WIERZCHUCINO

1238 kop. XVIII w. Wyrchuczino (Wp. 1 nr 213), 1394 kop. XVIII w. Werchoczino (Wp. 3 nr 1943), 1405 or. Vyrzchucino (KP nr 2111), 1414 Wirzchuczino (PZ 4, 63v), 1430 Wirschuczino (Wp. 5 nr 517), 1434 s Wirchuczima! (WR 1 nr 1439), 1434 Virzchuczino (PZ 12, 207v), 1450 Wierzchuczino (PG 4, 17v), 1502 Vyrzchvczyno (CP 5 nr 8), 1502 Wyerzchuczino (PG 12, 215-215v), 1502 Wyrzchuczino (PG 12, 215v), 1508 Vyrzchuczino (ASK I 3, 1v), 1553 Wyrzchuczyno (ASK I 5, 154v), 1563 Wierzuczino! (ASK I 5, 214), 1583 Wierschuczino (ASK I 4, 622), 1587 Wierzchuczyno (PG 12, 3-4), obecnie Wierzchocin, 5 km na S od Wronek.

1. 1394 pow. wroniecki (Wp. 3 nr 1943); 1508 n. pow. pozn. (ASK I 3, 1v); 1508 n. par. Biezdrowo (ASK I 3, 1v).

2. 1434 zapowiedź →p. 3; 1570 kopce narożne dzielą Pamięcin, →Nową Wieś [k. Wronek] i W. (PG 118, 794).

3. Własn. książęca, potem kościelna – domu joan. pod Poznaniem, następnie szlach. 1238 (interpol. po 1250) ks. Władysław Od. potwierdza joannitom pozn. nadania swego dziada Mieszka St. i stryja Władysława Lask. obejmujące m.in. wsie Objezierze, W., Drożyn z targiem i karczmą, Wielkie, Kurzęcin, Wygonowo, Miłostowo, Andrzejowo, Pogorzelicę z przewozem; nadaje tym posiadłościom imm. ekon. i sąd. oraz zwalnia wieś położoną k. szpitala [→Święty Jan] od ceł, monety i targowego (Wp. 1 nr 213; SŹ 8, 85-90; SŹ 9, 58 – tu krytyka tego dok.; DA lib. V-VI 273-274, zamieścił ten akt pod 1235; też →Święty Jan – dom joannitów, przyp. 7 i 8).

1394 król Władysław Jag. nadaje imm. ekon. wsiom komandora joan. pod Poznaniem: Rawowice, Krzesinki w pow. pozn., Pogorzelica w pow. pyzdr. i W. w pow. wronieckim (Wp. 3 nr 1943); 1404-05 komandor joan. [→Święty Jan] wygrywa proces ze Świętosławem (Święszkiem) z Nosilina o 2 ł. w V. (KP nr 2059, 2111); 1414 komandor joan. toczy proces ze Stan. Lubickim [z Lubicza] o sołectwo w W. oraz o 20 grz. zapisanych na Radzimiu (PZ 4, 63v).

1430 Jakusz z W. śwd. w dok. Dobrogosta Świdwy z Szamotuł star. gen. Wlkp. (Wp. 5 nr 517).

1434 w procesie Winc. Choryńskiego1Był on mężem Katarzyny siostry Jadwigi →Trzciel, p. 3, pod 1432 i 1434 z Jadwigą wd. po Mac. Trzcielskim o połowy Chrzypska, Bienina i 1/2 sołectwa z W. sąd utrzymuje Wincentego w posiadaniu tych dóbr; jako pełnomocnik Jadwigi występuje jej ojciec Jan Księski (PZ 12, 240v).

1434 Sędziwój z Ostroroga [zm. 1441] zapowiada m. Ostroróg z wsiami Dobrojewo, Wielinie i W. oraz wszystkie [in.] dziedziny (KoścZ 10, 257; PZ 12, 207v).

1447 Michał komandor joan. pozn. wraz z konwentem daje Stanisławowi i Dobrogostowi Ostrorogom W. i 50 grz., a otrzymuje w zamian Psarskie [k. Poznania]2Górczak 281, pisze omyłkowo, jakoby to komandor miał otrzymać 50 grz. od Ostrorogów (PG 2, 469-470).

1450 Mikołaj z Brudzewa podkom. kal., Jan z Soboty burgr. pozn. i Dobrogost z Ostroroga kaszt. kam. sprzedają z zastrz. pr. wykupu Gotardowi z →Przyborowa3Miał także własność w →Osowie, Pomorzanach k. Kłecka i →Połajewie. O Gotardzie też →Przyborowo, przyp. 3 25 grz. i 7 zł czynszu rocznego na dobrach Dobrojewo, W. i Chojno (PG 4, 17v).

1465 Stanisław z →Ostroroga [syn Sędziwoja, brat Sędki, Jana i Dobrogosta] oraz Kluczewa, Wielinia, Dobrojewa, W. i Chojna (PZ 18, 129).

1502-10 Stanisław i 1502-10 Wacław Ostrorogowie, ss. Jana z →Ostroroga i jego pierwszej ż. Heleny księżniczki raciborskiej: 1502 ciż bracia niedz. sprzedają z zastrz. pr. wykupu czynsze na swych dobrach dziedz., tj. na m. Ostroróg z wsiami, w tym W.: prałatom i kanonikom kolegiaty NMP in Summo (PG 12, 215-215v), Mikołajowi kanonikowi tej kolegiaty i pleb. w Krajewie [niezident.], dla jego prebendy kanonickiej (PG 12, 215v), kapitule kat. pozn. (PG 12, 217-217v; CP 5 nr 8), wikariuszom kat. pozn. (PG 12, 217v-218); 1510 ciż dokonują działu dóbr: Stanisław otrzymuje 1/2 Ostroroga z wsiami, w tym W. (PG 14, 91-92, dawniej k. 180-182; →Ostroróg – dobra).

1540-63 [zm. 1568] Jakub i 1540 [zm. 1568] Stan. Ostrorogowie ss. Wacława z Ostroroga i Urszuli Potockiej z Kutna: 1539 tenże Jakub sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Kasprowi Dziewierzewskiemu wieś W. za 1000 zł (PG 17, 280v); 1540 ciż Jakub i Stanisław dzielą się dobrami: Jakub otrzymuje m. Ostroróg z wsiami, w tym W. (PG 17, 333; →Ostroróg – dobra); 1552 tenże Jakub skwitowany przez Kaspra Potulickiego z 3000 zł, za które Potulicki kupił od niego z zastrz. pr. odkupu Wielinie, W. i Byrzynę (PG 96, 75); 1563 tenże Jakub →niżej.

1576-78 [zm. 1582] Jan Ostroróg, syn Jakuba: 1576-77 tenże →niżej; 1578 tenże →niżej: Mylińscy.

1578 Jan, 1578-88 Stanisław, 1578 Sędziwój, 1578-95 Mikołaj, 1578-95 Wojciech, 1578-95 Dobrogost i 1578-95 Piotr ss. Jana Mylińskiego: 1578 ciż Jan i Stan. Mylińscy dokonują działu dóbr z bratem Sędziwojem do czasu, gdy ich bracia Mikołaj, Wojciech, Dobrogost i Piotr będą pełnoletni: Jan i Stanisław otrzymują W., a Sędziwój 1/4 Mylina, 1/4 Kłodziska i 1/4 Radziszewa (PG 133, 117v); 1578 tenże Jan daje bratu Stanisławowi wszystkie swe dobra w W., które ich ojciec Jan kupił z zastrz. pr. odkupu od Jana z Ostroroga cześnika król. [brata Jakuba i Stanisława] (PG 134, 482v-483); 1580-83 tenże Stanisław →niżej; 1587 tenże Stanisław zapisuje swej ż. Kat. Samostrzelskiej po 2000 zł posagu i wiana na połowach Mylina, Kłodziska i opust. Radziszewa oraz na sumach i dobrach w W. (PG 12, 3-4); 1588 tenże Wojciech kwituje tegoż Stanisława z 40 zł zapisanych na Mylinie, Kłodzisku i W., wspomn. tenże zm. Sędziwój (PG 151, 526); 1595 ciż Mikołaj, Wojciech, Dobrogost i Piotr sprzedają Marcinowi Włościejewskiemu W. za 3000 zł (PG 24, 597v-598).

1508 pobór od 13 ł. (ASK I 3, 1v); 1553 pobór od 13 ł. i karczmy dor. (ASK I 5, 154v); 1563 spalone W. pana [Jakuba] z Ostroroga (ASK I 5, 214); 1576-77 Jan Ostroróg płaci pobór od 10 ł., 2 zagr., karczmy (ASK I 5 k. 453, 661v); 1580 Stan. Myliński płaci pobór od 9 ł., 1 kwarty karczm., 3 zagr., 2 komor., od wyszynku gorzałki (propina cremati; ASK I 6, 78v); 1581 Stan. Myliński płaci pobór od 9 ł. i 1 kwarty [roli], 3 zagr., 1 komor. (ASK I 6, 341v); 1583 Stan. Myliński płaci pobór od 9 ł., 1 kwarty roli, 2 zagr., 1 komor., 2 ł. są opust. (ASK I 4, 622).

1434 Sędziwój Bobolczyński w sporze z trzema kmieciami z W. (WR 1 nr 1439).

4. 1414 sołtys z W. (RH 14, 61); 1414, 1434 sołectwo →p. 3.

8. W W. znaleziono 9 monet o nieustalonej chronologii (Hensel 7, 209).

1 Był on mężem Katarzyny siostry Jadwigi →Trzciel, p. 3, pod 1432 i 1434.

2 Górczak 281, pisze omyłkowo, jakoby to komandor miał otrzymać 50 grz. od Ostrorogów.

3 Miał także własność w →Osowie, Pomorzanach k. Kłecka i →Połajewie. O Gotardzie też →Przyborowo, przyp. 3.