(1270 Sdimerici z MPH, 1376 Scemerzicz, 1379 Szemerzicz, 1381 Sdzemericz, Sdczemericz, Sdzemiricz, 1383 Scemericz, 1385 Scdzemericz, 1386 Sdzeuarzicz, 1388 Sczemericz, 1389 Szdzemrzicz, 1399 Sdzemyerzicz, Sdzemerzice, Dzemerzicz, 1405 Dzemerzicze, Zdzemerzicze, 1408 Szemerzice, 1420 Sczemerzicze, 1453 Dzemyerzicze, 1458 Zdzemyerzicze, 1465 Sczemyerszycze, 1470-80 Sdzymyrzycze), 14 km na SE od Miechowa.

1. 1489 n., 1581 pow. prosz. (RP s. 137; ŹD s. 16); 1470-80 n. par. Racławice (DLb. 1 s. 121).

2. 1408, 1420, 1430, 1434, 1463 młyn →p. 3; 1447 gaj Dębowiec → p. 3; 1460 w Janowicach [Janowiczkach] niwa zw. Doły w kierunku Sdz. i stajanie roli blisko granic Sdz. (ZK 258 s. 396).

3. Własn. rycerska, od r. 1548 cz. król. 1270 → p. 6; 1376-1416 Przybek z Sdz., Scz. s. Piotra Pustołki (SP 8, 228, 1117, 1143, 4577, 10 155, uw. 119/16, 224/26, 228/8, 244/3, 293/7, 296/54, 297/54, 298/34, 300/141-2; ZK 3 s. 457; 5 s. 30; 6 s. 174); 1379 Abraham dz. Sz. [i Makocic] (Mog. 92); 1381-2 Przybek z Sdz. s. Piotra Pustołki przeciw żonie Sulisława z Sdz. i bratankowi o dziedzinę i o bydło (SP 8, 1117, 1143, 1191, 1236 ― tu jako żona Falisława); 1381 tenże Przybek przeciw Abrahamowi z Makocic o karczmę i inne krzywdy (SP 8, 951, 1031); 1382 Ota z Gniewięcina przeciw Sulisławowi z Sdz. o aresztowanie młynarza i o 5 grz. z czynszu (SP 8, 1247); 1383 Henryk kmieć Sulisława z Sc. (SP 8, 2039, 2136); 1385 Jakub kmieć z Scdz. (SP 8, 3644, 3711); 1386 Jan z Sdz. przeciw Bartkowi, Jakubowi, Wojciechowi i Jakubowi [kmieciom] z Sdz. o spasienie morgi i o 2 ćw. osiewku (SP 8 uw. 28/22); 1389 Staszek kmieć z Sdz. (SP 8 uw. 166/6, 169/13, 173/12, 183/24); 1394 Piotrasz z Zdz. (ZK 1c s. 101, 104, 108, 110, 115, 120, 131); 1399 Przybek z Sdz. potrącił 5 grz. z sumy 20 grz. Tomkowi z Uliny, a w pozostałych pieniądzach będzie trzymał w zastawie do pełnej spłaty cz. dziedzictwa Tomka w Ulinie (SP 8, 9470); 1399 Świętochna ż. Tomka z Uliny przeciw Przybkowi z Dz. o 50 kop żyta i 12 kop pszenicy (SP 8 uw. 302/10).

1405-18 Piotr Sczuczka z Sdz. s. Przybka (ZK 4 s. 200, 264; 193 s. 6, 8; 194 s. 203); 1405-18 Dziersław z Dz., Zdz., Sdz. [i → Makocic kan. skalbmierski h. Rawa] (ZK 3b s. 606, 616, 638; 5 s. 156; ZDK 2, 219); 1407 Jan z Sdz. [i → Makocic] (ZK 5 s. 14); 1408 Piotr zw. Sczuczka z Sz. wziąwszy 11 grz. ustępuje Przybkowi z Sz. młyn tamże do czasu wykupienia go (ZK 5 s. 20); tenże Piotr z Sdz. z ż. Elżbietą sprzedaje za 200 grz., za konia wart. 30 grz., 1/2 postawu [sukna] wart. 20 grz. i stary młyn w Radzimicach Ocie scholastykowi krak. całą cz. dziedz. w Sdz. (ZK 5 s. 44); 1409-11 Jakusz z Sdz. s. Przybka (ZK 5 s. 21, 210, 249 ― tu ongiś z Sdz.); 1409 Piotr Sczuczka przeciw Falisławie z Makocic o karczmę w Sdz. i jej niewłaściwe ulokowanie (ZK 5 s. 136); tenże Piotr ma porzucić karczmę w Sdz., którą zbudował ze szkodą dla karczmy Falisławy w Sdz. (ZK 5 s. 156); 1411 Machna ż. Przybka z Sdz. oddaje Zdzichnie ż. Jaszka z Miroszowa całą cz. w Święcicach przypadłą jej po Tomku (ZK 193 s. 57); 1412 Piotr s. Przybka z Sdz. zastawia za 9 grz. półgr Stanisławowi i Grzegorzowi z Ilkowic [par. Słaboszów] całą cz. dziedz. tamże (ZK 193 s. 113); 1415 Stepko kmieć z Sdz. (ZK 193 s. 310); Piotr Sczuczka odstępuje od sądowego wstrzymania dok. w sprawie sprzedaży na rzecz kaszt. rad. Klemensa [z Mokrska] cz. dziedz. Przybka w Sdz. (ZK 193 s. 247); 1416 Falisława wd. po Abrahamie z Sdz. zeznaje, że sprzedał on za 300 grz. szer. gr swoje dobra dziedz. na Mazowszu. Za pieniądze te wykupił całkowicie z zastawu połowę Makocic, którą ona ma po ojcu. Falisława rezygnuje w tej sumie z połowy Makocic na rzecz wszystkich swoich synów (ZK 193 s. 308-9); 1418 role folwarczne w Zdz. br. kan. skalbmierskiego Dziersława, kan. kieleckiego i pleb. w Stobnicy [pow. wiśl.] Jana, Abrahama, Goworka i Grota dziedziców Makocic h. Rawa (ZDK 2, 219); Piotr Sczuczka ongiś z Sdz. sprzedaje za 110 grz. Tomaszowi z Niegoszowic wieś Stroniszowę [Stryszowę] (ZK 194 s. 203; 6 s. 572); 1419 → Dziewięcioły.

1420 Mikołaj młynarz z Scz. (GK 1 s. 306); Mikołaj z Tochołowa [Tuchołowa] zastawia za 30 grz. Grotowi z Makocic 2 kmieci w Sdz. (ZK 195 s. 33); kan. krak. Klemens z Mokrska, poręczając za br. Jana, sprzedaje za 150 grz. półgr Mikołajowi z Marchocic całą cz. dziedz. po ojcu w Sdz. Florian z Knyszyna wstrzymuje sądownie dok. w tej sprawie (ZK 195 s. 39); jeśli tenże Florian da 30 grz. Mikołajowi z Marchocic, wtedy pozyska pr. bliższości do całej cz. dziedz. w Sdz., którą kupił od Klemensa i Jana z Mokrska. Jeżeli nie zapłaci tych 30 grz., to ma odstąpić od pr. bliższości (ZK 195 s. 49); Mikołaj z Tochołowa zastawia za 40 grz. Grotowi z Makocic całą cz. dziedz. w Sdz. (ZK 195 s. 54); 1421 Mikołaj Bakałarz z Tochołowa zastawia za 40 grz. Grotowi z Makocic całą cz. dziedz. w Sdz. Jeśli nie wykupi jej w oznaczonym terminie, to Grot będzie miał dodane do tej sumy 30 grz. i Mikołaj odstąpi mu ją za 150 grz. (ZK 195 s. 96); 1423 Mikołaj i Piotr z Tochołowa sprzedają za 140 grz. Goworkowi z Makocic całą cz. dziedz. w Sdz. (ZK 195 s. 190); 1424 Stanisław ze Skroniowa poręcza, że Piotr z Mokrska zwróci Mikołajowi z Marchocic 30 grz. pod gwarancją wwiązania go w całą cz. dziedz. Piotra w Sdz., którą wcześniej Mikołaj miał w zastawie w 60 grz. (ZK 146 s. 3); 1428 Dobrka kmiotka Jarosława z Sdz. (ZK 196 s. 280); 1430 Katarzyna ż. Goworka z Makocic za zgodą męża sprzedaje za 100 grz. gr krak. Piotrowi z Mokrska całą cz. dziedz. po ojcu w Sdz. z połową młyna (ZK 9 s. 239); 1434 Piotr z Mokrska zeznaje, że odstąpił Goworkowi z Makocic kupionych od niego 2 kmieci i połowę młyna w Sdz., a ten zwrócił mu 100 grz. (ZK 197 s. 395).

1447 Goworek z Makocic wydzierżawia na 6 lat za 100 grz. gr pol. Mikołajowi alias Niklowi z Jelowic [dziś Lelowice] całą cz. dziedz. w Dz. z gajem Dębowiec, w którym będzie miał pr. wyrębu (ZK 198 s. 429); 1453 → Dziewięcioły; 1456 br. Stogniew i Jakub z Miechowic jako poręczyciele Goworka z Makocic zastawiają za 100 grz. Niklowi z Jelowic całą cz. dziedz. Goworka w Sdz. (ZK 199 s. 218); 1458-60 Mikołaj Nikiel z Sdz., ongiś z Jelowic (ZK 199 s. 286; 258 s. 146); 1458 Mikołaj alias Nikiel z Sdz. kupuje za 300 grz. gr pol. od Pakosza, Mikołaja, Iwana i Feliksa ze Słupi [pow. lel.] ich cz. dziedz. w Nadzowie i Bolowie (ZK 199 s. 246); 1459 Goworek z Makocic zastawia za 180 grz. gr krak. Niklowi ongiś z Jelowic całą cz. dziedz. w Sdz.; Mikołaj Nikiel z Sdz. bierze w zastaw za 50 grz. od Jana z Niezwojowic gaje w Solcy i Niezwojowicach; Nikiel z Sdz. ma zwrócić Janowi Zagajowskiemu 20 korców żyta (ZK 199 s. 284-6); 1460 Goworek z Makocic sprzedaje za 460 grz. gr pol. Niklowi ongiś z Jelowic całą cz. dziedz. w Sdz. Jego cc. Ulina, Anna lub Marta będą mogły odkupić te dobra (ZK 200 s. 86); 1462-93 Jan Sdziemierski z Sdz. s. Nikla Jelowskiego (ZK 200 s. 183; 202 s. 474; 259 s. 1, 37, 43, 73, 140; 16 s. 331, 345, 388, 397, 401, 412, 429, 444, 470, 477, 490, 492, 503, 520, 525; 17 s. 418, 474, 528; 152 s. 209, 271); 1462 → Dziewięcioły p. 4; 1463 Jan z Sdz. sprzedaje za 30 grz. kaszt. lwowskiemu Pawłowi ze Sprowy połowę młyna w Sdz., którą ma po ojcu Niklu Sdziemierskim z Jelowic. Ulina c. Goworka z Makocic zrzeka się praw (ZK 200 s. 183- 4; Mp. 5 L 57); 1464 Jan z Sdz. s. zm. Nikła Jelowskiego wyznacza ż. Katarzynie c. Grota Faliszewskiego [z Faliszowic w pow. sand.] 80 grz. posagu i wiana na połowie dóbr (ZK 200 s. 354); 1467 Mikołaj i Piotr dz. Zdz. (ZK 17 s. 475); 1470-80 Sdz., Zdz., własn. br. Mikołaja i Jana h. Ołobok oraz br. Piotra i Andrzeja z Dziewięciołów h. Odrowąż, 5 1. kmiec., karczmy, zagrody, folwarki Piotra z Dziewięciołów i Jana Mikułowica (DLb. 1 s. 121; 2 s. 79); 1489-97 w Dz. pobór z 2 1/2 ł.; 1498 z 1 1/2 ł.; 1499 z 3 ł. (RP s. 137; ŹD s. 440; RP s. 163, 179, 193, 206, 79, 115, 42, 13).

1505 Katarzyna Karska ż. Mik. Faliszowskiego dziedziczka Sdz. za zgodą męża rezygnuje na rzecz s. Mik. Faliszowskiego z dóbr w Sdz., które jej przypadły po zm. br. stryjecznym Janie Zdziemierskim (ZK 203 s. 386-7); 1507 Mikołaj s. Mik. Faliszowskiego ze Sdz. wyznacza ż. Katarzynie c. Jana Makowskiego 200 grz. posagu i wiana na połowie dóbr w Sdz. (ZK 203 s. 388); Mik. Faliszewski ze Sdz. obwinia Katarzynę z jej oprawy w jego wsi i dziedzinie Sdz., zabezpieczonej i zapisanej jej przez zm. męża Jana Zdziemierskiego o to, że „familia tua impossessionata alias goloty” i współbiesiadnicy z jej domu w jej dzierżawie, czyli oprawie, z jej polecenia, woli i poduszczenia przyjechali uzbrojeni w kopie i miecze na pole w Dz., gdzie wówczas jego kmiecie odrabiali pańszczyznę, a pilnował ich faktor Stanisław Domarat. Ludzie Katarzyny obrzucili faktora nieprzyzwoitymi słowami, obnażyli miecze, grozili mu i odpędzili go od kmieci, a ich od pracy. Z tego powodu Mikołaj poniósł szkodę; Marcin zw. Koraszek kmieć ze Sdz. obwinia Katarzynę z jej dzierżawy, czyli oprawy, w Sdz. o zabranie 2 koni i odpędzenie go od pracy. Z tego powodu poniósł on 10 grz. straty i tyleż szkody; kmieć Świętosław Pełka oskarża Katarzynę o zabranie konia, o 6 grz. straty i tyleż szkody; kmieć Stanisław Pełka wnosi podobną skargę (ZK 203 s. 466-7); 1515 Mik. Faliszowski ze Sdz. daje Stan. Ujejskiemu z Racławic dwór i role folw. w Szdz., a sprzedaje mu za 700 fl. pol. wieś Szdz. (ZK 205 s. 336-7, 340-1); 1515-21 Stan. Ujejski ze Szdz. (ZK 205 s. 336; 206 s. 40, 92); 1529 role folwarczne → p. 5; 1530 w Sdz. pobór z 1 1/2 ł. (RP k. 21); przed 1548, 1552, 1553, 1564 → Dziewięcioły; 1564 folwarczek z 2 zagr. → Dziewięcioły.

4. 1462 pr. niem. → Dziewięcioły.

5. 1418 Dziersław z braćmi, → p. 3, fundują i uposażają altarię ŚŚ. Piotra i Pawła w kościele par. w Proszowicach, której nadają m. in. dzies. snop. z ról folwarcznych w Zdz. (ZDK 2, 219); 1467 dzies. w Sdz. wart. 10 grz. → Gniazdowice (ZK 17 s. 483); 1470-80 dzies. z łanów kmiecych wart. do 5 grz. prebendzie Rzezawskiej w kat. krak., z folwarku Piotra z Dziewięciołów plebanowi w Racławicach, z folwarku Jana Mikułowica altarii w kościele par. w Proszowicach (DLb. 1 s. 121; 2 s. 79); 1529 dzies. snop. z całej wsi [z łanów kmiecych] wart. 4 1/2 grz. prebendzie Rzezawskiej w kat. krak.; z ról folwarcznych wart. 2 grz. prebendzie w kościele par. w Proszowicach; z ról folwarcznych wart. 3 wiard. plebanowi w Racławicach (LR s. 108, 123, 209).

6. 1270 gdy szl. Elżbieta wd. po Przybysławie s. Wawrzyńca z Sd. była na łożu śmierci, ukazała jej się m. in. pani Racława ż. jej stryja Klemensa Wielkiego, którego zabili Tatarzy. Dzieci tejże Elżbiety komes Dobrogost i Ewa (MPH 4 s. 788); 1389 Przybek z Szdz. skazany na potrójną karę XV przeciw Staszce z Wężerowa o rany (SP 8, 5380); 1399 tenże skazany na karę XV na rzecz sądu i taką na rzecz Nastki z Uliny o naganę (SP 8, 9274, 9279).