[Pow. szczyrz.]

Własn. król. w tenucie lub dożywociu szlach. Pierwszy pośredni zapis źródłowy o dobrach monarszych w D. pochodzi z r. 1264, kiedy bp Prandota nadał kl. szczyrz. dzies. z 3 wsi: Poznachowice [Dolne], Apud Gostachum [Poznachowice Górne] i Glichów oraz ze 100 ł. w → Czarnym Lesie (Mp. 1, 67). Wg rpsu Provisio II s. 9 w archiwum kl. szczyrz., spisanym w pierwszej połowie XVIII w., klasztor ten na mocy przyw. Prandoty pobierał dzies. w: Wiśniowej, Kobielniku, Jerzmanowej, Lipniku i → Czerninie po wykarczowaniu 100 ł. frankońskich w Czarnym Lesie. Cztery pierwsze wsie należały do dóbr król. [Lipnik do r. 1390]. Powstały one w czasach Kazimierza W. Bezpośrednia natomiast wiadomość o własn. monarszej na tym terenie pochodzi z r. 1278, kiedy Bolesław Wstydl. w zamian za Kębłów [pow. sand.] dał Abrahamowi s. kaszt. krak. Sułka łąki Dobromir i Okrągłe z lasem Rudy w dystr. wsi Poznachowice (Pol. 3, 53).

Zamek, położony na wzgórzu na W od m. Dobczyc. 1. połowa XIV w. budowa zamku w D. wg ustaleń archeologów; 1362 dok. Kazimierza W. wystawiony w D. [w zamku] (MS 2, 180); 1387, 1390, 1410, 1414, 1430, 1436, 1439, 1440, 1441, 1443, 1444, 1445, 1450, 1485, 1498, 1511, 1519, 1523, 1524; 1527 wymieniany zamek (castrum) D. jako ośrodek dóbr → tenuta; 1390 Władysław Jag. wyznacza wieczyście na konserwację zamku D. 200 gr i 2 ćw. soli miałkiej kwartalnie z żupy wielickiej (Mp. 4, 1008); 1391 pobyt królowej Jadwigi w D. (KRK 2 s. 297); 1393, 1417 pobyty Władysława Jag. w D. (GItin.); 1436 fortalicium D. (GK 5 s. 645); 1456 zamki D. i Lanckorona wystawiły na popis piechoty kopię z 4 końmi, 12 pieszymi, wozem i 2 puszkami (Mp. 5 C 75); 1457 zaciężni, którzy uprzednio walczyli w Prusach i nie dostali żołdu, obwarowali górę zw. Wapienna Góra [nie zid.] w bliskim sąsiedztwie zamku D., skąd przy poparciu Janusza niegdyś ks. ośw. niepokoili rozbojami ziemie Królestwa (DH 5 s. 250); 1458 pełnomocnicy Kazimierza Jag. składają na ręce Przemysława ks. toszeckiego list gwarancyjny dotyczący dopełnienia ustalonych warunków w sprawie między Kazimierzem Jag. a ks. Januszem, zaciężnymi i towarzyszami de fortaliciis Żebracze [k. Oświęcimia], Myślenice i Wapienna Góra (Mp. 5 E 3); 1460 Borzywoj ze Skrzynna [pow. rad.] h. Łabędź obwarował górę zw. Turza [nie zid.], samym położeniem silną, położoną blisko D., i z niej czynił napady. Z polecenia króla Mik. Pieniążek z Witowic pkom. i star. krak. po krótkim oblężeniu zdobył tę górę i spalił umocnienia (DH 5 s. 304); 1472 Kazimierz Jag. w D. (MS 1, 770); 1472 dłuższy pobyt w D. królewicza Kazimierza (F. Kiryk, Dzieje powiatu, s. 120; DH 5 s. 532); 1564 zamek D. pobiera kwartalnie 1 1/2 ćw. soli miałkiej z żupy wielickiej (LK 2 s. 101).

Ruiny zamku król. wzniesionego z kamienia w 1. połowie XIV w., przebudowanego w końcu XVI w. i w XVII w. (KatZab. 1 s. 263); po r. 1961 odkryto dobrze zachowany parter, brukowane dziedzińce, wiele detali architektonicznych i wystrojów kamiennych, szklanych i ceramicznych, studnię i żużel [po kuźni?] (A. Jodłowski, Dobczyce, „Acta Archeol. Carpathica”, 1980, s. 117; Guerquin s. 127). Badania archeologiczne nie potwierdziły istnienia w D. wczesnośredn. grodziska. Nazwa góry Grodziska w obrębie D. (UN 8 s. 10) ma najpewniej związek z XV-wiecznymi umocnieniami drewn. na Wapiennej Górze lub Turzej Górze (por. wyżej).

Burgrabiowie: 1403 Krzystek burg. z D. (ZK 3b s. 147); 1416 Andrzej (ZK 6 s. 204); 1420 Mik. Papież (Papyes, GK 1 s. 262); 1421-2 Mik. Próchno [także Brochnus, z Drwaczowic] (GK ł s. 568, 576, 586, 679); 1430 Przecław (GK 4 s. 36); 1438 Zbigniew z Banowic (OK 5 s. 287); 1449 Zadora (ZK 13 s. 291); 1456 burgrabia z D. (MS 1, 378).

Tenuta. Granice tenuty. 1528 Zygmunt Stary wyznacza komisarzy do rozgraniczenia dóbr król. m. D. z wsiami Jerzmanowa [Wierzbanowa] i Wiśniowa od dóbr Skrzydlna i Wola Skrzydleńska Jana Pieniążka z Krużlowej (MS 4, 5322); tenże król poleca Stan. Czarnemu z Witowic tenut. dóbr m. D. z wsiami Wierzbanowa i Wiśniowa, aby był obecny przy rozgraniczaniu tych dóbr od Skrzydlnej i Woli Skrzydleńskiej Jana Pieniążka z Krużlowej, jeśli zostanie wezwany przez komisarzy granicznych (MS 4, 5345); tenże król wyznacza komisarzy do ustanowienia granic między dobrami król. należącymi do D.: Wiśniowa, Wierzbanowa i Kobielnik od dóbr kl. szczyrz.: Góra [Ś. Jana], Abramowice, Godusza, Pobręczyn, Gruszów, Dobrogniew [dziś Dobroniów] i Smykań (MS 4, 5346); Zygmunt Stary poleca Stan. Czarnemu tenut. dóbr dobczyckich, aby intersit dislimitationi ww. dóbr (MS 4, 5347); 1529 → Bukownik [par. Raciechowice]; sąd komisarski rozgranicza dobra król. zamek i m. D. z przynależnymi wsiami: Jerzmanowa i Wiśniowa, w tenucie Stan. Czarnego Pawła z Witowic [= Stan. Czarny s. Pawła], od dóbr sędziego ziemskiego i grodzkiego krak. Jana Pieniążka z Krużlowej: Skrzydlna i Wola Skrzydleńska. Granica poczyna się od pola zw. Wielepole na końcu góry → Ciecień, na którym usypano 3 kopce narożne między ścianami dóbr: dobczyckich, klasztoru szczyrz. i Jana Pieniążka. Stąd od kopca rozgraniczającego dobra dobczyckie od wsi Pieniążka poprowadzono granicę na S do źródeł potoku zw. → Czarny Potok, wypływającego spod góry Ciecień, i od tego potoku na W znakami k. drogi, która prowadzi przez las zw. Glińce [dziś przysiółek Przenoszy - MAd.] i dalej kopcami do potoku zw. Gliniec do miejsca, gdzie inny potok zw. Krzyżowy Potok wpływa do Glińca, stąd potokiem Krzyżowy Potok na W, po obu jego brzegach usypano kopce do miejsca, w którym tenże potok ma swoje źródło. Stąd poprowadzono granicę kopcami przez las do góry i do ściany wsi Kasiny. Na wierzchołku tej góry [dziś zw. Dzielec, na mapie adm. bez nazwy o wysokości 648 m] usypano 2 kopce narożne (MK 44 s. 334-7); sąd komisarski rozgranicza dobra król. zamek i m. D. z wsiami: Wiśniowa, Jerzmanowa i Kobielnik, w tenucie Stan. zw. Czarnypaweł [Czarnego z Witowic s. Pawła], od dóbr kl. szczyrz.: Góra Ś. Jana, Abramowice, Godusza, Pobręczyn, Gruszów, Dobrogniew i Smykań → Ciecień góra i lasy (MK 44 s. 347-9); 1530 Zygmunt Stary zatwierdza ww. rozgraniczenia (MS 4, 5476-7); 1535 tenże wyznacza komisarzy do rozgraniczenia dóbr król. Winiary, Rudnik i Kamyk należących do m. D., w tenucie Stan. Czarnego z Witowic, od wsi Grajów, należącej do br. nierozdzielonych Jakuba, Stanisława, Sebastiana i Wawrzyńca Lubomirskich (AS 5, 258 reg.); 1539 granicę między wsiami Sieraków, Dziekanowice i Zbyszkówka Joachima Lubomirskiego z Grabia a dobrami należącymi do m. D., w tenucie Stan. Czarnego, rozpoczęto wytyczać w miejscu między wsiami Stojowice i Sieraków a m. Dobczyce blisko potoku zw. Gajska Rzeka. Stąd granica prowadzi tym potokiem do innego potoku zw. Morawka, wypływającego z lasu i wpływającego do Gajskiej Rzeki, dalej tym potokiem ad superficiem rivuli alias we konyecz Debrzy i od jej końca ku drodze in superficiem montis alias dzialowey drogy, prowadzącej z dóbr Stojowice i kończącej się w dobrach zw. Radniówki między dziedziną Sieraków a dobrami król., tj. m. D. i wsiami doń przynależnymi. Stąd granica biegnie blisko działowej drogi, przez wierzchołek góry, i wierzchem działu i na E przez las aż do Dziekanowic do pola i aż do wierzchołka góry „alias do koncze tych to lassów Dzielonych” i końcem tego lasu alias Padołkiem do Brzózki czyli miejsca zw. Świerk i pod pagórkiem przez Równię do rz. zw. Wilczerz i poniżej niej po obu jej brzegach do jej źródła i ostatniego kopca, a dalej Garbem Wierzbowym do rz. Raby. Z kolei rozgraniczono Dziekanowice i król. wieś Rudnik należącą do dóbr dobczyckich poczynając od rz. Raby w końcu Debrzy zw. Bukowa między lasami rudnickimi (Rudnickie) i dziekanowskimi (Dziekanowskie), a dalej poprowadzono granicę k. rz. Raby przez dolinę zw. Bukowa Debrz, aż do jej wierzchołka alias Na wyrzchowyne tej to brzy Bukowej. Stąd granica biegnie działem do drogi alias drossiska zw. Trupia droga i znakami na dębach do drogi zw. Gościnna droga blisko brodu, która to droga prowadzi z Dziekanowic do Krakowa. Stąd do pola alias Poręb, następnie do doliny zw. Węgielnik [dziś cz. Rudnika nosi tę nazwę - UN 8 s. 5, 16], i w Dziekanowicach kopiec graniczny, dalej do 3 lub 4 górek zw. Krogulcza [dziś las w Rudniku o tej nazwie - UN 8 s. 16] blisko końca Debrzynek, które wpadają do owej doliny, i od Krogulczy biegnie granica do miejsca czyli potoku zw. Celiny i jego brzegiem do rzeczki zw. Podchełmie, do której wpada potok Celiny. Stąd rzeczką zw. Podchełmie do ściany wsi Raciborsko (ZK 406 s. 5-7).

Tenuta i tenutariusze. 1340 wsie król. Winiary i Nagnojowice [w dobrach dobczyckich → DLb. 1 s. 216 i Dobczyce-miasto p. 5] (KK 1, 169); a. 1359 dobra dobczyckie w tenucie Mik. Wierzynka stolnika sand.; 1379 Elżbieta Węg. potwierdzając przyw. wystawiony przez Mik. Wierzynka ongiś stolnika sand. na sołectwo w Skrzynce w r. 1359 stwierdza, że tenże Mikołaj posiadał [w tenucie] m. D. z przynależnościami, jednak dobra te za pewne pieniądze powróciły do rąk król. (Mp. 3, 912); 1387 Władysław Jag. zapisuje Przedborowi [z Brzezia] marszałkowi Królestwa 300 grz. na zamku i m. D. jako rekompensatę za poniesione wydatki na naprawę budowli Ogrodzieńca, który miał w tenucie od Kazimierza W., a obecnie został on nadany cześnikowi krak. Włodkowi (ZDM 6, 1531); 1390 Władysław Jag. nadaje podkanclerzemu Klemensowi z Moskorzowa star. generalnemu litewskiemu za zasługi na Litwie castrum i m. D. z wsiami: Winiary, Rudnik, Kamyk, Brzączowice, Skrzynka, Brzozowa, Burletka, Kurnatka [dziś Kornatka], Poznachowice Górne, Wiśniowa, Jerzmanowa [dziś Wierzbanowa] i Kobielnik. Król zastrzega dziedziczenie dla potomków Klemensa, który jest obow. płacić do skarbu król. po 2 gr z każdego łanu osiadłego. Jeśli nie będzie miał potomstwa, wówczas po jego śmierci król wykupi te dobra za 500 grz. od jego najbliższych spadkobierców. Król przeznacza wieczyście na konserwację zamku D. 200 gr i 2 ćw. soli miałkiej kwartalnie z żupy wielickiej, a mieszczan D. zachowuje w uzyskanych od królów prawach i przywilejach (Mp. 4, 1008); 1393 Klemens podkanclerzy Królestwa ma okazać przywilej na prawo sądzenia wszystkich sołtysów w jego tenucie dobczyckiej (KSN 202); 1407 Klemens z Moskorzowa kaszt. wiśl. tenut. D. → Dobczyce-miasto p. 3; 1410-23 Marcin [tenut.] z D. alias z Moskorzowa i Kamieńca [ziemia sanocka] h. Pilawa, s. kaszt. wiśl. Klemensa (Mp. 4, 1120; Teut. 1a s. 13; KSN 3452, 3476, 3822; ZDM 1, 312; ZK 5 s. 65, 84, 91, 105, 107, 112, 117, 228, 274, 351, 389, 433, 449, 465; 193 s. 139, 251; 6 s. 182-3, 200, 212-3, 215, 226, 233, 249, 251, 256, 283, 295, 303, 348-9, 368, 374, 382, 530, 573; 7 s. 74-5, 93, 96, 98-9, 112, 303; 195 s. 124; GK 1 s. 53; SP 2, 1346, 1711; jednak od r. 1418 pisał się condam z D.); 1410 tenże zapisuje ż. Katarzynie c. Piotra [Szafrańca] pkom. krak. 500 grz. wiana na m. i zamku D. oraz wsiach doń przynależnych (Mp. 4, 1120); 1414 wieś Kamyk należy do zamku D. (KK 2, 550); 1415 Marcin [tenut.] z D. zastawia za 30 grz. półgr Olandowi z Zabłocia całą swoją wieś Kamyk (ZK 6 s. 110-1); tenże Marcin ma zapłacić w terminie 60 grz. Paszkowi ze Skotnik [pow. sand.] pod gwarancją wwiązania go do domu murowanego na ul. Grodzkiej w Krakowie (ZK 6 s. 114); 1416 Małgorzata wd. z Marcinkowic przeciw Marcinowi z D. o wieś Marcinkowice (ZK 6 s. 180, 231); Marcin z D. oddala prawem roszczenia Stan. Ruckiego o 20 grz. szkody i 7 grz. poręczenia (SP 2, 1461-2); Marcin z D. ma zapłacić w terminie 100 grz. gr pras. Andrzejowi z Rawałowic [Rafałowice] z tytułu poręki za Mik. Kornicza Siestrzeńca pod gwarancją wwiązania go do całej wsi Mikołajowice [pow. pilzn.] (SP 2, 1463); Marcin z D. przeciw Jadwidze swej siostrze o połowę wszystkich dóbr (ZK 6 s. 350); Marcin z D. sprzedaje za 600 grz. i za Zakrzów (parva Zakrzow, w pow. chęc.) Piotrowi Szafrańcowi z Pieskowej Skały Mikołajowice i Sierachowice z przewozem [pow. pilzn.] (ZK 6 s. 389-90); 1417 Marcin z D. przeciw Andrzejowi z Rawałowic o Mikołajowice z przynależnościami (ZK 6 s. 349); Jadwiga siostra Marcina z D., ż. Piotra z Mokrska (ZK 6 s. 350, 382); ok. 1418 Władysław Jag. odebrał Marcinowi z Moskorzowa m. D. i inne dobra z powodu jego wielkich gwałtów i występków (DLb. 1 s. 244); 1436 Wojciech Malski wwda łęczycki i ochmistrz królowej oddaje za 300 grz. na 6 lat br. Janowi i Mikołajowi podstolemu krak. dziedzicom Brzezia castrum D. z miastem i przynależnymi doń wsiami. Dobra te dostał za zasługi w dożywocie od zm. Władysława Jag. (Mp. 4, 1327); 1439 br. Piotr, Mikołaj, Marcin ss. zm. Marcina z Moskorzowa zwracają Władysławowi [Warn.] castrum i m. D. i przynależne doń wsie: Winiary, Rudnik, Kamyk, Brzączowice, Skrzynka, Brzozowa, Burletka, Kurnatka, Poznachowice Górne, Wiśniowa, Jerzmanowa i Kobielnik, zwracają też przywilej na te dobra nadany ich dziadowi podkanclerzemu Klemensowi z Moskorzowa. Poręczają ponadto za nieletnich br.: Jana, Henryka i Klemensa (Mp. 4, 1358); Władysław [Warn.] odnawia Mikołajowi z Brzezia stolnikowi krak. zapis 1000 grz. na zamku i m. D. wraz z przynależnymi wsiami (ZDM 5, 1452); 1440 tenże król zapisuje temuż Mikołajowi marszałkowi Królestwa 800 grz. na zamku i m. D. z przynależnymi doń wsiami (ZDM 5, 1482); 1441 tenże król zapisuje Janowi z Brzezia 300 grz. na zamku i m. D. i wsiach doń przynależnych: Rudniku, Winiarach, Skrzynce, Brzozowej, Kurnatce, Burletce, Kobielniku, Jerzmanowej, Poznachowicach [Górnych] i Woli Hanuszowskiej zw. Hutą [= Hucisko k. Kamyka] (ZDM 8, 2287); 1443 z podziału dóbr między br. Mikołajem i Janem z → Brzezia Janowi przypada m. in. zamek i m. D. z przedmieściem i wsiami: Rudnik, Winiary, Skrzynka, Brzozowa, Burletka, Kurnatka, Poznachowice [Górne], Jerzmanowa, Kobielnik, Wola Hanuszowska [Hucisko k. Kamyka] (SP 2, 3126b); 1444 ww. bracia z → Brzezia dzielą ponownie dobra. Mikołajowi mają przypaść m. in. zamki i miasta Lanckorona oraz D. z wszystkimi przynależnościami (SP 2, 3197); Władysław [Warn.] nadaje za zasługi na Węgrzech i przeciw Turkom ur. Piotrowi z Kamieńca castrum i m. D. z przynależnymi doń wsiami w ziemi i dystr. krak. (Mp. 4, 1460); tenże król zapisuje 800 grz. Mikołajowi z Brzezia marszałkowi Królestwa na zamku i m. D. i wsiach: Winiary, Rudnik, Brzozowa, Burletka, Kurnatka, Poznachowice, Kobielnik, Jerzmanowa i Skrzynka (ZDM 3, 674); 1450 Kazimierz Jag. zatwierdza założenie na surowym korzeniu przez Mikołaja z Brzezia marszałka Królestwa wsi Targoszyna w dobrach król. należących do zamku D. w lesie Lęg koło Raby i przenosi ją na pr. średz. (ZDM 3, 846; DLb. 1 s. 44 - wg Długosza tereny nowo zakładanej wsi należały do nie istniejących dziś Popowic); 1456 Kazimierz Jag. zastawia za 600 grz. marszałkowi Królestwa Mikołajowi z Brzezia m. Dobczyce i wsie: Winiary, Rudnik, Kamyk, Skrzynkę, Kurnatkę, Burletkę, Brzozową, Targoszynę, Wiśniową, Poznachowice [Górne], Jerzmanową, Kobielnik (Mp. 5 C 1); 1468-86 br. Stanisław i Jan z → Brzezia alias [tenut.] z D., Lanckorony, Prokocimia (ZK 16 s. 505; KMK 3, 473; DLb. 2; Mp. 5 Q 80); 1478 Kazimierz Jag. daje w posiadanie Stanisławowi Marszałkowicowi do spłacenia sumy 700 grz. miasto D. (MS 1, 1450); 1485 Indrzych [Henryk] Kamieniecki [z Moskorzowa] kaszt. sanocki odebrawszy od Kazimierza Jag. 1400 grz. zwraca mu zamek i m. D. i przynależne doń wsie: Winiary, Rudnik, Kamyk, Brzączowice, Skrzynkę, Brzozową, Burletkę, Kurnatkę, Poznachowice Górne, Wiśniową, Wierzbanową i Kobielnik, ponadto zwraca wszystkie dok. (Biblioteka Kórnicka rps 203 k. 95-95v; Mp. 5 P 108); 1485 Stan. Lanckoroński marszałek dworu król. poręcza Annie z Wojciechowa [pow. lubel., pisała się też ze Szczekocin] wd. po Janie z Rytwian [pow. sand.] m. D. za zwrot w dożywocie dwu wsi (MS 1, 1747); 1486 br. Stanisław i Jan z Brzezia zobowiązują się spłacić Henrykowi z Kamieńca kaszt. sanockiemu 700 grz. w ciągu 3 lat pod gwarancją zastawu dóbr: Poznachowice [Górne], Wiśniowa, Skrzynka i Winiary (Mp. 5 Q 80); 1498 Mikołaj i Stanisław podczaszy sand., dziedzice → Brzezia, tenut. w D. (MS 2, 1340); Jan Olbr. uwalnia od wyprawy wojennej Jakuba mistrza huty szklanej zw. Zasańska, przynależnej do zamku D., obowiązanego do niej z tytułu posiadania połowy wsi Trzemeśni (MS 4 S 1199); 1501 tenże król poświadcza, że br. Mikołaj i Stanisław z Brzezia zapisali Janowi i Mik. Jordanom z Zakliczyna 1460 fl. węg. na dobrach król. m. D. i wsiach doń przynależnych, będących w ich tenucie (MS 2, 1517); 1510 Mik. Lanckoroński z Brzezia tenut. w D. zapisuje 200 fl. Piotrowi Koli z Dalejowa [ziemia przem.] chorążemu przem. na wsiach swej tenuty: Wiśniowej, Kobielniku i Niedźwiedziu [późniejsza Węglówka k. Kobielnika] (MS 4, 9476); Mik. Lanckoroński z Brzezia burgr. krak. zapisuje 900 fl. [nie podano komu] na swej tenucie, tj. m. D. i wsiach: Kurnatka, Burletka, Brzozowa, Targoszyna, Poznachowice [Górne], Wiśniowa, Kobielnik, Jerzmanowa i Niedźwiedź (MS 4, 9784); 1511 tenże Mikołaj za zgodą króla zastawia za 1340 fl. Pawłowi z Witowic star. brzeskiemu tenutę zamku i m. D. z przynależnymi wsiami (MS 4, 10018); Zygmunt Stary na prośbę Mik. Lanckorońskiego z Brzezia burgr. krak. i celnika lwowskiego odnawia z powodu zniszczenia pieczęci dok. Władysława [Warn.] z r. 1439 wystawiony Mikołajowi z Brzezia w sprawie zamku i m. D. (MS 4, 1143); 1512 królewna Elżbieta jako wykonawczyni testamentu kaszt. wojnickiego Jakuba z Siekluki [Sieklówka, pow. pilzn.] kupuje za 1200 fl. od Mik. Lanckorońskiego z Brzezia burgr. krak. 30 grz. czynszu w m. D. z blechu, łaźni, jatek rzeźniczych, szewskich, piekarskich, rybnych, z czynszu z ratusza, z folwarku, z ról miejskich, a także z wsi: Brzozowa, Burletka, Kurnatka i Targoszyna, z przeznaczeniem tego czynszu na fundację altarii Ś. Marcina w kat. krak. (Wypisy 1501-15, 151); 1515 Mik. Lanckoroński z Brzezia burgr. krak. zobowiązuje się oddać skarbowi król. w terminie 500 fl. pol. pobranych z cła lwowskiego pod groźbą utraty tenuty, tj. m. D. z wsiami: Kurnatką, Targoszyną, Winiarami, Rudnikiem i Skrzynką (MS 4, 10 680); 1519 br. Jerzy i Mikołaj ss. zm. Pawła Czarnego z Witowic star. brzeskiego, także w imieniu nieobecnych braci Jana i Adriana, ustępują br. Stanisławowi z Żabna [pow. wiśl.] sumę 3200 fl. węg. zapisaną im przez Mik. Lanckorońskiego z Brzezia na dobrach król. D. [z wsiami] (MS 4, 12 023, 12 028); 1519-49 Stan. Czarny z Witowic zw. Czarnypaweł, s. Pawła Czarnego z Witowic dz. Żabna, tenut. dobczycki (MS 4, 3932, 12 023, 17 371, 17 734; SP 6, 240; ZK 27 s. 148, 160, 244); 1519 Targoszyna i Burletka wsie król. przynależne do zamku D. w pow. szczyrz. (MS 4, 12 452); Mik. Lanckoroński tenut. D. (SP 11, 2676); 1523 Zygmunt Stary pozwala Stan. Czarnemu zastawić w 2000 grz. któremukolwiek poddanemu Królestwa zamek i m. D. (MS 4, 13 555); tenże król zezwala Stan. Czarnemu s. zm. Pawła Czarnego z Witowic wykupić z rąk Mik. Lanckorońskiego zamek i m. D. (MS 4, 13 590); 1524 Stanisław z Witowic tenut. dóbr D. wyznacza ż. Katarzynie c. zm. Erazma Zajfreda mieszcz. krak. 4000 fl. posagu i wiana na połowie swych dóbr (MS 4, 13 992); Zygmunt Stary zatwierdza dok. Jana Olbr. z r. 1498 w sprawie zwolnienia od wyprawy wojennej hutnika Jakuba z huty szkła zw. Zasańska, przynależnej do zamku D., z tytułu posiadania połowy wsi Trzemeśni (MS 4, 14 019); 1525 Zygmunt Stary nadaje pr. dziedz. pod określonymi warunkami i zapisem 250 grz. Jakubowi Zasańskiemu hutę szkła → Zasańska w D., położoną między Trzemeśnią a Lipnikiem (MS 4, 4898); 1527 tenże król zachowuje Stan. Czarnego z Witowic w dożywotnim posiadaniu tenuty zamku D. z wsiami (MS 4, 15 285); Stan. s. Pawła Czarnego z Witowic, dz. Żabna i tenut. dóbr D. oddaje na czas swego życia ż. Katarzynie wszystkie dobra (MS 4, 15 355); 1528 tenże Stanisław kupuje od Stanisława star. kamienieckiego i Przecława Lanckorońskich ich dziedziczną królewszczyznę zamek D. z miastem i przynależnymi wsiami (L. Zarewicz, Dobczyce, s. 8); Zygmunt Stary zezwala Stanisławowi s. Pawła Czarnego tenut. dobczyckiemu wykupić z rąk Stanisława sołectwo we wsi Targoszyna (MS 4, 15 386); 1529 → Dobczyce - miasto p. 3; 1525 wieś Skrzynka przynależna do tenuty dobczyckiej (MS 4, 17 285); 1539 → wyżej granice tenuty; 1540 Stan. Czarny z Witowic star. dobczycki dostaje od Zygmunta Starego roczny czynsz 80 grz. z żupy wielickiej w zamian za lasy dobczyckie leżące na lewym brzegu rz. Raby, oddane na potrzeby tejże żupy (LK 2 s. 111); 1564 brak lustracji tenuty dobczyckiej (LK 1-2).

Literatura → Dobczyce miasto p. 7.