BRZEŹNICA

zwana w dolnym biegu GROBKĄ (1429 Grompka, 1470-80 Brzesznycza, Brzesnica, Brzeznicza, 1527 Gropka, Grobka, 1550 Brzeznicza, Brzeznycza) rz., dziś Grobka lub Gróbka (HW 53), prawy dopływ Wisły, uchodzący przy Górce w pow. prosz., par. Witów.

[Pow. szczyrz. i prosz.]

1429 Jan z Wrzępi zastawia za 5 grz. i wiardunek swemu bratankowi Mikołajowi łąkę położoną k. rz. zw. G. (ZK 196 s. 328); 1470-80 wieś Wola Sędzina [Bogucka] leży za rz. B. i za krzewami w stronę Borku. Na rzece tej jest młyn (DLb. 1 s. 129); 1522 prac. br. Jan Sadło i Aleksy z Pobrzezia kupują za 40 grz. od Stan. Podleskiego młyn w Krzeczowie na potoku B. między Krzeczowem a Rzezawą (AG perg. 2332); 1527 Zygmunt Stary na prośbę Rafała Ocieskiego bachmistrza bocheńskiego i Mik. Sirakowskiego z Wrzępi zatwierdza dok. komisarzy w sprawie granic między dobrami król. m. Uście [Solne] i wsią Łany w tenucie Żegoty Morskiego a Wrzępią należącą do ww. i innych dziedziców. Komisarze zebrali się k. rz. i doliny zw. G., naprzeciw wsi Czasławice, należącej do Mik. Sirakowskiego. Dziedzice Wrzępi twierdzą, że wieś ta była kiedyś własn. król., a teraz oni posiadają prawnie jej część, a rz. G. wraz z doliną rozdziela dobra król. od ich dóbr dziedz. i wieś Wrzępię od Bratucic, Okulic, Cerekwi, Czasławic i innych. Komisarze objechali granice od Uścia [Solnego] do wsi Strzelce [Wielkie] Andrzeja Morskiego, następnie granice od rz. G. naprzeciw Czasławic pana Sirakowskiego powyżej Skotnicy miej. [= Uścia Solnego] i Łanów, gdzie usypano dwa kopce narożne. Stąd granica biegnie kopcami przez miejsce zw. Brzyska aż do lasu Michała [dziś przysiółki Wrzępi i Strzelec Wielkich ― UN 2 s. 59; 3 s. 28] i dalej przez ten las Michała aż do Niwisk [w Strzelcach Wielkich dziś pole Niwa ― UN 3 s. 28], gdzie usytuowano 2 kopce narożne wyznaczające granice ze Strzelcami [Wielkimi], k. rz. zw. Głbiączka (Glbyaczka) [nie zid.] (MK 44 k. 295-7v); 1532 granica między Gawłowem a Ostrowem zaczyna się od miejsca zw. Pieniążek (Pyenyasek) i dochodzi do miejsca zw. Plechów, a następnie do pewnego miejsca nad rz. B. (ZK 28 s. 685); 1550 Zygmunt August nadaje Janowi Ocieskiemu kaszt. biec. ochmistrzowi królowej Bony, star. sądec, pkom. i burgr. krak. las król. w Bratucicach nad rz. B., poczynając od końca lasu zw. Nakiel należącego do krzeczowskich dóbr król. aż do granic wsi Wrzępi (MS 5, 731); 1564 we wsi król. Krzeczów młyn zakupny na rz. B. z dwoma kołami mącznymi, który nie miele, gdy lato suche i ostra zima. Las w → Bratucicach, przez który płynie potok ,,z krzeczowskiego imienia” [czyli B. płynąca z Krzeczowa]. Na nim jest staw cerekiewski „zastawiony i graniczy Cerekiew od Bratucic” (LK 1 s. 66, 83); 1583 granica między Strzelcami Wielkimi a Strzelcami Małymi dochodzi m. in. do strumienia Glinnik [dziś w Strzelcach Wielkich pole Gliniki ― UN 3 s. 28], następnie do strumienia zw. Wrzępia [nie nowotowany w HW i UN 3 prawy dopływ Brzeźnicy czyli Grobki] i biegnie tym potokiem do dąbrowy zw. Kąt i do ściany Uścia [Solnego], a dalej blisko starej drogi alias wedle drożyska z Morska do Strzelec Wielkich, niedaleko miejsca po lewej stronie, gdzie Wrzępia uchodzi do rz. B. (ZK 408 s. 309).

Uw. Śladem nazwy B. jest dziś jedynie odnotowany w HW 53 strumień Łazy alias Brzeźnica, określony jako lewy dopływ Strumienia Babica alias Krzeczówka alias Młynówka, lewego dopływu Grobki (czyli Brzeźnicy). Odtworzony na podstawie ww. źródeł górny bieg rz. B. nie pokrywa się z ustaleniami HW i SG 2 s. 810-11.