GOŁACZOWY

[1218-29] Galaczow, Golaczow, 1275 Golochel, 1325 Glowozow, 1326 Goloczel, 1331 Goloczol, 1333 Goloczow, 1334 Glogossow, 1335 Golocol, 1336 Glovossow, 1349 Glogoczow1Zapis z 1349 r. o wsi par. Glogoczow leżącej w dek. lel. i płacącej 6 sk. świętop. (MV 2 s. 223) odnosi się do wsi Gołaczowy, a nie do Głogoczowa, który jest pod tym samym rokiem wymieniony jako par. w dek. szczyrz. płacąca 2 sk. świętop. (MV 2 s. 220), 1399 Goloczowi, Goleczowi, 1400 Goloczow Episcopali, 1462 Golancz, 1463 Golaczovo, 1470-80 Golaczowy, Golyaczowi, Golyaczow, 1489 Goloczowy, 1494 Goloczovi, 1499 Goloczowij, 1501 Golaczowij), dziś Gołaczewy, 4 km na SW od Wolbromia.

1. 1490 n. pow. krak. (ŹD s. 435); 1581 pow. prosz. [= krak.] (ŹD s. 26-7); 1326-7 n. par. własna (MV 1 s. 139, 211); 1326-8 dek. Irządze (MV 1 s. 139, 211, 304); 1334-6, 1346-58, 1373-4 dek. Lelów (MV 1-2 wg ind.; Rejestr Świętop. k. 11, 34); 1470-80 archidiak. krak. (DLb. 2 s. 57); 1529,1598 dek. Wolbrom (LR s. 180; WR k. 331).

2. 1275 wsie → Zagórowa i → Trzyciąż osadzone na pr. średz. Osadnicy mogą użytkować las leżący między wsią G. i Milvne [Zadroże] do opału i budowy domów (Imbr. 8); 1327 nadanie lasu królewskiego należącego do → Dłużca, rozciągającego się na długość i szerokość do granic wsi: Pylcza [dziś Pilica], Udórz, „Schechilnyky”2W 1336 r. wieś ta występuje jako dziedzina o nazwie Szczerbnik (ZDM 1, 39), → Chlina, zaś w 1393 jako folwark (allodium) Sczeklniki (RD s. 278). Wieś ta, jak wynika z zapisów źródłowych, sąsiadowała z Udorzem i być może została wchłonięta przez Porębę Dzierżną graniczącą z Udorzem Podlesice, Wierzchowice [dziś Wierzchowisko] i G. w celu lokacji wsi [Wolbrom] (ZDM 8, 2529); nadanie lasu Chmielów w celu lokacji wsi [ → Braciejówki] w granicach idących przez wielką drogę do Olkusza przez granice gołaczowskie (gades golocenses) usque do dfu cefku et do Jastrabe droki” [dziś w Rabsztynie las Jastrząbka, UN 11 s. 94] (Mp. 1, 172); 1343 las zw. Chełm między wsiami Poręba Górna i G., → Chełm par. G. (KK 1, 173); 1412 rz. zw. → Koprzywnica w G., → p.4 [dziś to górny odcinek Białej Przemszy, zw. też zamiennie Pokrzywianką ― Pokrzywnicą, albo Wolbromką ― HW 10, UN 11 s. 123, Mat. do MWK s. 61; MObr. (ZDM 1, 295); 1470-80 G. graniczą z Chrząstowicami (DLb. 3 s. 65).

3. Własn. bpa krak. 1399-1403 Stanisław, Staszek Luskwin, Luskwinowic kmieć z G. s. Mikołaja, Miczka Luskwina kmiecia z G., ojciec Marcisza z Trzebienic (SP 8, 9419, 9419 a, 9632, 9932, 9959, 9959 a, 10 040, 10 762, 10 830, uw. 291/4, 293/8, 296/24, 297/2, 298/4, 300/18, 20, 340/2, 345/44; KSN 1232); 1399 Stanisław z G., Wojtek z Damianic przeciwko Jakuszowi z Damianic o 3 grz., 3 pola i o niwy (SP 8 uw. 300/18); 1400 Mikołaj, Miczek Luskwin kmieć z G. E. ojciec Stan. Luskwina kmiecia z G. (SP 8, 10 040, 10 762, 10 830, uw. 340/2); Wawrzyniec, Lorek pleb. z G. przeciwko, Stanisławowi, Stankowi młynarzowi z Chrząstowic i Wojtkowi młynarzowi z Chrząstowic i Zarzecza o 2 rany, rabunek i zabójstwo karczmarza tegoż Wawrzyńca (SP 8, 10 815, 10 815 a, 10 922, 10 943, 10 972, 10 972 a, uw. 351/35, 352/35); Lorek pleb. z G. ma postawić w sądzie Szpaka (Spakonem) woźnego w sprawie przeciw prepozytowi i klasztorowi zwierzyn. i młynarzowi [Stanisławowi] z Chrząstowic (SP 8, 10 943); 1403 Dominik [kmieć] z G. (KSN 1229, 1232); 1462 G. wieś bpa krak. skazana na karę XIV za nieuiszczenie łanowego (SP 2, 3664); 1470-80 własn. bpa krak. We wsi 13 1/2 łanów kmiec., sołectwo z 2 łanami, karczma, zagroda, 2 zagrody biskupie, 2 wolne łany, łąki i folw. plebana w G. (DLb. 2 s. 57); 1489-94, 1496 w G. pobór z 7 ł.; 1497 dane o poborze nieczytelne; 1498 pobór z 6 ł.; 1499-1501 pobór z 5 ł., jeden łan ubył; 1507-8 pobór z 4 ł. (RP s. 134; ŹD s. 435; RP s. 160, 175, 190, 204, 70, 108, 36, 6, 244, 273, 321, 337); 1529 wieś bpa w kluczu krak. płaci 10 grz. 21 gr czynszu (LR s. 5); 1530 pobór w G. z 8 ł. i 1 młyna dziedz. o 1 kole (RP k. 9).

4. 1364-5 Mikołaj sołtys z G. (ZDM 1, 107; 4, 982; Mp. 1, 279); 1403 przysięgli i ławnicy z G. (KSN 1229, 1232); 1412 Piotr [Wysz] bp krak. odnawia Janowi sołtysowi we wsi biskupiej G. spalony przywilej na sołectwo. Wg przywileju sołtys ma 2 łany, 2 zagrody, młyn i sadzawkę na rz. zw. → Koprzywnica, karczmę i dysponuje trzecim denarem z kar sądowych. Jest zobowiązany do stawienia się zbrojnego [w czasie wyprawy] na własnym koniu i z kuszą (ZDM 1, 295); 1470-80 w G. sołectwo z 2 łanami (DLb. 2 s. 57); 1581 pobór z 1 łanu i 2 zagród sołtysich (ŹD s. 27).

5. [1218-29]3Lata sprawowania władzy biskupiej przez Iwona Odrowąża bp krak. Iwo [Odrowąż] zbudował i uposażył kościół par. w G. pod wezw. Ś. Marii Magdaleny (MPHn. t. 10 cz. 2 s. 59, 92, 112, 166, 304 ― Katalogi bpów krak.; DLb. 2 s. 57; 3 s. 105); 1326-7 Bertold pleb. z G.; 1326-7 par. oceniona na 20 grz.; 1350- 51, 1354-5 par. oceniona na 22 grz.; 1326-7 świętop. 1 grz. 4 sk. 19 den.; 1334-5, 1346-58, 1373-4 świętop. 6 sk. (MV 1-2 wg ind.; Rejestr Świętop. s. 11, 34); 1331-33 Piotr pleb. z G. (ZDK 1, 39; KK 1, 151); 1374 jako zm. Jan s. Ady pleb. z G. (Bullarium Poloninę 2 nr 2162); 1374-1400 Wawrzyniec zw. Lorek s. Mikołaja z Uniejowa, pleban w G. kan. gnieźn. (Bullarium Poloniae 2 nr 2162, 2264, 2325, 2334; ZDK 1, 114 reg., 128); 1394 bp krak. Piotr [Wysz] rozsądza spór pomiędzy Wawrzyńcem pleb. w G. a Arnoldem sołtysem w Chełmie [par. G.] postanawiając, że sołtys ma wypłacać plebanowi corocznie 8 sk. monety pospolitej jako dzies. z 2 łanów sołtysich (ZDK 1, 114 ― reg.); 1400 → p. 3; 1430-37 Paweł z Zatora dr dekretów prof. Akad. Krak. pleb. w G. zm. 1463 (DLb. 2 s. 57; ZDK 2s. 356; PSB, t. 25, s. 401-3); Paweł z Zatora pleb. w G. zbudował kamienny kościół w G. na fundamentach dawnego kościoła (DLb. 2 s. 57); 1444-9 Jan Naszon (Nassyon) z Tarnowej Góry pleb. w G. (ZK 257 s. 7, 360-1); 1470-80 pleb. w G. pobiera dzies. snop. i kon. z łanów kmiec., sołectwa, karczmy, zagrody i 2 zagród biskupich w G. wart. 15 grz. i z części łanów kmiec., i z części karczmy z rolami w Suchej wart. 6 grz. Do parafii w G. należą wsie: G., Chełm, Sucha i Chrząstowice (DLb. 2 s. 57-8; 3 s. 64); 1529 Bartłomiej Gątkowski pleb. w G.; parafia pobiera dzies. snop. z ról. kmiec., w G. wart. 3 grz., w Zarzeczu wart. 8 grz., w Chrząstowie wart. 8 grz., w Suchej wart. 3 1/2 grz., z całej wsi Kolbark wart. 4 grz., z wszystkich ról w Lgocie [par. Dłużec] wart. 2 1/2 grz. i Braciejówce 15; dzies. pien. z sołectwa w Chełmie w wysokości 16 gr i sołectwa w Braciejówce 20 gr oraz meszne w życie i owsie 7 1/2 grz. (LR s. 180).

6. 1400 Zawisza z Wierzchowisk przeciwko Stanisławowi z G. o 10 grz. szkody i o kuszę (SP 8, 9959, 9959 a); Stanisław s. Łuskwina kmiecia z G. wraz z tym Łuskwinem przeciwko Nikloszowi wójtowi z Wolbomia o 4 1/2 grz. i kuszę (SP 2 uw. 340/2).

8. W obecnym kościele zbudowanym w 1430, przedłużonym od zach. w 1875 i odbudowanym w 1922 po zniszczeniach 1914 r., we wsch. jego części szersza nawa gotycka prostokątna z 1430 r. (KatZab. 1.1 s. 385).

1 Zapis z 1349 r. o wsi par. Glogoczow leżącej w dek. lel. i płacącej 6 sk. świętop. (MV 2 s. 223) odnosi się do wsi Gołaczowy, a nie do Głogoczowa, który jest pod tym samym rokiem wymieniony jako par. w dek. szczyrz. płacąca 2 sk. świętop. (MV 2 s. 220).

2 W 1336 r. wieś ta występuje jako dziedzina o nazwie Szczerbnik (ZDM 1, 39), → Chlina, zaś w 1393 jako folwark (allodium) Sczeklniki (RD s. 278). Wieś ta, jak wynika z zapisów źródłowych, sąsiadowała z Udorzem i być może została wchłonięta przez Porębę Dzierżną graniczącą z Udorzem.

3 Lata sprawowania władzy biskupiej przez Iwona Odrowąża.