1406 kop. I poł. XV w. Banthkouo (CP 2 nr 29 k. 27), 1408 kop. XIX w. Bøthcowo (Czer. nr 1984), 1414 kop. XIX w. Banthcowo (Czer. nr 271), 1418 kop. XIX w. Bøntkowo, Bønthowo (Czer. nr 1010, 1022), 1420 kop. 1455-59 Banthkowo (MK 3, 5), 1421 or. Banthkowo (AGAD perg. 816), 1425 Batkowo (GrabDyn. Aneks I nr 10), 1433 Bøthkowo (Warsz. 2, 215), 1435 Bandkowo, Bandcowo (MK 3 k. 143v, 168v; MK 340, 151v), 1466 Bexuthkowo! (TymSąd. 39 za CzerZG 1B, 52), 1459 Banthkovo (Bł. 1, 537v), 1522 kop. 1523 Bąthkowo (MK 339, 49), 1526 Bantchkow, Bantkow (Iura 3 nr 260; AT 8 nr 143 s. 179), 1536 Banthkow (MK 51, 255v), 1540 Bathkowo (ASK I 46, 70v), 1545 Bedkow, Bąntkow (MK 67, 204; MS 5/1 nr 2628), 1546 Bąnthkowo (RThel. 23), 1563 Bąthkow (ASK I 46, 150v), 1569 Bąthkowo (ASK I 46, 296v), 1576 Badkow (ASK I 46, 20v), obecnie Bądków, ok. 13,5 km na SSW od Grójca.

1. 1406, 1421, 1424 dystr. czer. (CP 2 nr 29 k. 27; Kwiat. 69; MK 3 k. 37, 77); 1497, 1499, 1545 z. czer. (Iura 2 nr 159, 160; MK 67, 204); 1540 n. pow. grodz. (ASK I 46, 70v); 1565 z. czerska, pow. war. (LM 1565 I 50); 1540-41, 1576 par. Goszczyn (ASK I 46 k. 20v, 70v, 105; ŹD 234); 1603, 1617 par. Goszczyn, dek. grodz. (AV 1 k. 92, 111; Knap.mps 134).

2. 1454 dziedzina książ. B. graniczy z wsią szlach. Grotowo w pow. czer. (MK 3, 162v); 1565 w B. jest folwark i dwór królewski (→ Bądkowo – starostwo) [oraz] niewielki gaj brzozowo-dębowy szeroki na 1 i długi na 8 stajań; B. graniczy z miastem [król.] Goszczyn, wsią król. Długa Wola i wsiami szlach.: Kozietułami [czyimi?], Łęczeszycami panów Boglewskich i Królewem [tj. Dylewem; nie podano właścicieli] (LM 1565 I 53); 1569, 1570, 1573, 1576, 1577 karczma przywoźna → p. 3: podatki.

3. Włas. monarsza. 1406 → p. 5; 1408 rozstrzygnięcie w procesie między Piotrem dz. z Lekarcic a Sulisławą wd. po Grzegorzu [skąd?] ma nastąpić, gdy książę będzie przebywać w B. (Czer. nr 1984); [1425 10 IX – 1429 8 XII] ks. Janusz [I] zapisuje swej synowej ks. Annie [Bolkowej] tenuty B., Garwolin i Latowicz [tytułem oprawy wdowiej] (wzm.: Lub. nr 177; Iura 1 nr 84)¹Datę wyznaczają: pierwsza wzmianka o zmarłym Bolesławie, mężu ks. Anny oraz śmierć ks. Janusza I, K. Jasiński, Rodowód Piastów mazowieckich, Poznań 1998 [2008], s. 80, 101. Zdaniem GrabDyn. 457-459 Bolesław Januszowic zmarł najpewniej w końcowych miesiącach 1423 lub na początku 1424; 1436 ks. Bolesław [IV] daje swej matce ks. Annie [Bolkowej] tytułem oprawy m.in. zamek i miasto Liw w dystr. czer. z przynależnościami i potwierdza jej zapis swego dziada ks. Janusza dot. tenut B., Garwolin i Latowicz z przyległościami (Lub. nr 177; Iura 1 nr 84)²Więcej na ten temat: M. Piber-Zbieranowska, Liw jako oprawa (wdowia) księżnych mazowieckich i teren ich działalności, „Rocznik Liwski” 1, 2005-2006, s. 96-97; 1497 ks. Konrad [III] zabezpiecza posag swej ż. Annie, c. Mikołaja Radziwiłłowicza wdy wileńskiego i kanclerza WKLit., m.in. na miastach Latowicz i Garwolin z przyległościami oraz folwarku B., mieście Goszczyn i wsiach Długa Wola, Kozina i Pacewo w z. czer. z całym prawem książ. (Lub. nr 265; Iura 2 nr 159); 1499 ks. Konrad [III] odnawia i poszerza zapis z 1497 (Iura 2 nr 160); 1526 król Zygmunt [I] daje ks. Annie [Konradównie] jako uposażenie do czasu jej zamążpójścia m.in. miasta Garwolin i Latowicz z przyległościami oraz miasto Goszczyn z folwarkiem B. i należącymi do niego [niewymienionymi] wsiami, a na potrzeby folwarku B. dodatkowo wolny wyręb drzewa w lasach Stromiec (Iura 3 nr 260; MS 4/2 nr 14858; MK 40, 175; AT 8 nr 143 s. 179); 1536 [król Zygmunt I] zezwala na wykup wójtostwa w B. → p. 4; 1545 król Zygmunt [I] zabezpiecza swej ż. królowej Bonie posag i wiano 200 000 dukatów na dobrach i dochodach król. należących do woj. maz., w tym na ziemi i stwie czer., zamku i mieście Czersk, miastach Warka, Grodziec, Garwolin, Latowicz, Osiecko, na B. z miastem Goszczyn oraz wszystkich folw. i wsiach należących do tych miast a także na cle ziemskim czer., ustanawiając wspomn. dobra i dochody jako jej zaopatrzenie wdowie (MK 67, 202v-207v; MS 4/3 nr 21894); 1555 królowa Bona za zgodą syna uposaża kaplicę Ś. Krzyża i szpital w Goszczynie 2 kopami [gr] dochodu z B. i młynów w Pacewie, które ma wypłacać starosta w B. (Knap.mps. 134, 137); 1557 król Zygmunt August nadaje Wojciechowi Boguskiemu wojskiemu przemyskiemu w dzierżawę starostwo (praefectura) B. na 3 lata (wzm: MK 93, 378v; MS 5/1 nr 2644; LM 1565 I nr 142); 1562 król Zygmunt August przedłuża Wojciechowi Boguskiemu wojskiemu przemyskiemu, ekonomowi woj. maz. dzierżawę starostwa (praefectura) B. kolejne na 3 lata na warunkach określonych w 1557 (MK 93 k. 366v, 378-378v; MS 5/1 nr 2628, 2644; LM 1565 I nr 174); 1567 król Zygmunt August uwalnia dom sław. Stanisława Mikulskiego położony na rynku w Goszczynie między domami Piotra Reguły i Stanisława Biskupa oraz 2 wł. na przedmieściu goszczyńskim zw. Kozina od wszelkich prac, powinności i czynszów świadczonych na rzecz dworu w B. i miasta Goszczyn oraz od jurysdykcji miejskiej na czas życia tegoż Stanisława (MK 109, 811-812; MS 5/1 nr 3658).

Podatki. 1452 łanowe (fertones): [kmiecie] Szpień, Andrzej Złoty (Slothi), Maciej Świeć, Chudy, Jan Łysz, Chochla, Woźny, Kiernozek, Sądzia i Paweł płacą każdy od 1 [wł.] (TymProc. 332 za Grodz. 2, 159); 1540-79 pobór: 1540-41 od 9 wł. os. i 2 wł. wójt. (ASK I 46 k. 64v, 70v, 99, 105); 1563-64 szl. Walenty Brudzieński rządca (factor) ur. Wojciecha Boguskiego ekonoma maz. i starosty [w B.] płaci od 15 wł. os. (ASK I 46 k. 150v, 242v); 1564 od 3 zagr. (ASK I 46, 228); 1569-70 od 18 wł. os., 2 zagr. i karczmy przywoźnej dor. (ASK I 27, 95v; ASK I 46, 296v); 1571 Tomasz Smogorzewski rządca płaci od 18 wł. os., 2 zagr. i karczmy przywoźnej dor. (ASK I 46, 468v); 1573 od 17 wł. os. i karczmy przywoźnej dor. (ASK I 46, 343); 1576 Mikołaj rządca z B. płaci od 18 wł. os. i 2 karczem przywoźnych (ASK I 46, 20v; ŹD 234); 1577 od 15 1/2 wł. os. i od karczmy warzelniczej (cocturea), od 1 1/2 wł. os. nic nie zapłacono z powodu spalenia (ASK I 46, 362v); 1579 od 17 wł. os., 4 zagr., 2 karczem przywoźnych i od 6 sitarzy: Wojciecha Pękały, [imię?] Gardziecza, [imię?] Śmieszka, Jana Rosczki, Jana syna Wita, [imię?] Rebuta; 1 wł. os. opust., od której nie zapłacono (ASK I 46).

1565-70 wieś z folwarkiem, ośrodek tenuty B. (folwark → Bądkowo – starostwo): 1565-66, 1569! [recte: 1570] we wsi B. jest 66 kmieci na 40 wł. os. (każda wł. liczy 12 zagonów), nie płacą czynszu, tylko rocznie w sumie 2 zł; jest 10 zagr., nie płacą czynszu, ale najmują się do prac i pilnowania, 9 z nich płaci rocznie po 30 gr, a jeden 15 gr; 5 karczmarzy płaci po 12 gr czynszu; we wsi jest 40 ogrodów bez zabudowań, korzystają z nich kmiecie, którzy płacą od ogrodu po 2 kapłony, każdy wart 2 gr; cała wieś przynosi zatem 18 zł 25 gr za użytkowanie gruntów³W LM 1569 zanotowano 48 ogrodów bez zabudowań, za korzystanie z których każdy kmieć oddawał po 2 kapłony, co przyniosło w sumie 6 zł 12 gr, a zatem dochód a za użytkowanie gruntów od całej wsi wyniósł 19 zł 27 gr, 20 zł za owies, 8 zł za kurów [koguty], 2 zł 20 gr za jaja⁴W LM 1569, przy takim samym wymiarze daniny z jajek i kwocie płaconej za kopę (po 4 gr) omyłkowo zanotowano, że dochód za jaja wniósł 6 zł 12 gr, w sumie za daniny 30 zł 20 gr; robocizna wynosi 2 dni na tydzień z każdej wł. os., kmiecie nie są zobowiązani do tłoki ani przewodu, ale w przypadku, gdy [z polecenia] jadą do Warszawy, w zamian dostają 3 dni wolne [od należnej robocizny], [kmiecie] zobowiązani są do świadczenia stróży do dworu kolejno po dwóch, a jeśli potrzeba, to w większej liczbie; od 1 1/2 wł. kmiecie najmują [opłacają] roboty, co daje 6 zł dochodu na rok; kmiecie mają pr. do wolnego wypasu w gaju w B. [→ p. 2], ale po drewno jeżdżą do Puszczy Stromieckiej; dochód roczny od kar sądowych wynosi 12 zł; w sumie wieś przynosi 67 zł 15 gr dochodu (LM 1565 I 52-53; Sum. 1566, 78-79; LM 1569, 92v-93); 1574 w B. jest 40 wł. os., z których wg dawnego zwyczaju poddani płacą czynsz [nie podano stawki], z wyjątkiem opłat od włók opust., których [obecnie] jest 12 1/2, dochód z czynszu wynosi 2 zł; było 11 zagr., którzy nic nie płacili, tylko pracowali dla dworu, ale [teraz] wszystkie [zagrody są] opust. z powodu biedy w minionych latach i do tej pory nie są zasiedlone (locati); było 9 zagr. na ogrodach wójt., 8 z nich płaciło rocznie po 30 gr, a jeden 15 gr, ale ich zagrody opustoszały w poprzednich latach i [też] dotychczas nie są zasiedlone; we wsi jest teraz 25 ogrodów w sadzie, reszta opust.⁵Zamiast liczby wpisano znak „x”, [kmiecie] płacą od nich po 2 [kapłony]; danina jest oddawana z 27 1/2 wł., sumie dają 82 1/2 korca owsa, 165 kurów oraz 13 kop i 45 sztuk jajek [nie wpisano kwoty pieniężnej za daniny] (ASK LVI 70, 14v).

Mieszkańcy. 1414 za poręczeniem Kanimira wójta w B. [sąd] uwalnia z wieży Jakusza zw. Bienięda z Rudek i nakazuje mu przedstawić świadków, jeśli Jakusz tego nie uczyni po powrocie z wyprawy, tenże Kanimir będzie musiał zapłacić za niego karę za kradzież; Jakusz zobowiązuje się, że w przypadku nieprzedstawienia śwd. w określonym czasie zapłaci Kanimirowi 30 kóp szer. gr pod zabezpieczeniem dóbr Rudki (Czer. nr 271); 1417 tenże Kanimir powinien otrzymać od [Jadwigi zw.] Głowaczową [z Leżenic, wd. po Janie] karę niestane (Czer. nr 993, 995); 1418 tenże pozywa panią Głowaczowa o pewną sumę pieniędzy; [na wniosek pozwanej] termin rozprawy jest odroczony, a do sądu dostarczone jest pismo od starosty rad. (Czer. nr 1000); 1418 temuż Jadwiga Głowaczowa ma zapłacić 38 grz. krak. w ciągu 6 tygodni pod podwójną karą pięćdziesiąt i powinna dać dwa razy po piętnaście szer. groszy kary za szkody (Czer. nr 1010); 1418 w procesie z tymże Kanimirem wd. Jadwiga Głowaczowa płaci potrójną karę pięćdziesiąt, ponieważ nie zapłaciła mu zasądzonych 40 grz. krak. w/w czasie (Czer. nr 1022); 1418 temuż pani Głowaczowa ma zapłacić 6 grz., które jest mu dłużna (Czer. nr 1024); 1421 tenże → p. 4; 1425 Piotr Piwo wójt w B. sprzedaje Piotrowi zw. Modzel z Porytego swoje działy w Zakliczewie w z. zakr. (PP 5 nr 83); 1431 tenże Piotr jest winny Andrzejowi z Lekarcic 3 kopy i 10 gr (PP 6 nr 160); 1446 Jan Rawul kmieć z B. toczy proces ze [szl.] Dziersławem Targowskim [z Targowego, pow. warsz.] o zabór siana, które zżął na łące kupionej [od Dziersława], Jan wylicza poniesione szkody na 4 kopy [gr] (TymProc. 341; TymWyp. za Grodz. 2, 19); 1446 opatrzny Paweł kmieć z B. ma z polecenia książ., na wniosek stren. Dziersława Targowskiego, złożyć na najbliższych rokach sąd. w Grodźcu przysięgę w sprawie o szkodę na 4 kopy gr (TymSąd. 39 za CzerZG 1B, 52); 1447 Piotr Piwo wójt w B. ma się stawić w sądzie w Makowie na wniosek Piotra z Porytego [pow. koln.?]⁶Nazwę wsi zapisano jako Poryte Kuszprawye, jeśli tego nie uczyni, zapłaci 2 kopy gr na pokrycie wydatków [sąd.?] (Warsz. 2, 1053); 1452 kmiecie w B. → wyżej: podatki; 1459 kmieć rządcy w B. pobity przez Jana Głuchowa → Bądków – starostwo, p. 3; 1579 sitarze z B. → wyżej: podatki.

4. 1414-18 Kanimir wójt w B. → p. 3: mieszkańcy; 1421 tenże Kanimir sprzedaje Piotrowi zw. Piwo⁷Być może tenże Piotr jest wspomniany w zapisce z 1417 r. jako rządca książ. w Latowiczu: Petrus dictus Piwko (Czer. nr 557) dz. z Modzeli [pow. roż.?] swoje wójtostwo we wsi książ. B. za 100 kóp gr., co potwierdza ks. Janusz [I] Starszy dodając temuż Piotrowi rybnik położony przed działką i domem wójt. (AGAD perg. 816; Pol. nr 168; MK 3, 77); 1425, 1431, 1447 Piotr Piwo wójt w B. → p. 3: mieszkańcy; 1536 [król Zygmunt I] zezwala Pawłowi Siekluckiemu, poborcy podatkowemu z. warsz., na wykup wójtostwa w B. z rąk Piotra Piwo (MK 51, 255v; MS 4/3 nr 18153); 1540-41 wł. wójt. → p. 3: pobór; 1565 wł. wójt. przyłączone do folw. w B. → p. 3: folwark; 1565 dzies. z ról wójt. → p. 5; 1574 czynsz z wł. w B. → p. 3; 1574 z ról wójt. w B. zbiera się 130 kóp żyta ozimego (ASK LVI 70, 16v); 1617 role wójt. → niżej, p. 5.

5. 1406 bp pozn. Wojciech [Jastrzębiec] nadaje nowo erygowanemu kolegium kanoników w Warszawie dzies. folw. z kilku wsi książ., w tym z B. (CP 2 nr 29, k. 23v-28; Kwiat. 69, edycja z błędami); 1445 Szczepan prepozyt i Świętosław doktor dekretów i kustosz koleg. warsz. rozsądzają spór toczony między Mikołajem doktorem dekretów i bak. teologii, dziekanem⁸Być może chodzi o Mikołaja Pszczółkę z Błonia pełniącego w l. 1439-1441 urząd oficjała warsz. (DembPozn. 179; L. Grzybowska, Kazania de tempore i de sanctis Mikołaja z Błonia. Zarys monografii, Warszawa 2020, s. 60). Ze wspomn. w zapisie dziekanem warsz., być może w związku ze stopniem doktora praw, utożsamia go L. Królik, Kapituła kolegiacka w Warszawie do końca XVIII w., Warszawa 1990, s. 40-41 z jednej a kanonikami tejże kolegiaty z drugiej strony dotyczący sposobu prezentowania i ustanawiania wikariuszy oraz ich uposażenia i obowiązków liturgicznych, potwierdzając m.in., że dwaj wikariusze – Maciej Opat i Jakub, którym wspomn. kanonicy zobowiązani byli przekazywać dzies. z folwarków książ. w Latowiczu, Niemojewicach, B. i Dziećwinowie jako ekwiwalent 16 grzywien [należnego im] uposażenia powinni nadal ją pobierać (AE VIII 381v-384v); 1523 wikariusze warsz. występują ze skargą na posiedzeniu gen. kapituły na starostów [książ.] w Grójcu, Niemojewicach i B. o bezprawne zatrzymanie [należnej im] dzies.; członkowie kapituły obiecują zwrócić się do książąt [Stanisława i Janusza], aby ci wydali odpowiednie pisma do w/w starostów nakazujące swobodne wyznaczenie i pobór dzies. przez wspomn. wikariuszy (AECVars. nr 36 s. 51); 1544 Sebastian [Branicki] bp pozn. postanawia, że spór o dzies. z nowych ról folw. w B. toczony między Benedyktem Dzierżanowskim pleb. w Goszczynie a Maciejem Chojnackim i Łukaszem z Sieradza bak. sztuk wyzw., występującymi w imieniu całego kolegium wikariuszy koleg. warsz., zakończą wyznaczeni przez niego jednacze (AE VIII 384v-385v); 1544 tenże Benedykt ustanawia swoim pełnomocnikiem czcig. Jana z Rozprzy [woj. sier.] we w/w sporze z wikariuszami warsz. (AE VIII 385v-386)⁹W wizytacji 1674 r. zanotowano, że zgodnie z wyrokiem sądu polubownego z 1544 r. dziesięcinę snopową z ról kmiecych w B. wikariusze koleg. warsz. mają pobierać na przemian z plebanem w Goszczynie. Ponieważ wyrok nie był potem przez wikariuszy respektowany i pobierali oni całą dziesięcinę, w 1674 r. na pozew pleb. goszczyńskiego wszczęto w tej sprawie kolejny proces (Knap.mps 133); 1565, 1574 dzies. [z ról kmiecych] w B. należy do bpa pozn., z ról folw. do wikariuszy kolegiaty warsz., a z ról wójt. do plebana w Goszczynie (LM 1565 I 53; ASK LVI 70, 16v); 1603 dzies. z B. należy do bpa pozn. (AV 1, 111); 1610 kapituła kat. pozn. postanawia, że dzies. kmieca z B. i Długiej Woli w wys. 50 zł ma być płacona corocznie na Ś. Michała [29 IX] (CP 4 nr 392); 1617 dzies. z [ról] wójt. w B. należy do pleb. w Goszczynie (Knap.mps. 131).

6. 1420, 1422, 1425, 1431, 1434, 1435, 1436, 1437, 1440, 1445, 1452 akcja prawna zdziałana w B. przez księcia lub wobec niego (MK 3 k. 5, 85, 129, 143v, 168v, 186, 196v, 207v, 247, 327; MK 4, 5; MK 340, 151v; PP 5 nr 126; PP 6 nr 160, 302).

1425 10 IX ks. Janusz Starszy będąc w B., w obecności swej synowej ks. Anny, wd. po Bolesławie, potw. przywileje miasta Goszczyn (GrabDyn. Aneks I nr 10).

Uwaga: 1. Występujący w l. 1399-1451 Adam doktor dekretów, kanonik gnieź., krak. i pozn. pochodził z Będkowa w woj. łęczyckim (od 1453 r. miasta) i należał do rodu Wspinków h. Prus II (więcej o nim: DembPozn. 339-340). W źródłach nazwę tę niejednokrotnie zapisywano w identyczny bądź bardzo zbliżony sposób jak naszego B., np. Banthkowo (AE Ia, 14), Bandcowo (AC 1 nr 69, 158, 178), Banthcow (AC 3/1 nr 530). Podobnie było też w przypadku wsi Bądkowo (par. własna) w woj. brzeskuj., należącej do kapituły włocławskiej: Banthcowo (AC 1 nr 1285, 1290, 1390), Banthkowo (AC 1 nr 1411; AC 3/1 nr 218).

2. Do Bądkowa w ziemi ciech. (par. Suńsk) z pewnością odnieść należy zapis z 1424, w którym Lenka inaczej Helena c. Jakusza z Grzywanic [niezident., Gniewiewic?] zrzeka się na rzecz Nawoja z Bądkowa swoich działów w Suchcicach [pow. ostrow.] i Bądkowie (MK 3, 37), mimo że przy określeniu lokalizacji tejże osady użyto słów „dystr. czerski”. Jest to zapewne błąd pisarza. Za identyfikacją wymienionego tu Bądkowa z wsią z ziemi ciech. przemawia to, że akcja prawna odbyła się w obecności księcia w Ciechanowie oraz, że Nawój z Bądkowa w pow. ciech. pojawia się w źródłach w 1428, gdy sprzedaje swoje części dziedz. tamże Ściborowi z Sąchocina marszałkowi dworu ks. Janusza I (PP 5 nr 714). W innej zapisce z tego roku Nawój wspólnie z braćmi Mikołajem i Wisławem, występując jako dziedzice z Suchcic, zamieniają ze Ściborem całą dziedzinę Bądkowo w pow. ciech. na dziedzinę Gromadzyński Stok k. Nowogrodu (PP 5 nr 746).

3. Nie jest pewne, czy z naszego B. pochodził Maciej Kubiel syn zm. Jakuba Kubiela i Anny, który w 1570 przyjęty został do pr. miej. Starej Warszawy (PrzyjęciaSW nr 1387, 1390).