1540 or. Olexin (AE VIII 76v), 1547 Ollexin (AE IX k. 65, 71), 1547 Olexyno (CP 38, 170v), 1547 Oliexino (CP 4 nr 27), 1548 Olexino (CP 4 nr 37a), 1563 Oliexin (ŹD 416; ASK I 38, 367), 21,5 km na S od Liwa.

1. 1524 z. czer. (MK 32, 242-242v); 1563 pow. liw. (ŹD 416; ASK I 38, 367); do 1547 par. Grębków, diec. pozn, 1547 n. par. własna (AE IX k. 65, 71, 137); 1561 dek. liw. (RejArchid. 121); 1578 par. Grębków! → Uwaga (ASK I 27, 949v); 1557 nieudana lokacja miasta → p. 4.

2. 1547 las Zelżynkąt położony między rz. Kostrzyń a gościńcem z Bojmia do Rudy → p. 5; 1563 karczmy przewoźne, 1563, 1567 młyn → 3; 1603 pole Zelżynkąt → p. 5.

3. Włas. szlach. 1547 Aleksy Bojemski [h. Korab (Bon. 1, 368)] → p. 5; 1557 Stanisław, Jan i Mikołaj ss. tegoż Aleksego → p. 4.

1563 pobór od 3 1/2 wł. os., 2 szewców, tkacza, kowala, 2 karczem przewoźnych, szynkarki gorzałki i młyna dor. o 1 kole (ŹD 416; ASK I 38, 367); 1567 pobór od 3 1/2 wł. os., 1 koła młyń. dor., 1/2 wł. poświętnego i 3 rzem. (ASK I 38, 592); 1578 Bojemski płaci pobór od 3 wł. os., 3 zagr. na poświętnym i 1 szewca (ASK I 27, 949v).

4. 1557 król Zygmunt August zezwala Stanisławowi, Janowi i Mikołajowi ss. Aleksego Bojemskiego lokować w ich dobrach Bojmie, na miejscu wsi O., miasto na pr. chełm. i ustanawia w nim 3 jarmarki w dniach ś. Stanisława [8 V], ś. Aleksego [17 VII] i ś. Mikołaja [6 XII] oraz targ tygodniowy w poniedziałki; [lokacja nieudana] (MS 5/1 nr 1919; MK 90, 106-107, PacMat. 119).

5. 1540 Stanisław Kochanowski pleb.! [recte: kapelan?]¹Wzmianka o plebanie wskazuje, że kościół w O. funkcjonował już przed formalną erekcją parafii w 1547. Sam Stanisław Kochanowski mógł być tożsamy z bratem Jana Kochanowskiego, studentem Uniw. Krak. w 1532 (MUK 2 nr 1532e/02). Na jego temat: H. Barycz, Nieznany brat poety Jana Kochanowskiego – scholarem Uniwersytetu Jagiellońskiego, „Ruch Literacki” 18, 1977, z. 6, s. 461-463 w O., w otoczeniu bpa pozn. Sebastiana Branickiego w Krakowie (AE VIII 76v); 1547 4 VII Aleksy Bojemski dz. z Bojmia prosi bpa pozn. Benedykta Izdbieńskiego o zgodę na założenie parafii w swej nowo lokowanej wsi O. oraz o przyłączenie do niej innych nowo lokowanych wsi: Bojmie, Zawady, Żdżar, Ruda, Ryczyca, Skroda, Podrudzie z młynem Ruda Jagiełka, Choszcze, Sosnowe, Kosownica, Niechnobrza, Sianna, [Chojeczno-]Mingosy, Jagodne [Chojeczno-Widliska] i Świdzianka²Spośród wymienionych we wspomn. źródłach wsi założone na surowym korzeniu były: Zawady, Żdżar, Ruda, Ryczyca, Skroda, Podrudzie, Choszcze, Sosnowe, Kosownica, Niechnobrza i Świdzianka, poza tą ostatnią osadą wchodzące zapewne w skład dóbr Aleksego Bojemskiego z ośrodkiem w Bojmiu. Wymienione następnie [Chojeczno-]Mingosy i Jagodne [Chojeczno-Widliska] oraz pominięte w pierwszym źródle [Chojeczno-]Wilczonek i [Chojeczno-]Gałki z Jatą [Gałecką] należały do dóbr Chojeczno i (poza Jatą) istniały już wcześniej, podobnie jak wieś Sianna, o której własności w tym czasie brakuje informacji; Aleksy przekazuje na uposażenie plebana las Zelżynkąt (AE IX 65); 1547 20 VII bp pozn. Benedykt Izdbieński eryguje par. w O., włącza do niej wspomn. wsie, a także Wilczonki [→ Chojeczno-Wilczonek], [Chojeczno-]Gałki i Jatę [Gałecką], a na plebana instytuuje psałterzystę kat. pozn. Andrzeja Żukowskiego [z Żukowa?], prezentowanego przez Aleksego Bojemskiego (AE IX 71); 1547 18 XI kapituła kat. pozn. wyraża zgodę na erekcję kośc. par. w O. oraz uposażenie go dzies. biskupią z 40 wł. [os.] (CP 38, 170v); 1547 28 XI bp pozn. Benedykt Izdbieński wystawia przyw. erekcyjny par. przy kośc. śś Aleksego, Benedykta i Jadwigi w O., ufundowanym przez wspomn. Aleksego Bojemskiego i uposażonym przezeń lasem Zelżynkąt leżącym między rz. Kostrzyń a drogą z Bojmia do Rudy; pr. patronatu bp nadaje dziedzicom dóbr O. i Bojmie, a na plebana instytuuje psałterzystę kat. pozn. Andrzeja Żukowskiego, przekazując mu dzies. z nowizn we wsiach O., Żdżar, Zawady, Ryczyca, Skroda i Podrudzie wraz z młynem i rudnikiem Jagiełką oraz włącza do parafii dwór w Bojmiu [pozostawiając samą wieś Bojmie oraz dzies. z Bojmia, tak kmiece, jak i folwarczne, przy dotychczasowej par. w Grębkowie³Być może ludna wieś Bojmie, pomimo wcześniejszych ustaleń, pozostała w par. Grębków na skutek protestu tamtejszego plebana], jak również wsie Zawady, Żdżar, Ruda, Ryczyca, Skroda, Podrudzie z młynem Ruda Jagiełka, Choszcze, Sosnowe, O., Kosownica, Niechnobrza, Sianna, Wilczanki [Chojeczno-Wilczonek], [Chojeczno-]Mingosy, [Chojeczno-]Gałki, Jata [Gałecka], Jagodne [Chojeczno-Widliska] i Świdzianka (AE IX 137; CP 4 nr 27); 1548 30 VI kapituła kat. pozn. wyraża zgodę na to, by wieś Bojmie wraz z dworem Aleksego Bojemskiego została odłączona od par. Grębków, a przyłączona do par. O.; kap. godzi się także na uposażenie pleb. w O. dzies. folwarczną z Bojmia, przy pozostawieniu plebanowi z Grębkowa dzies. kmiecej z tej wsi (CP 38, 185v); 1548 3 VII bp pozn. Benedykt Izdbieński wydaje kolejny przywilej erekcyjny dla par. w O., w którym włącza do niej wieś Bojmie, jednakże z nakazem oddawania dzies., tak folw., jak i kmiecych, plebanowi z Grębkowa (CP 4 nr 37a; Knap.mps 444-445, z błędami).

1561 Piotr Krośnicki pleb. w O. płaci 24 gr podatku od 1 grz. w srebrze [rocznego dochodu] (RejArchid. 121); 1563 rejestr poborowy jako przynależne do par. O. wymienia wsie: Bojmie, Zawady, Sosnowe, Skroda, Choszcze, Ryczyca, Żdżar i O.⁴Rejestry z 1563 oraz 1578 pomijają jako przynależne do par. O. następujące wsie: Niechnobrza, Kosownica, Sianna, [Chojeczno-]Gałki, Jata Gałecka, [Chojeczno-]Wilczonek, [Chojeczno-]Mingosy i Jagodne [Chojeczno-Widliska]. Są one wymienione jako osady wchodzące w skład par. w → Niwiskach. Rejestr z 1578 w ogóle nie wyodrębnia par. O., a wsie wyliczone jako objęte jej zasięgiem w 1563, tj. Bojmie, Zawady, Oleksin, Ryczyca, Żdżar, Sosnowe, Skroda, Choszcze, podaje pod par. → Grębków. Obrazuje to zapewne wcześniejszą przynależność parafialną tych wsi (wg PacMat. 31, dawną granicę wspomn. parafii wytyczał bieg rz. Kostrzyń), lecz może także świadczyć o kłopotach z formowaniem nowej par. w O. Pojawia się ona w wizytacjach z 1617, 1667 i 1678 (Knap.mps 439-446), nie wymieniają jej za to spisy podymnego z 1663 (ASK I 65, 842-847) i pogłównego z 1673 (ASK I 66, 884-888), włączając wsie przynależne do par. O. do okręgów parafialnych w Grębkowie i Niwiskich, a także w Kałuszynie (Podrudzie, Skroda i Choszcze) (ŹD 416; ASK I 37, 366v-367); 1567, 1578 poświętne → p. 3; 1603 uposażenie par. O. stanowią dzies. ze wsi Skroda, Ryczyca, Zawady, Żdżar i Oleksin, pole Zelżynkąt oraz powinności od 10 zagr.; dochód rektora szkoły stanowią dzies. folw. ze wsi Skroda, dzies. folw. i kmiece ze wsi Rutka [Podrudzie], które jednak nie są uiszczane, oraz od zagrodników [na rolach?] par. (AV 1, 43v; ŁOp. 3, 215-216).

7. NowDzieje 2, 545-546; SalinaStruk. 166-167.

Uwaga: Wieś O. została utworzona na surowym korzeniu, o czym świadczy m.in. jej nazwa urobiona od imienia Aleksego Bojemskiego. Zakładając O. oraz szereg innych wsi w dobrach Bojmie, realizował on szerszy zamysł osadniczy, kontynuowany później przez jego synów (nieudana lokacja miasta O. w 1557). O tym, że na ośrodek całej włości przewidziany był właśnie O., świadczy nie tylko nazwa tego niedoszłego miasta, ale zbudowanie w nim przed 1540 kościoła, przy którym w 1547 założono parafię. Być może ewentualne zawirowania w jej funkcjonowaniu w pierwszych latach po erekcji wiązały się z brakiem sukcesu przy lokowaniu miasta O. Warto jednak zwrócić uwagę na rozbieżność przekazów źródłowych proweniencji kościelnej i państwowej – rejestry podatkowe niejednokrotnie nie odnotowują istnienia par. O., choć potwierdzają je z kolei źródła kościelne.