TWIERDZIELEWO

1448 or. Twyerdzelewo (Bledz. 125), 1508 Twyerdzelevo (ASK I 3, 17v), 1509 Twierdzelewo (ASK I 3, 57), 1521 Tewyrzylowo (Bledz. D 42), 1563 Twierdzielewo (ASK I 5, 232v), 1603 Cwierdzielewo (AV 3, 31v), obecnie Twardzielewo, 9 km na SE od Skwierzyny.

1. 1508 n. pow. pozn., par. Rokitno (ASK I 3, 17v).

2. 1448, 1521 lasy, barcie →p. 3; 1616 narożnik Skwierzyny, Chełmska i T. znajduje się w jez. Żabno (PG 668, 614); 1779 droga do Rojewa, ścieżka do Międzyrzecza, sosnowy las przy Rokitnie (AV 34, 430).

3. Własn. kościelna – opactwa cystersów w Bledzewie. 1448 opat bledz. Piotr wystawia przywilej dla sołtysów w →Rokitnie; sołtysi toczyli między sobą spory o T. oraz o podział dochodów, bowiem poprzedni przywilej, wydany przez opata Michała dla ojca obecnych sołtysów, zawierał błędy w liczbie łanów; w lasach i rolach, które dotychczas posiadali i uprawiali sołtysi i kmiecie z Rokitna, opat dokonał bowiem lokacji wsi T. i obdarzył ją wolnizną; jako rekompensatę daje sołtysom z Rokitna do wykarczowania ostrów Mała Dąbrówka oraz pr. zakładania barci w lasach w Rokitnie i T. (Bledz. 125, dawniej B 9); 1521 opat bledz. sprzedaje sołectwo w Rokitnie i nadaje sołtysowi pr. zakładania barci w lasach k. T., za co sołtys ma płacić 1 kwartę miodu rocznie (Bledz. D 42, dawniej A 43).

1508 pobór od 4 ł. (ASK I 3, 17v); 1509 pobór od 4 ł. i 1 ł. soł. (ASK I 3, 57); 1563 pobór od 4 1/2 ł., 2 ł. soł., 1 karczmy, 1 kowala, 2 komor. (ASK I 5, 232v); 1577 pobór płaci opat bledz. (ASK I 5, 708); 1580 pobór płaci opat bledz. od 6 1/2 ł., 6 zagr., 1 kowala oraz pasterza, który ma w stadzie 20 owiec (ŹD 31).

4. 1448 lokacja, 1509 sołectwo na 1 ł., 1563 sołectwo na 2 ł. →p. 3.

5. 1554 budowa kościoła w T.; napis: „fundatum 1554” umieszczony na jednej z belek więźby dachowej, obecnie nie istniejącej (Hertel Blesen 136; Corpus inscriptionum Poloniae, t. 10, z. 1: Inskrypcje powiatu międzyrzeckiego do 1815 roku, opr. M. Tureczek, Toruń 2006, s. 141); 1603 parafii w Bledzewie podlegają wsie klaszt. z własnymi kościołami, m. in. Rokitno i T.; opat zapytany o ich stan odpowiada, że niektórymi z nich zarządza przez swych mnichów, a dla innych nie może znaleźć kapłanów; żadna z tych wsi nie jest opanowana przez innowierców; kościół w C. ma kawał roli, na którym wysiewa się 6 ćw. ziarna; 9 ratajów (coloni) daje po 2 ćw. pszenicy, sołtysi miarę (metreta), a 6 zagr. po 1 gr rocznie; przytoczony inwentarz sprzętów kościelnych z 1589 (AV 3 k. 26v, 31v); 1612 Piotr Hokendorf kapłan instytuowany na plebana kościoła par. w Rokitnie i złączonego z nim kościoła filialnego w T.; prezentował go opat bledz. jako kolator tych kościołów (AE XXI 390v); 1640 w T. wsi opata bledz. jest kościół czyli kaplica, wymagająca poważnej naprawy; nie wiadomo, jakie ma wezwanie i czy jest poświęcona; uważa się ją za filię kościoła w Rokitnie (AV 10, 100); 1779 kościół w T. pod wezw. Ś. Anny jest filią kościoła par. w Rokitnie; kościół jest stary, ale nie zrujnowany, drewniany, z murowaną posadzką, kryty gontem; na dachu jest wieżyczka; kościół posiada 3 kawałki roli na polach wsi, każdy obejmuje 1 staje i 30 zagonów; w kościołach filialnych par. w Rokitnie nabożeństwa odbywają się na zmianę w niedziele i święta (AV 34, 429v-430v).