); 1565 wieś król. T. posiada Mokronoski, ale nie okazał na to żadnego dok. (LWK 1, 152); 1566 Kat. Golczówna ż. Aleksandra Mokronoskiego (PG 20, 521v); 1571 król nadaje T. w dożywocie Stan. Górce i przyłącza tę wieś do stwa ujskiego (MS 5 nr 10635); 1577-80 Wojc. Pęcherzewski4Wojc. Pęcherzewski (z Pęcherzewa w woj. sier.) był 1578-82 podwojewodzim pozn. z ramienia Stan. Górki (TD) →niżej; 1586 T. w stwie ujskim →p. 2.

1552 pobór z T. dziedziny Glasenappa: 11 kmieci płaci w sumie 22 gr (ASK I 5, 150); 1563 pobór od 12 półł., od młyna dor., od bartodzieja 4 gr (ASK I 5, 202v); 1565 w T. jest 12 kmieci mających 12 ł., 6 zagr., młyn na rz. Dobrzycy z 1 kołem walnym, jeziorko (LWK 1, 152); 1577 Wojc. Pęcherzewski płaci pobór z T. od 12 półł. i bartodzieja (ASK I 5, 764); 1580 Wojc. Pęcherzewski płaci pobór z T. od 12 półł., 5 zagr., 1 komor., kołodzieja, młyna walnego o 1 kole (ŹD 27).

1565 w [król.] wsi Łubianka są 2 bartnicy, mający barcie w borze nal. do stwa ujskiego; jeden mieszka w Łubiance, a drugi w T. (LWK 1, 146).

Uwaga: Józef Tarnowski, który 1555 poświadczony jest jako podstarości ujski i asesor w sądzie grodzkim w Wałczu (WG 1, 19), nie pochodził z naszego T. Ze względu na stosunkowo rzadkie imię identyfikować go należy z występującym 1559-62 (a zm. przed 1578) Józefem Tarnowskim z Tarnówki w pow. szadkowskim (TD). W Wałeckiem pojawił się zapewne jako osoba związana z Górkami, dzierżącymi wówczas stwo ujskie.

1 Jako pierwsi posiadacze T. znani są Glasenappowie, szlach. rodzina posiadająca rozległe dobra na Pomorzu Zach. z ośrodkiem w Bärwalde (obecnie Barwice, k. Szczecinka). T. posiadał już co najmniej Piotr Glasenapp, ojciec Krzysztofa, Henninga i Antoniego występujących od 1521 (ich siostra nazywa bowiem w 1547 T. swą ojcowizną). W 1537 Glasenappowie legitymowali swe pr. do tych dóbr dokumentem króla Kazimierza Jag. (1447-92). Jego zapis dla ich przodka (Piotra?) wiązał się być może ze zbrojnym zatargiem z 1466, kiedy to pol. zaciężni zajęli pewne miasto w ks. słupskim, a posiadający je pan pom. zdobył w odwecie Drahim; konflikt zakończył się ugodą, w ramach której obie strony zwróciły swe zdobycze (DA lib. XII 173). Długosz nazywa pom. miasto Pełcznicą, ale w okolicy tej nie jest znana taka miejscowość. Jak przypuszcza się w literaturze (F. W. Barthold, Geschichte von Rügen und Pommern, t. 4/1, Hamburg 1843, s. 316-317), chodzić mogło właśnie o Bärwalde i któregoś z Glasenappów. Królewski zapis na T. mógł być elementem rozliczeń związanych z likwidacją tego konfliktu.

2 Użyte tu słowa nie stanowią z pewnością śladu po lokacji miejskiej w T., a wyrażają tylko nieświadomość pisarza co do statusu tej osady.

3 Stan. Biegański był drugim mężem teściowej Aleksandra Mokronowskiego, Agnieszki z domu Kleist, wd. po Kunie Golczu.

4 Wojc. Pęcherzewski (z Pęcherzewa w woj. sier.) był 1578-82 podwojewodzim pozn. z ramienia Stan. Górki (TD).