BYSTRZANOWICE

(1385 Bistronouicz, Bistrzonouicz, Bistranouicze, Biztrzonowicze, Bistronowicze, Bystronow, Bistrzonow, Bistrzanovice, Bystrzonow, Bisztrzonovicze, Bystronowice, Bistranow, Bystranycze, Bystranouice, Bystrzonovycze, Byestronowicze, 1490 Bystrzanowicze, Bystranowycze, Bysthrzanowicze, Bysthrzonovycze) 7 km na NW od Lelowa.

1. 1507 n. pow. lel. (RP s. 330); 1581 par. Staromieście (ŹD s. 68).

2. 1471 pole zw. Rędziny (Randziny, ZK 312 s. 49); 1512 role opust, zw.: Korzeniowskie, Talafuszowskie (Thalaphuschowszkye), Szczepanowskie (Sczepanowszkye), staw, łąki i gaje, ogród zw. Owczarski (Offczarski) → p. 3; 1599 granica między B. a Lgotą Błotną poczyna się od 3 kopców narożnych Dąbrówna, Lgoty Błotnej i B. i biegnie na W ujazdem między B. a Lgotą do łożyska zw. Krzcińska Studnia pod górą Bębenek i naprzeciw Lisiej Góry [dziś o tej nazwie las w B. ― UN 202 s. 9] odnowiono czwarty kopiec narożny. Stąd poprowadzono granicę na N k. starej drogi i przez górę zw. Lisia Góra do małego łożyska i pagórków, i stąd w dół powraca do starej drogi, dalej do gościńca z Lelowa do Częstochowy i przechodzi tę drogę do miejsca zw. Kacze Błoto [dziś cz. B. nosi tę nazwę ― UN 202 s. 9] i dochodzi do granic Zrębic, Sygątki i Sierakowa, gdzie są do rozpatrzenia kontrowersje (ZK 410 s. 213-6).

3. Własn. szlach. 1385-6 Miklusz z B. w sporze z Szymkiem z Dobrakowa o zhańbienie żony (SP 8, 3795, 3879, 3991); 1386 tenże Miklusz skazany na karę 16 grz., ponieważ stojąc przed sądem uderzał w stół (SP 8, 4035); 1389 Laczek z B. w imieniu matki Piechny wnosi oskarżenie o 1/4 Dąbrowna (SP 8, 5088); 1398-9 Femka ż. Lacława z B. [i → Gorzkowa] i jej siostra Dorota wd. z Konar godzą się z br. Jaszkiem i Stanisławem z Ławszowa w sprawie dóbr (SP 8 uw. 243/1-3, nr 8754 ― Małgorzata zamiast Dorota, 8762); 1403- 14 Mikołaj z B. s. Pakosza i Agaty, brat Lacława i Katarzyny (ZK 3b s. 57; 312 s. 34, 55); 1403 Lacław, Mikołaj i Katarzyna dzieci Pakosza z B. przeciw Szczepanowi o wwiązanie do B. (ZK 3b s. 57); Szczepan z B. (ZK 3b s. 227); 1404-14 Pakosz z B., ż. Agata, Hyta (ZK 4 s. 3, 10; 312 s. 32, 34, 47; ZDM 5, 1742; MS 4, S 481)1Brał udział w bitwie pod Grunwaldem (DH); 1408-29 Kunrad, Konrad z B. (ZK 5 s. 98, 122, 223, 303; 7 s. 370; 312 s. 32, 34, 38, 41, 44, 47, 67, 92, 94, 96, 98, 109, 135-7, 165, 222, 225, 267, 277, 283, 284, 301, 318-9, 373, 406; KK 2, 590; ZDM 2, 379); 1412 Pakosz z B. i jego siostra Katarzyna sprzedają za 100 grz. Kunradowi z B. całe cz. w B. z przynależnymi do nich rolami w Dąbrównie (ZK 312 s. 32-3); Agata ż. Pakosza z B. (ZK 312 s. 34); Katarzyna siostra Mikołaja z B. (ZK 312 s. 34); 1414 pani Hytha wd. po Pakoszu z B. z ss. Laczkiem i Mikołajem zobowiązują się zapłacić w terminie 24 grz. Janowi zw. Grad z Gorzkowa pod gwarancją wwiązania go do pola w B. zw. Rędziny (ZK 312 s. 49); br. Lacław i Mikołaj z B. sprzedają za 200 grz. Kunradowi z B. całe cz. w B. wraz z polami w Dąbrównie, które Kunrad dzierży od dawna (ZK 312 s. 55); 1415-25 Pakosz z B. h. Amadej (półtora krzyża), ż. Elżbieta c. Imrama starszego z Czulic, od r. 1426 n. występuje on jako sołtys z Pobiednika ongiś dz. B. (ZK 6 s. 110-1, 297, 307, 378, 416; 7 s. 46, 53, 57, 58, 65, 67, 69, 70, 72, 125; 8 s. 35, 207, 328; GK 1 s. 282; 2 s. 369, 384, 396, 401, 415; SP 2, 1497, 1709); 1415 Jakusz Jacca [z Wilczyna, woj. kaliskie] sędzia kaliski i jego s. Krzesław, poręczając za innych synów Jakusza, sprzedają za 600 grz. gr pras. i za 1 ł. i za niwę w B. Kunradowi z B. wsie Zaborze i Przybynów z pr. patronatu kościoła w Przybynowie (ZK 6 s. 71); 1426 Henryk z B. (ZK 312 s. 318-9); 1429 Kunrad z B. zastawia za 28 grz. gr krak. Janowi Klockowi z Małus 4 kmieci seu zrebye w Zaborzu (ZK 312 s. 387); szl. Jadwiga c. Ofki żony Kunrada z B., ż. Przedbora z Chełmu (ZK 312 s. 392); 1430 szl. Jan s. Pakosza z B. (GK 4 s. 38) 1432-6 Ofka wd. po Kunradzie z B. (ZK 312 s. 430, 436; 146 s. 306); 1432-9 Mikołaj z B. s. Kunrada i Ofki, brat Stanisława (ZK 312 s. 430, 441; 313 s. 12, 56, 94; CE 2, 255); 1432 Ofka wd. po Kunradzie z B. z s. Mikołajem zastawiają za 35 grz. gr pol. Mik. Mrukowi z Małus wieś Zaborze (ZK 312 s. 436); 1434 taż poręczając za ss. Jana i Mikołaja zastawia za 40 grz. Piotrowi z Drużykowej 4 ł. w B. (ZK 312 s. 475); 1436 Piotr z B. (ZK 197 s. 486); Warcisław z Grodowic bierze w dzierżawę na 4 lata od Mikołaja z B. wieś Przybynów (ZK 313 s. 12); 1438 Ofka wd. po Kunradzie z B. z s. Janem wydzierżawiają na 3 lata Andrzejowi z Sulikowa całą dziedzinę w B. w zamian za: 10 grz. rocznie, 50 korców żyta, 24 pszenicy, 6 grochu, po dwa prosa i bobu, po jednym maku i semey lineum alias lnanyego, 1/2 korca siemienia konopnego, 2 sztuki bydła na zabicie, 6 szynek każda wart. 8 sk., 20 kapłonów, 30 pullicellos alias cury, 9 kop jaj, 6 kop serów, 2 kamienie masła, 1 kamień łoju topionego. Jeśli Andrzej nie wywiąże się z powyższego, płaci Ofce karę XV i takąż sądowi (ZK 313 s. 97-8); 1440-67 Stan. Bystrzanowski z B. i Przybynowa, br. Mikołaja (ZK 313 s. 351; 146 s. 680, 690; 17 s. 309; SP 2, 3825, 3848-9, 3887); 1440 br. Mikołaj, Jan i Stanisław z B. dzielą się dobrami. Mikołaj i Kunrad alias Zygmunt biorą Przybynów i Zaborze oraz 1/2 dóbr na Śląsku, a Jan i Stanisław B. i 1/2 dóbr na Śląsku. Wszyscy mają wyposażyć siostry (ZK 313 s. 119-20); Ofka wd. po Kunradzie rezygnuje na rzecz ss. Jana i Stanisława z pr. do B. w zamian za dożywocie (ZK 313 s. 121); Jan z B. wyznacza ż. Jadwidze c. Mikołaja z Tęgoborza 60 grz. wiana na 1/2 B. (ZK 313 s. 123); 1447-75 Andrzych, Indrzych, Andrzej, Henryk z B. bratanek Stanisława (ZK 313 s. 351; 314 s. 204, 236, 296; 17 s. 309, 377 a, 446, 470, 524, 627 a; 15 s. 201; SP 2, 3887); 1447 Mikołaj z B. ustępuje Stanisławowi z B. i bratankowi Henrykowi s. zm. Jana cz. w B., które wykupił od bratowej Jadwigi c. Mikołaja z Tęgoborza (ZK 313 s. 351).

1453-65 Elżbieta wd. po zm. Mikołaju z B., bracie Stanisława (ZK 314 s. 70; 17 s. 309); 1453 Stanisław z B. i Elżbieta wd. po Mikołaju z B. zawierają układ. Elżbieta zachowuje pr. do posagu i wiana. Dzielą po połowie dwór w Przybynowie z czynszem, końmi, bydłem i wszystkimi ruchomościami po zm. Mikołaju. W sprawie dóbr Wysoka i Tarnawa mają udowodnić, co do kogo należało (SP 2, 3516); 1460 Stanisław z B. ma zwrócić w terminie 40 fl. węg. Jakubowi z Mokrzeszy pod gwarancją wwiązania go do dóbr w B., tj. do kmieci Biernaszka, Pyechiny i Bednarza (ZK 314 s. 145); 1462 Małgorzata siostra Henryka z B., ż. Piotra z Paczołtowic (ZK 15 s. 201); 1464-5 szl. Stan. Bystrzanowski z B. i Przybynowa i jego bratanek Andrzej z B. dają bratowej Elżbiecie ż. Mikołaja z Ostrowa [woj. sieradzkie] podczaszego sieradzkiego i jej siostrze Annie ż. Jana Karwata ze Stów [woj. sieradzkie] łowczego łęczyckiego wwiązanie do wsi Wysoka i Tarnawa, które im przypadły po zm. Florianie z Krzewaty [woj. łęczyckie] (SP 2, 3781); 1465 Stanisław z B. i Przybynowa zawiera układ z bratankiem Andrzychem z B. Jeśli Stanisław dałby w terminie swej bratowej Elżbiecie wd. po zm. Mik. Bystrzanowskim wwiązanie do cz. w Przybynowie z tytułu jej posagu i wiana, to wówczas dokonują ponownego działu dóbr w B. i Przybynowie (SP 2, 3782); 1466 Andrzych z B. wyznacza ż. Elżbiecie c. zm. Piotra z Zebrzydowic 400 grz. posagu i wiana na 1/2 dóbr w B. i Przybynowie (ZK 17 s. 384); 1467 wyrokiem sądu ziemskiego krak. Stanisław i Henryk z B. mają dać ciotce Elżbiecie z B. wd. po Mikołaju z B. wwiązanie do całego dworu w Przybynowie, do 1/4 ról folw. i łąk tamże i w Zaborzu z kmieciami, zagrodnikami, karczmarzami i młynami, oraz do 1/6 tych posiadłości, tj. do cz. po zm. Zygmuncie (ZK 152 s. 142); 1468-9 Jan z B. s. zm. Stanisława (ZK 17 s. 524, 627 a).

1488 Stanisław, Paweł i Piotr Bystrzanowscy ss. zm. Stanisława z B. dzielą się dobrami. Stanisław bierze Wolę Starzyńską, 5 ł. w Swojczanach i wolny wrąb w lesie należącym do Swojczan. Pawłowi przypadają B., a młodszemu Piotrowi pozostałe łany w Swojczanach i 1 ł. w B. (GK 22 s. 1008-9); 1489 B. wymienione bez danych (RP s. 133); 1490-6 Paweł Bystrzanowski z B. (GK 23 s. 436; Fed. s. 114; SP 2, 4436; ZK 153 s. 33, 63); 1490-5 Piotr Bystrzanowski z B. (GK 23 s. 459; 25 s. 13); 1498-512 Stanisław z B. i Swojczan (ZK 153 s. 171, 178, 282; GK 27 s. 998); 1500 Elżbieta ż. Jana Rzeszowskiego z Łowini, c. zm. Andrzeja Bystrzanowskiego, pozywa Piotra Myszkowskiego z Przeciszowa i Mirowa o to, że posiadł gwałtem Przybynów, na którego 1/2 i na 1/2 B. miała zapisane 200 fl. oprawy zm. Elżbieta c. Piotra Zebrzydowskiego, ż. zm. Andrzeja, a matka pozywającej. Zapis ten przypadł Elżbiecie pr. sukcesji (ZK 153 s. 281); taż pozywa Stanisława z B. i Swojczan, ponieważ ten dzierży B., na których i na Przybynowie miała 200 fl. oprawy jej zm. matka Elżbieta, c. Piotra Zebrzydowskiego, a ż. Andrzeja Bystrzanowskiego, do czego ma pr. bliższości po matce (ZK 153 s. 282); 1507-8 pobór z 5 ł. (RP s. 330, 356); 1512 z podziału dóbr w B. Stan. Bystrzanowskiemu przypadają kmiecie: Thwardzik, Stuschek, Mik. Closzkovyc, Jan Golyecz karczmarz, dwie puste role zw. Korzeniowskie i Talafuszowskie, zagroda i staw; a jego synowej Elżbiecie i jej ss. Pawłowi i Janowi kmiecie: Lisa, Mychonyn, Royek, Walenty, Bartłomiej Pyechura, 2 puste role zw. Kruszowskie i Szczepanowskie, dwór, w którym obecnie siedzą, z sadem i ogrodem. Role folwarczne, łąki, gaje i ogród zw. Owczarski dzielą po połowie (ZK 316 s. 327); 1529 folwark, karczma, zagrodnicy (LR s. 189); 1530 pobór z 5 ł., 1 karczma doroczna (RP k. 55).

5. 1529 dzies. snop. z folwarku, karczmy i od zagrodników wart. 1 grz. altarii NMP w kościele par. w Lelowie (RR s. 189).

6. 1421 Mikołaj s. Pakosza z B. studentem Ak. Krak. (Ind. s. 227).

1 Brał udział w bitwie pod Grunwaldem (DH).