MSZCZĘCIN

(1242 Meschenczino — BJ, dypl. 169 = Mschecinno — Mp. 2, 421 z kopii XVII w.; 1349 Msczencin — Mp. 3, 692 z or.; 1350 Msczancyn — Pol. 3, 103; 1354 Mscecin — Mp. 3, 704 z kopii XVII w.; 1364 Msczancin — Mp. 3, 772 z or.; 1376 Mscencino — Mp. 3, 881—2 z kopii XVII w.; 1379 Msczanczin — Pol. 3, 162; 1382 Msczenczino — ZDM 1, 169 z kopii XVII w.; 1394 Msczieczin — ZDM 1, 206 z kopii XVII w.; 1405 Msczanczino — Pol. 3, 188; ZDM 1, 266 z or.; 1438 Msczaczin — ZK 11 s. 374; 1464 Msczyaczin — GK 17 s. 289; 1470—80 Msczanczyn, Msczaczyn — DLb. 2 s. 164; 3 s. 30; 1529 Msczyączin, Msczącin — LR s. 185, 193; 1533 Mszczenczin — Wypisy 1530—1533, nr 982; 1581 Msczeczin — ŹD s. 63) dziś cz. Niepołomic, 3,5 km na NE od centrum miasta.

1. 1581 pow. szczyrz. (ŹD s. 63); 1350 bp krak. Bodzęta eryguje par. w Niepołomicach, do której przenosi m.in. wieś M. z par. Pobiednik (Pol. 3, 103); 1470—80 par. Pobiednik (DLb. 2 s. 154; 3 s. 10—1); par. Niepołomice (DLb. 2 s. 164); 1581 par. Niepołomice (ŹD s. 63); 1597 par. Niepołomice; 1598 par. Pobiednik (WR k. 234, 260)1M. Piber-Zbieranowska w AHPKrak. cz. II s. 48 w oparciu o informacje z wizytacji sugeruje, że zmiana przynależności par. M. nastąpiła na przeł. XVI/XVII w., natomiast DLb. i WR odnotowują pewien „stan przejściowy”, gdy pomimo przynależności do par. Pobiednik mieszkańcy M. uczęszczali do kościoła w Niepołomicach, ponieważ Pobiednik leży na przeciwnym brzegu Wisły. Autorka nie bierze jednak pod uwagę dok. z 1350 r., mówiącego wprost o przeniesieniu M. do par. Niepołomice ze wskazaniem wyłącznego prawa rektora tamtejszego kościoła do udzielania posług duszpasterskich mieszkańcom tej wsi. Jednocześnie dziesięciny z M. nadal oddawano plebanowi w Pobiedniku (→ p. 5) i to prawdopodobnie było przyczyną, dla której w DLb. i WR błędnie odnotowano M. jako należące do obu wymienionych parafii. Choć konieczność przeprawiania się do kościoła przez Wisłę wydaje się dość istotnym problemem, należy zauważyć, że dok. bpa Bodzęty nie wspomina o tej okoliczności, a jako przyczynę dokonanej erekcji wskazuje tylko nadmierną wielkość dotychczasowych parafii.

2. 1242 Konrad [Maz.] ks. krak. i łęcz., na prośbę swego syna Siemowita, potwierdza granice wsi M. kl. miech., wyznaczone przez ks. Henryka [Brodatego], i odnawia stare znaki na granicy z lasem książęcym zw. → Kłaj [Puszcza Niepołomicka], którego cz. w wyniku rozgraniczenia włączono do tej wsi (BJ, dypl. 169; Mp. 2, 421); 1376 Maciej prep. kl. staniąt. jako właściciel Tropiszowa i Czcik prep. miech. jako właściciel M. zawierają ugodę w sprawie zmiany koryta Wisły, której jeden brzeg należy do M., a drugi do Tropiszowa. Dotychczasowe koryto otaczało należący do klaszt. miech. las koło M., nowe koryto będzie zaś płynąć przez tenże las w kierunku → Igołomii. Ta część lasu, która pozostanie na wyspie utworzonej między starym a nowym korytem, należeć będzie do kl. miech. Stare koryto pozostanie jako jezioro zw. nieciecza, które tenże klasztor rezerwuje dla siebie z pr. połowu ryb, ale użytkować go będzie także kl. staniąt., oddając połowę korzyści z połowu. Stare jezioro kl. staniąt. w pobliżu Wisły będzie połączone z nowym, a korzyści z połowu będą dzielone po połowie, lecz ten klasztor będzie pobierał od innych korzystających z obu jezior, zgodnie z dawną opłatą, 16 sk. (Mp. 3, 881—2); 1379 królowa Elżbieta [Łokietkówna] przywraca kl. staniąt. przewóz na rz. Wiśle zw. „Wirzbancin przewoz” między Niepołomicami a M., zaznaczając, że ma się on odbywać niżej, w pierwotnym miejscu (Pol. 3, 162); 1405 ugoda między prep. miech. a prep. staniąt. w sprawie użytkowania niecieczy między M. i Tropiszowem → Miechów klasztor p. 3B; 1464 gaje, lasy i łąki w M. → p. 3a; 1554 Zygmunt August potwierdza dok. ks. Konrada z → 1242 (BJ, dypl. 169; MS 5, 6617); 1557 w związku z rozgraniczeniem wsi kl. zwierz. Pobiednik Wielki i Mały z łąką kl. staniąt. zw. Koźlica prep. miech. Jan ma wskazać przed sądem podkomorskim ścianę graniczną między M. leżącym nad rz. Wisłą a ww. łąką, jeśli taka ściana istnieje (ZK 57 s. 949).

3. Własn. kl. Bożogr. w Miechowie. -a. Sprawy własnościowe. 1349 kl. miech. pobiera w M. 3 grz. czynszu (Mp. 3, 692; → Miechów klasztor p. 3A); 1354 Kazimierz W. zatwierdza kl. miech. przywilej imm. Bolesława Wstydl. z 1256 oraz nadaje imm. sąd. i ekon. posiadłościom klaszt., wśród nich M. Kmiecie wolni są od sądownictwa urzędników, w sprawach mniejszych i większych mają odpowiadać przed sołtysami, sołtysi zaś przed prep. miech., a gdyby sądy zostały przez nich zaniedbane, przed sądem króla. Opłaty z kar sądowych należą do klasztoru. Mieszkańcy wolni są od wszelkich poborów i powinności: przewozu, budowy grodów i miast, przewodu, podwody, wołu, krowy, wieprza, stanu i spy. Król pozwala lokować wsie klaszt. na pr. niem. lub pol. (Mp. 3, 704; → Miechów klasztor p. 3A).

1360 Kazimierz W. odebrał kl. miech. M. wraz z innymi dobrami i odstąpił je nowo ufundowanemu kl. Ś. Jadwigi na Stradomiu, gdzie zamierzał osadzić miechowitów (DLb. 3 s. 30; → Miechów klasztor p. 3A); 1364 tenże król poświadcza, że wykupił z zastawu dobra kl. miech., m.in. M., i dla poprawy ich stanu wziął je od prep. miech. Mikołaja w dożywotnie posiadanie (Mp. 3, 772; BCzart. Katalog 1, 163; → Miechów klasztor p. 3A2W tym haśle błędny nr dok. z BCzart. Katalog 1); 1370 po śmierci króla Kazimierza W. zabrane kl. miech. dobra [→ wyżej 1360] zostały zwrócone (DLb. 3 s. 30); 1382 → p. 4; 1394 Krystyn kan. sand. i wielkorządca krak. zaświadcza, że kl. miech. przedłożył dok. król., uwalniający od spy wsie kl., m.in. M. (ZDM 1, 206; → Miechów klasztor p. 3D); podrzęctwo niepołomickie zapłaciło 1 grz. za siano w M. (RD s. 62).

1464 Mikołaj prep. miech. wydzierżawia na 3 lata Stan. Roli z Dąbia [ks. siew.] podrzędczemu krak. całą dziedzinę Krzesławice nad rz. Dłubnią wraz z gajami, lasami i łąkami w M. oraz robociznami kmieci na tychże łąkach, które to łąki i robocizny należą do Krzesławic, z pr. wypasu bydła i trzody oraz używania drzewa z gajów, z wyjątkiem gaju w Krzesławicach i gaju dębowego, w którym dzierż. nie może wycinać dębów ani ich sprzedawać (GK 17, s. 289—90; → Miechów klasztor p. 3A).

1529 kl. miech. pobiera w M. 3 grz. 34 gr czynszu (LR s. 184—5); 1533 Tomasz prep. miech. wydzierżawia wsie klaszt. Targowisko, Chełm, → Moszczenicę i M. star. niepołomickiemu Stan. Czuryle (Wypisy 1530—1533, nr 982; → Miechów klasztor p. 3A); 1535 tenże prep. składa protest, ponieważ Stan. Czuryło miał pod zakładem 70 grz. przenieść zapis ws. dzierżawy ww. dóbr z akt grodzkich do ziemskich, lecz tego nie zrobił (ZK 30 s. 389).

-b. 1349 Szymon s. Pietrusza włodarz klaszt. w M. i → Chełmie (→ p. 3a); 1438 kmiecie Mikołaj, Staszko, Klemens i Tomasz z M. odesłani przed sąd swego pana Jana prep. kl. miech. w sprawie przeciwko Stan. Strachowskiemu (ZK 11 s. 374).

-c. 1470—80 własn. kl. miech. Folwarku, karczmy, zagród i młyna nie ma, łany kmiece niewymierzone. Kmiecie płacą po 6, 8 lub 10 sk. czynszu oraz sep, dają po 30 jaj, 2 koguty i 2 sery, nie dają robocizn ani przewozu (DLb. 2 s. 154; 3 s. 10—1); 1581 pobór od 6 zagr. z rolą, 4 komor. z bydłem i 3 komor. bez bydła (ŹD s. 63).

4. 1382 Sędziwój star. krak. poświadcza, że wwda krak. Spytek [z Melsztyna] sprzedał za 120 grz. gr pras. kl. miech. sołectwo we wsi klaszt. M. (ZDM 1, 169).

5. 1470—80 dzies. snop. i kon. z odwozem ze wszystkich łanów w wys. 4 grz. kościołowi w Pobiedniku (DLb. 2 s. 154; 3 s. 10—1)3W DLb. 2 s. 164 pojawia się także informacja, że w M. w par. Niepołomice znajdują się łany kmiece, z których płacona jest dzies. snop. i kon., nie wiadomo jednak komu, ponieważ zapiska jest niedokończona; 1529 dzies. snop. z całej wsi w wys. 1½ grz. kościołowi par. w Pobiedniku (LR s. 193).

1 M. Piber-Zbieranowska w AHPKrak. cz. II s. 48 w oparciu o informacje z wizytacji sugeruje, że zmiana przynależności par. M. nastąpiła na przeł. XVI/XVII w., natomiast DLb. i WR odnotowują pewien „stan przejściowy”, gdy pomimo przynależności do par. Pobiednik mieszkańcy M. uczęszczali do kościoła w Niepołomicach, ponieważ Pobiednik leży na przeciwnym brzegu Wisły. Autorka nie bierze jednak pod uwagę dok. z 1350 r., mówiącego wprost o przeniesieniu M. do par. Niepołomice ze wskazaniem wyłącznego prawa rektora tamtejszego kościoła do udzielania posług duszpasterskich mieszkańcom tej wsi. Jednocześnie dziesięciny z M. nadal oddawano plebanowi w Pobiedniku (→ p. 5) i to prawdopodobnie było przyczyną, dla której w DLb. i WR błędnie odnotowano M. jako należące do obu wymienionych parafii. Choć konieczność przeprawiania się do kościoła przez Wisłę wydaje się dość istotnym problemem, należy zauważyć, że dok. bpa Bodzęty nie wspomina o tej okoliczności, a jako przyczynę dokonanej erekcji wskazuje tylko nadmierną wielkość dotychczasowych parafii.

2 W tym haśle błędny nr dok. z BCzart. Katalog 1.

3 W DLb. 2 s. 164 pojawia się także informacja, że w M. w par. Niepołomice znajdują się łany kmiece, z których płacona jest dzies. snop. i kon., nie wiadomo jednak komu, ponieważ zapiska jest niedokończona.