(1222 Colman, Chelmane, Colmechin, 1414, 1445 Grunenberg, 1526 Chelmanye, Chelmen) 4 km na SE od Kowalewa Pomorskiego.

1. 1222 niegdyś gród, władztwo chełm. (Pr U 1/1, nr 41); 1414 komt. kow. (MT 213; Br. 153); ok. 1423-4 komt. gol. (DK 10); 1570 pow. chełm,., par. C. (Bi. 60-1, 74).

3. 1222 Konrad maz. nadaje C. bpowi Chrystianowi (PrU 1/1, nr 41); 1258 mistrz kraj. Gerard de Hirschberg potwierdza bpowi włocł. Wolimirowi wsie C. i in. nadane jego poprzednikom (PrU 1/2, nr 60); 1276 bp włocł. Albert nadaje Szymonowi Gallicusowi i Albertowi ze Smolna wsie C. i in. po drugiej stronie Drwęcy, którą posiada Zak. (PrU 1/2, nr 349); ok. 1423-4 własn. ryc. o 30 ł., obow. do 1 służby w zbroi ciężkiej (DK 10); 1526 przyw. dany Marcinowi, Mikołajowi i Ochocz (Achacemu?) jego pasierbowi z C. na 1/2 wsi C. w okr. kow. (MS 4/2, nr 14 774); 1570 własn. szlach., Elżanowski junior 2 ł. chi., Kacper Gajewski 2 ł. chł., 2 zagr., Jan Konarski 8 ł. chł., 4 zagr., krawiec, bednarz, wyszynk gorzałki, Tom. Elżanowski 2 ł. chł., 8 zagr., kuźnia, mł. z zagrodą (ŹD 60, 61).

5. 1445 par. G.¹W XV w. pojawia się nazwa Grunenberg; wg niektórych autorów była to osada odrębna (MT 265); jednak 2 dwory z 1414 r. przemawiają za tym, że już wówczas była wydzielona cz. z C. – Chełmoniec; nazwa G. używana przez pewien czas dla obu miejscowości, częściej dla Chełmońca, który w brzmieniu niemieckim do XX w. zachował tę nazwę w planie synodu laickiego bpstwa chełm. (UC nr 578); kościół Ś. Bartłomieja z pocz. XIV w. (BK 2, 116-8; DCh 288).

6. 1403, 1405 Hannus z C. (Tr. 218, 346; PlO 41); 1414 Hans Plenkau i jego brat otrzymują za szkody woj. z 2 posiadłości w G. 500 grz. (Br. 153); 1416 Konrad z C. rycerz z. chełm. (AST 1, 276).

8. Grodzisko wczesnośredn. (Łęga 535; Ziel. 26).