(1217 Bresech, 1228 Bresczk, 1232 Bresezk, 1234 Brzesk, 1242 Bresekg, 1243 Bresesk, Bresek, Bresesc, 1244 Bresch, 1246 Briesech, 1249 Bresk, 1281 Bresca, 1282 Breyst, 1306 Brsezk, 1314 Bresco, 1320 Brezsco, 1324 Brescho, 1325 Antiquum Bresco, 1420 Parvum Brzesco, 1437 Antiqua Brzesko, Antiqua Brzeschco, 1451 Parva Brzesko, 1530 Stare Brzesco¹Przytoczone tu formy nazwy dotyczą haseł: B. S. i brzeska kasztelania) ośrodek kasztelanii, dziś wieś, 3,5 km na NE od Brzeska Nowego.

1. 1217 n. ośrodek kasztelanii (Mp. 2, 384); 1530 pow. krak. (RP k. 22); 1581 pow. prosz. (ŹD s. 8); 1325 n. par. własna; 1325 dek. Kazimierza Wielka; 1335 dek. Wawrzeńczyce (MV 1 s. 134, 373); 1346 siedziba dek. (MV 2 s. 193); 1470-80 dek. Kazimierza Wielka vel Witów (DLb. 2 s. 142); 1529 dek. Pleszów (LR s. 224).

2. 1470-80 ł. z w. Konwencki (Konwenczsky) w B. S. (DLb. 2 s. 162).

3. Własn. król. w stwie niepołomickim. 1470-80 własn. jw. Folwark. 4 zagrody z rolami, role i łąki pleb, łan zw. Konwencki należący do kl. Norb. w Brzesku Nowym (DLb. 2 s. 161-2²Por. Brzesko - Chebdów, przyp. 1); 1564 własn. stwa niepołomickiego. 4 kmiecie, którzy nie pracują, mają tylko obowiązek wodzenia psów w czasie polowań króla. Dawniej płacili po 12 gr czynszu, teraz służą w zamian konno (LK 1 s. 85).

4. 1451 wójt i przysiężni w B. S (Teut. 3 s. 13).

5. 1325-7 pleb. Paweł; 1325-7, 1354-5 par. oceniona na 20 grz.; 1328 10 sk. świętop.; 1335-6, 1346-58 14 sk. świętop. (MV 1-2 wg ind.); 1407 Mikołaj prebendarz w B. (Tyn. 136); 1414 Jan pleb. z B. S.; 1420 Sieciej pleb. z B. S. (wg ind. WAP); 1437 br. Jan i Stanisław z Wojsławic [par. Gorzków] sprzedają Piotrowi z Cikowic całą swoją cz. w → Wojsławicach z pr. patr. kościoła w B. S.; Bohun z Wojsławic sprzedaje Piotrowi Cikowskiemu cz. w → Wojsławicach, którą kupił u Mik. Owczarki, wraz z pr. patr. kościoła w B. S. (ZK 150 s. 11-2); 1447 br. Spytko, Jakub i Mikołaj dz. → Czajowic dzielą dobra. Spytkowi przypada cała cz. w Koczanowie z pr. patr. kościoła w B. S. (ZK 13 s. 142-3); 1454 Mikołaj pleb. z B. S. zawiera z Janem Pierzchała z Lusławic [par. Opatkowice] ugodę o dzies. z ról dworskich Jana (OK 7 26 VIII); 1455 tenże pleb. zawiera z Michałem z Mozgawy [pow. wiśl.] ugodę o dzies. z ról Michała (OK 7 14 IV); 1457 br. Jakub i Grzegorz z Koczanowa, pozostający od 4 lat pod ekskomuniką, winni się stawić w sprawie z Mikołajem pleb. w B. S. przed sądem grodzkim krak. (SP 2, 3592); 1470-80 kościół par., drewn., pod wezw. ŚŚ. Piotra i Pawła. Dzies. snop. i kon. wart. 1 grz. z 4 zagród z rolami w B. S. plebanowi tamże. Pleb. pobiera dzies. snop. od 3 kmieci i z 1 folwarku w Słonej oraz bezprawnie na szkodę kap. krak. dzies. z 3 folwarków ryc. w Lusławicach. Pleb. posiada też w B. S. role i łąkl. Do par. należą: Pławowice i Kuchary. Preb. Ś. Pankracego³Prebenda Ś. Pankracego zw. w XV w. Podgaje, dziś cz. Hebdowa zw. Prebenda (UN 13 s. 63) w kościele par., której pr. patr. należy do kl. Norb. w Brzesku-Chebdowie, pobiera dzies. snop., zw. wielką, z Sierosławic i Maciejowic, z łanu, który był ł. kmiecym, lecz został przyłączony do folwarku ryc. w Sierosławicach i z łanu zw. Konwencki w B. S. (DLb. 1 s. 176-7; 2 s. 161-2, 273); 1513 Jan i Mik. Taszyccy od dawna patroni kościoła par. w B. S. z dóbr swoich: Lusławice, Faściszowa, Kończyska, Słona odstępują pr. patronatu tegoż kościoła bpowi krak. (Ep. 5 k. 273 r.); 1529 prebenda Ś. Pankracego w kościele par. pobiera dzies. snop. wart. 8 grz. z ról kmieć, w Sierosławicach. Prebendarzem Zygmunt ze Stężycy [pow. stężycki] dr dekretów (LR s. 224).

8. Domniemane osady wczesnośredn. (Żaki s. 93, 520).