1210 or. Virchuie (Wp. 1 nr 66), 1361 Wirzchuge (Wp. 11 nr 1738), 1361 Wirchow (T. Jurek, Dokument starosty wschowskiego z 1361 roku, RH 69, 2003, s. 103), 1428 Wyrszchuya (KoścZ 9, 55), 1439 Wirzchoye (Wp. 10 nr 1482), 1440 Wyrzchoye (KoścZ 12, 137v), 1445 Wyrzchvye (PG 2, 125), 1482 Wyrzchuya (KoścG 2, 105), 1483 Virzchugye (PG 9, 179v), osada dziś nie istniejąca, leżała w okolicach Przemętu (→Uwaga).

1. 1361 W. k. Wschowy (Wp. 11 nr 1738); 1445 n. pow. kośc. (PG 2, 109).

2. 1210 jeziora i lasy, 1361 jeziora, 1462 młyny →p. 3.

3. Własn. książęca, potem kościelna (klasztoru cystersów), następnie szlach. 1210 ks. Władysław Od. funduje kl. cystersów w kasztelanii przem. i nadaje mu miejsce zw. V.¹Wymienienie na pierwszym miejscu wskazuje, że W. przewidziane były zapewne na siedzibę zakładanego opactwa wraz z okolicznymi jeziorami i lasami aż do granic Głogowa (Wp. 1 nr 66); [fundacja nie doszła do skutku, →Przemęt – niezrealizowana fundacja klasztorna].

1361 Ubysław z Włoszakowic zastawia Knechtowi Haugwitzowi komandorowi joannitów z Tyńca [na Śląsku] wszystkie jeziora i barcie należące do jego dziedziny W. k. Wschowy za 50 grz.; transakcję zatwierdza król Kazimierz oraz star. wsch. Ramsz Oppeln (Wp. 11 nr 1738; T. Jurek, Dokument starosty wschowskiego z 1361 roku, RH 69, 2003, s. 99-104).

1428 Przybysław Gryżyński toczy proces z królem [Władysławem Jag.]; zjazd w Łęczycy ma określić, w jaki sposób król miałby udowodnić, że dziedziny Brenno, Koła i W. wraz z fortalicją Ryczywół należą do niego i do Korony (KoścZ 9, 55); 1439-40 Andrzej i Wojsław z Gryżyny [ss. Jana, brata Przybysława] pozwani przez Andrzeja Jaszkowskiego [syna Wyszaka z Gryżyny, brata Przybysława] o dokonanie podziału dóbr po ich zm. stryju rodz. Przybysławie Gryżyńskim we wsiach Włoszakowice, Koła, W., Brenno, Grotniki, Grotniki Małe, Charbielin, Bukowiec, Bukowiec Mały, Lipno, Dłużyna, Machcino, Krzemieniewo, Drobnino, Bojanice, Gorzyce, Borowo Małe (Wp. 10 nr 1482; KoścZ 12 k. 137v, 322; →Jaszkowo); 1445 Jan z Jaszkowa [brat Andrzeja] odstępuje Andrzejowi i Wojsławowi z Gryżyny m. Brenno z wsiami, m.in. z W. (PG 2, 109); 1445 Andrzej z Gryżyny zapisuje ż. Annie po 400 grz. posagu i wiana na przypadłej mu w działach braterskich części dóbr, m.in. w W. (PG 2, 125); 1462 Wojc. Wojsław z Gryżyny z bratankami Janem, Mac. Mościcem i Andrzejem [ss. Andrzeja] dokonują działów dóbr; Wojsław otrzymuje m.in. wieś W. z Nadrożnym Młynem oraz dwoma in. młynami i 2 foluszami, a także [młyny] Bartkowski Młyn, Śliwina, Okecz, Plebański Młyn (molendinum plebani), Więckowski Młyn, Szerszny Młyn oraz 1/2 Kołowskiego Młyna, którego drugą połowę posiada Andrzej mieszcz. kośc. (PG 6, 34); 1466 Małgorzata ż. Piotra z Opalenicy kaszt. sant. [c. Borka, brata Andrzeja i Wojsława] odstępuje swemu stryjowi Wojsławowi z Włoszakowic wsie Włoszakowice, Bukowiec, Koła, W., Miastko, Ryczywół i Brenno (PG 7, 238); 1466 taż otrzymuje od Jana, Macieja Mościca i Andrzeja z Gryżyny [ss. Andrzeja] połowę dóbr przypadłych im po zm. stryju Wojc. Wojsławie, m.in. w opust. wsi W., po czym sprzedaje im te same dobra; bracia dokonują następnie działów wspomn. dóbr; Andrzej i Jan otrzymują w nich m.in. po 1/3 W. (PG 7, 240av-241av); 1469 Andrzej Włoszakowski [z Gryżyny] winien zapłacić Piotrowi chor. pozn. i Mikołajowi z Opalenicy [ss. Piotra kaszt. sant. i Małg. Włoszakowskiej] 1000 grz. za 1/6 Włoszakowic, Bukowca, Bukowca Małego, Brenna, Miastka i W., do których to dóbr ma lepsze pr. bliższości (KoścZ 15, 398v); 1479 Andrzej [Gryżyński] z Dłużyny zapisuje swej ż. Małgorzacie po 200 kóp gr posagu i wiana na połowie swych części dóbr, m.in. w W. (PG 9, 111v); 1480 Piotr chor. pozn i Mikołaj z Opalenicy dają [swej matce] Małgorzacie z Włoszakowic, wd. po Piotrze z Opalenicy kaszt. sant., połowę Włoszakowic z wsiami, m.in. W. (KoścG 2, 90); 1481 Andrzej Dłużyński sprzedaje Piotrowi chor. pozn. i Mikołajowi z Opalenicy 1/3 wsi Włoszakowice, Bukowiec, Bukowiec Mały, Koła, Miastko, Brenno, W., Folusze i Ryczywół za 2000 grz. (PG 9, 133v); 1481 działy braci Piotra i Mik. Opalenickich; Piotr otrzymuje m.in. 1/3 W. (PG 9, 141); 1482 Małgorzata wd. po Piotrze z Opalenicy kaszt. sant. wwiązana w dobra odstąpione jej przez jej ss. Piotra chor. pozn. i Mikołaja, m.in. w W. (KoścG 2, 105); 1483 Piotr z Opalenicy chor. pozn. daje swej matce Małgorzacie z Włoszakowic wsie Ptaszkowo, Ptaszkowo Małe, Dokowo Mokre i Drożyński Młyn, a otrzymuje w zamian połowy wsi Włoszakowice, Bukowiec, Bukowiec Mały, Koła, V., Folusze, Miastko, Kocury i Brenno (PG 9, 179v); 1486 Mik. Opalenicki daje swemu bratu Piotrowi chor. pozn. w działach 1/6 wsi Włoszakowice, Bukowiec, Brenno, Miastko, Koła, Kocury, Folusze i W. (PG 10, 40).

[W. nie występują w wykorzystanych przez nas rejestrach poborowych z XVI w.]

Uwaga: W. wymieniane są zawsze wraz z wsiami Włoszakowice, Brenno, Koła i Bukowiec, a więc najpewniej leżały w ich sąsiedztwie, być może (jak zdaje się wskazywać nazwa) na wysoczyźnie („wierzchu”) między Włoszakowicami a Brennem. Osada opustoszała zapewne w XV w. (tak określano ją już w 1466), a jej obszar został wchłonięty przez którąś z sąsiednich wsi.

Być może do W. odnosi się zawarta w dok. z 1312 informacja o wsi →Virchlz.