1470 kop. XX w. Roguschino Kanthi (RogWyp.: LZG 1, 164); 1473 Canthi (RogWyp.: LZG 1, 271), 1475 Kathy (RogWyp.: LZG 1, 340), 1516 Roguschino Canthi (RogWyp.: LZG 3, 297v), 1531 Rogushino Cąti (RogWyp.: LZG 8, 450v), 1544 Rogushino Cąthy (RogWyp.: LZG 4, 211v), 1550 Rogushino Cąthi (RódŚwięt. 59, wg LZG), 1563 or. Kąthy (ASK I 38, 374), 1567 or. Rogussino Kąthi (ASK I 38, 597v), 1578 Rogu[szyn]o Decie Katy (ASK I 51, 05), 1609 Deczie (Vis. 1609, 55v), dziś Decie, 7 km na W od Liwa.

1. 1518 pow. liw. (MK 32, 14); 1563 n. par. Pniewnik, [diec. płoc.] (ŹD 419; ASK I 38, 374).

3. Włas. szlach. 1453-76 Piotr syn Dziersława z Roguszyna i R.K.¹W źródłach Piotr występuje zarówno jako dziedzic w R.K., jak i w Roguszynie. Z braku dostatecznych źródeł nie możemy zatem stwierdzić, czy posiadał on działy jedynie w R.K. i zapis „de Roguszyno” odnosi się właśnie to naszego przysiółka, wówczas jeszcze nie wyodrębionego z Roguszyna (→ Uwaga), czy też posiadał działy i w innych częściach rozległej włości Roguszyno: 1453-70 tenże → Roguszyno, p. 3; 1470 tenże bierze w zastaw od Połubiona z Roguszyna 1/2 wł. w dziedzictwie Połazie położoną za 6 wł. Roguskich, którą Połubion kupił od Macieja Osieckiego z Połazia, za 1 1/2 kopy gr; Dalbert z Roguszyna, nie dopuszczając, by wspomn. 1/2 wł. przypadła temuż Piotrowi [z powodu niespłaconego długu], odkupuje ją od niego (RogWyp.: LZG 1 k. 164, 181, 184); 1473 Piotr Stary z Kątów [bierze w zastaw?, kupuje?, zapiska urwana] od Dalberta z Połazia wspomn. 1/2 wł. odkupioną od tegoż Piotra (RogWyp.: LZG 1, 271); 1474 tenże z braćmi oraz Sasin [który?] z K. z braćmi mają żyć w pokoju pod zakładem 60 grz. (RogWyp.: LZG 1, 307); 1474 tenże zastawia Andrzejowi i Jakubowi ze Strupiechowa 2 wł. w Strupiechowie za 11 kóp gr (RogWyp.: LZG 1, 412v); 1475 tenże wwiązany w 2 wł. w Strupiechowie, które dał mu w zastaw Szczepan ze Strupiechowa (RogWyp.: LZG 1, 340); 1476 [tenże?] razem z br. Jakubem i Mikołajem wymieniony wśród osób posiadających dobra w pow. liw. → Roguszyno, p. 3; 1502 [tenże?] wspomn. jako zmarły → niżej.

1473-76 Jakub syn Dziersława z R.K.: 1473 tenże pozwany przez Jana Kątskiego [Kąckiego] z Połazia; Jan ma stawić się w sądzie razem ze swymi braćmi Bartłomiejem i Piotrem oraz z dziećmi z pierwszego małżeństwa: Mikołajem, Andrzejem, Dorotą, Stachną i Gierką (RogWyp.: LZG 1 k. 264v, 268); 1476 tenże → wyżej.

1473-76 Piotr, Jan i Bartomiej Kąccy dz. w R.; 1473 ciż → wyżej; 1476 ciż wymienieni wśród osób posiadających dobra w pow. liw., które ks. Konrad [III] zwalnia od powinności budowy i naprawy zamków i warowni (Lub. nr 236).

1502-16 Ścibor syn Piotra (Piotrasza) z R.K.: 1502 tenże syn zm. Piotra z K. i Mikołaj syn Pawła z Połazia kupują od Mikołaja syna zm. Bartłomieja z Połazia cały jego dział w Połaziu, z wyjątkiem części w Połaziu-Dąbrówce, za 60 kóp gr w półgr (MK 18, 136v); 1502 tenże sprzedaje szl. Mikołajowi, Sędziwoj[owi? tekst urwany z powodu uszkodzenia karty] i Świętosławowi braciom, Janowi synowi Bernarda oraz Janowi, [Miko]łajowi i Marcinowi braciom z K. swój dział w Połaziu, kupiony od Mikołaja syna Bartłomieja z Połazia, za 30 kóp gr w półgr; Mikołaj syn Pawła z Połazia podważa ten zapis na mocy pr. bliższości do wspomn. działu (MK 18, 139); 1516 tenże bierze w zastaw od Jana syna Bernarda z Roguszyna-Połazia [Kątów] dział roli w dobrach Połazie [które?] w polu Wszebora, ciągnący się od opłotków wsi aż do gran. Ostasza, jako zabezpieczenie długu 3 kóp gr (RogWyp.: LZG 3, 297v); 1516 tenże oraz Grzegorz i Jan ss. zm. Mikołaja, Jan syn zm. Sasina oraz Bartłomiej i Jan ss. zm. Jakuba z K., pozwani przez Macieja i Pawła ss. zm. Stanisława Połubiona z [Roguszyna-]Połazia Kątów, mają podać nazwiska świadków, których przyprowadzą na kolejną rozprawę (RogWyp.: LZG 3 k. 392, 397v).

1505 szl. Mikołaj syn zm. Piotra z Połazia i K. kupuje od szl. Anny c. zm. Jana z Roguszyna-Połazia [Kątów], wd. po Janie z Polikowa, 1/3 jej działu dziedzicznego po ojcu i bracie Jakubie w Roguszynie-Połaziu [Kątach] za 33 kopy i 20 gr monety krak. (MK 18, 241); 1505 szl. Jan syn Bernarda i Piotr syn Świętosława z Połazia i K. oprotestowują sprzedaż części w Połaziu (MK 18, 242).

1509 Grzegorz syn zm. Mikołaja z K. pożycza Andrzejowi synowi zm. Mikołaja z Roguszyna 9 1/2 [kóp gr?] a zabezpieczeniem mają być jego dobra Roguszyno (RogWyp.: LZG 1, 672v).

1515 szl. Anna z K. toczy proces z Mikołajem z Połazia o 12 kóp gr (PułtTest. 1, 224v).

1518 szl. Andrzej syn zm. Jakuba z K. i Połazia sprzedaje dziedzicom z Połazia: Stanisławowi, Feliksowi, Jakubowi, Wawrzyńcowi, Wojciechowi i Grzegorzowi ss. zm. Jana z Połazia²W brudnopisie metryki (MK 340) podano, że zm. Jan pisał się z Połazia i K., a jego synowie są dziedzicami tamże (ibidem), tj. w obu tych wsiach, natomiast w czystopisie (MK 32) przy Janie zanotowano jedynie nazwę Połazie, co może być błędem pisarza bądź celową opustką cały swój dział dziedziczny w K. i Połaziu za 24 kopy gr w półgr (MK 32, 14; MK 340, 66); 1518 tenże kupuje od szl. Macieja syna Jana Szafranka z Kozłów i Chrościeli w pow. kam. cały dział dziedz. w Kozłach i Chrościeli za 50 kóp gr w półgr (MK 32, 14; MK 340, 66v).

1525 Maciej i Piotr ss. zm. Grzegorza z R.C. sprzedają Stanisławowi i Maciejowi ss. zm. Pawła z [Roguszyna-]Połazia Kątów 3 wł. lasu w ich dobrach dziedz. Glinna Dąbrowa w pow. kam. za 55 kóp gr (MK 339, 146).

1531 Andrzej, Maciej, Wawrzyniec i Jakub ss. zm. Marcina i ich matka Barbara, [dziedzice] z R.C. są winni 6 kóp gr Maciejowi [Grisowi?] synowi zm. Mikołaja z Roguszyna Starego; zabezpieczeniem jest ich 1 mr. w dobrach Połazie (RogWyp.: LZG 8, 450v).

1544 Stanisław syn zm. Jana R.C. h. Awdaniec, śwd. Jakuba syna zm. Macieja z Roguszyna-Połazia [Kątów] w jego sporze ze Stanisławem synem Wojciecha z Roguszyna-Połazia [Kątów] o zabranie 7 łokci płótna (RogWyp.: LZG 4, 211v).

1544 Wawrzyniec syn zm. Jana i Mikołaj syn zm. Macieja z R.K. oraz Feliks i Maciej z Borzego ręczą za Macieja, Wawrzyńca i Jakuba ss. zm. Marcina z R.K., że będą żyć w pokoju z Maciejem i Janem ss. Mikołaja z Połazia-Czapli pod zakładem 50 kóp gr (RogWyp.: LZG 4, 233); 1544 tenże Wawrzyniec h. Awdaniec, śwd. Jana syna Włodka z Komór-Olchówki w jego sporze z Maciejem Kałuskim dzierżawcą z Komór-Olchówki o zabranie wołu na szkodę 2 kóp gr (RogWyp.: LZG 4, 254).

1550 Jan Świętochowski zabezpiecza 20 kóp gr posagu c. Jadwidze, ż. Macieja syna Feliksa z R.C. (RódŚwięt. 59, wg LZG).

1560 Bartłomiej syn zm. Andrzeja z R.K. zastawia Mikołajowi, Janowi, Feliksowi i Maciejowi ss. zm. Macieja z R.K. 8 zagonów w R.K. i ręczy za spokój ze strony swych dzieci z pierwszej i drugiej żony (RogWyp.: LZG 18, 336v).

1560-68 Jan i Mateusz Grisowie z → Roguszyna Starego [tam od 1544] i R.K.: 1560 Stanisław syn zm. Jana z R.K. pozwany przez Urszulę [?] żonę tegoż Jana Grisa o najście podczas pracy i zranienie (RogWyp.: LZG 19, 217); [a. 1562] ciż przekazują kościołowi w Pniewniku 3 1/2 kopy gr zapisanych mu w testamencie przez Piotra Perkułę Roguskiego (RogWyp.: LZG 21, 295v); 1564 temuż Mateuszowi Jan syn zm. Macieja Połubiona z Roguszyna Starego zastawia 1 staje roli (stadium agri) w R.K. (RogWyp.: LZG 24, 257v); 1568 tenże Mateusz za zgodą swej ż. Barbary Żelazowskiej sprzedaje Piotrowi synowi Jana ze Szczurowa płoskę (pessula) liczącą 6 zagonów w R.K. za 15 kóp gr (RogWyp.: LZG 30, 35); 1568 Mateusz dzierżawi od Jana rolę w R.K. → Roguszyno Stare.

1562 Piotr syn Jana z R.K. spłacił 4 kopy gr posagu swej c. Anny Szczepanowi Świętochowskiemu (RódŚwięt. 59, wg LZG); 1566 Maciej syn zm. Jakuba z R.K., pozwany przez Andrzeja syna zm. Feliksa z Roguszyna-Wypychów o kradzież rzeczy ze spichlerza, przedstawia świadków: z herbu ojczystego Awdaniec: Stanisława syna zm. Wojciecha Lupy i Macieja syna zm. Pawła, obu z Roguszyna Starego; z herbu macierzystego Rawa: Stanisława syna zm. Macieja i Andrzeja syna zm. Adama, obu z Rowisk; z herbu babki ojczystej Bolesta: Stanisława syna zm. Jakuba i Andrzeja syn Stanisława, obu z Żaboklik (RogWyp.: LZG 26, 368).

1563-67 pobór od 4 wł. szl. bezkm.³W 1563 pobór z R.K. spisano w dwóch miejscach: przy → Roguszynie-Wypychach w par. Czerwonka (k. 373v) oraz w par. Pniewnik (k. 374). Tu podajemy jedynie ten drugi zapis (ŹD 419; ASK I 38 k. 374, 597v); 1578 pobór od 4 wł. 6 mr szl. bezkm. w 7 działach: z działu Jana, Marcjana i Katarzyny dzieci zm. Wawrzyńca od 1/2 wł. dziedz. i 1 kw. nabytej od Anny c. Macieja Wielątki; z działu Anny c. Macieja, ż. Wojciecha Wielątki od 6 mr.; z działu Stanisława syna zm. Mikołaja od 1 wł.; z działu Wincentego i Stanisława ss. zm. Wojciecha od 1/2 wł.; z działu Stanisława i Józefa ss. zm. Piotra od 1 wł.; z działu Macieja syna zm. Jakuba od 1/2 wł.; z działu Wincentego syna Wojciecha od nabytej 1 kw. (ASK I 51, 5).

1663 pogłówne od 28 osób (ASK I 66, 881).

5. 1523 (kop. 1667) wedle wyroku w sporze między plebanami w Liwie i Pniewniku o dzies. ze wsi Roguszyno [tj. wg wizytacji z 1667 z Roguszyna Starego, Roguszyna Nowego czyli Lesników, Roguszyna Deci, Roguszyna Wypychów] i Nojszewo, wspomn. dzies. ma być pobierana przemiennie przez obu pleb. (Knap.mps 346)⁴→ Roguszyno-Leśniki, przyp. 2; 1609 wieś D. należy do par. Pniewnik (Vis. 1609, 55v).

Uwaga: R.-K. powstały na terenie włości → Kąty i → Połazie, w tej ich części, dla której w 2. połowie XV w. przyjęła się nazwa → Roguszyno, przeniesiona z Roguszyna w z. zakr. przez pochodzącą stamtąd szlachtę, która od 1425 drogą kupna i nadań weszła w posiadanie gruntów w z. liw. Przypuszczać wolno, że R.-K. wydzieliły najpewniej z → Roguszyna Starego. Świadczyć o tym zdaje się areał Roguszyna Starego zanotowany rejestrze poborowym z 1563 zmniejszony o 10 wł. w stosunku do rejestru z 1541. Sądzić można, że proces wyodrębniania był stopniowy, a R.-K. zaczęły funkcjonować jako samodzielna osada dopiero około połowy XVI w., ponieważ nie pojawiają się w rejestrach poborowych z 1535-41. Przysiółkiem R.-K. było zapewne → Roguszyno-Połazie Kąty.