KARGÓW

(1228 Kargow w fals. z XIII w., 1238 Kargow, 1254 Cargow) wieś po 1317 r. opustoszała, dziś łąki o nazwie K. w Ostrowie i sąsiednim Posiłowie (UN 13 s. 23, 38; Mapa Obrębów), 6 km na NE od Proszowic.

[Pow. prosz.]

Własn. książ. i rycerska, przed 1238 w części kl. Benedyktynek w Staniątkach, później w całości tegoż kl. 1228 Kazimierz ks. opolski nadaje komesowi Klemensowi, wwdzie opolskiemu, naroczników we wsiach k. Krakowa, m. in. w Posiłowie, K. i Klimontowie (Pol. 3, 11 – fals. z 2 połowy XIII w., ale oparty na zaginionym aut.; Schlesisches Urkundenbuch, hrsg. H. Appelt, Bd. 1, 291 – poprawne wydanie); 1238 bp krak. Wisław z Kościelca zatwierdza kl. staniąt. posiadanie m. in. [cz.] K. z nadania kaszt. krak. Klemensa (Pol. 3, 18 – fals. z XIV w. Stan. s. 21-5); 1242 Konrad Maz. zatwierdza kl. staniąt. posiadanie ról naroczników [m. in. w K.] z nadania komesa Klemensa (Mp. 2, 419 – aut.); 1243 Konrad Maz. zatwierdza kl. staniąt. posiadanie imiennie wymienionych wsi i dziedzin, m. in. [cz.] wsi K., którą nadał klasztorowi komes Klemens i cz. z naroku w K. (Pol. 3, 20 – fals. Stan. s. 32-7); Konrad Maz. przenosi swoich ludzi zw. pstrościce, a mianowice człowieka zw. Żelazo, jego ojca Radosława i braci, zamieszkujących wieś tegoż kl. do Małoszowa [→ niżej od Posiłowa] i zatwierdza klasztorowi posiadanie [cz.] K. [po naroku] z nadania fundatorów (Pol. 3, 22 – fals. Stan. s. 32-7; Matuszewski, Imm. s. 277); Konrad Maz. przenosi swoich ludzi zw. pstrościcami, a mianowicie człowieka o imieniu Żelazo, jego ojca Radosława i ich krewnych, którzy posiadają źreby we wsi kl. staniąt. K., z tejże wsi do wsi tegoż kl. Posiłów i nadaje temuż klasztorowi ich źreby i inne role w K. należące dotąd do księcia (Mp. 2, 423 – dok. uznawany niesłusznie za fals., Matuszewski, Imm. s. 277); 1254 Bolesław Wstydl. potwierdza klasztorowi staniąt. przywileje i nadania Konrada Maz., m. in. nadanie źrebu w C. z człowiekiem niewolnym Więcławem Brodą, przeniesienie człowieka zw. Żelazo, jego ojca Racława [= Radosława] i krewnych, należących do beneficjum krak. zw. „pstre sto” z ziemi książ. w C. do wsi klaszt. Posiłów, którą kl. odstąpił księciu w zamian za [cz.] C. Ponadto Bolesław Wstydl. zatwierdza zamianę 2 źrebów we wsi C., należących do beneficjum krak. zw. „Ungari” [Węgierce, Węgrzce], dokonaną przez swoją matkę [ks.] Grzymisławę z klasztorem staniąt. za folwark Mysławczyce i zatwierdza posiadanie przez kl. staniąt. m. in. ziemi w C. należącej do księcia, a zajętej siłą przez Wierzbiętę prep. staniąt. [br. Klemensa] (Pol. 3, 28 – aut., Stan. s. 39-40); 1262 Bolesław Wstydl. potwierdza klasztorowi staniąt. zamianę wsi klaszt. Posiłów za [cz. wsi] K. dokonaną przez Konrada Maz. przez przeniesienie swoich ludzi zw. Pstresto z K. do Posiłowa (Pol. 3, 39, Stan. s. 43-6 – dok. uznawany niesłusznie za fals., Matuszewski, Imm. s. 276); tenże potwierdza klasztorowi staniąt. zamianę wsi klaszt. Posiłów należącą do naroku za [cz. wsi] K. przez przeniesienie ww. ludzi (Pol. 3, 40 – fals. Stan. s. 43-6); 1270 Bolesław Wstydl. potwierdza klasztorowi staniąt. wszystkie nabytki i zamiany, m. in. posiadanie źrebu w K. kupionego za 19 grz. srebra i konia wart. 8 grz. srebra przez wd. po Klemensie u Siecieja i jego br. Boksy. Role tego źrebu były pomieszane z jej rolami (Pol. 3, 43 – aut., Stan. s. 46); 1282 bp krak. Paweł [z Przemankowa] bierze w dożywocie od kl. staniąt. wieś Pomianową nad rz. Uszwią [dziś Uszwicą] w zamian za dzies. stołu biskupiego we wsiach klaszt. K. i Zakrzów [pow. szczyrz., par. Jasień] również na czas jego życia (Pol. 3, 60 – aut., Stan. s. 51-2); 1317 Władysław Łok. zezwala klasztorowi staniąt. przenieść z pr. pol. na niem. imiennie wymienione dobra, m. in. K. i nadaje im imm. sąd., → Staniątki (Pol. 3, 76).

Uw. Historycy rozmaicie lokalizowali K., wydawca Pol. J. Bartoszewicz raz zidentyfikował K. z Kargowem parafialnym w woj. sand. k. Szydłowa (Pol. 3, 11 przypis 17), innym razem umiejscowił go k. Węgrzec w ziemi krak. (Pol. 3, 28 przypis 5), B. Ulanowski opowiedział się za identyfikacją K. z Kargowem k. Szydłowa (Stan. s. 84), co słusznie zakwestionował W. Semkowicz podkreślając, iż Kargów ten był cały czas własn. król. Sam zidentyfikował go błędnie z Kargowem w pobliżu Jędrzejowa, uzasadniając to tym, iż tu jakoby znajdowało się osadnictwo setkowe rycerstwa, powiązane z występującymi w K. pstrościcami (Włodycy polscy na tle porównawczym słowiańskim, KH 22, 1908, s. 599). Tymczasem K. Buczek wykazał niezbicie, iż wspomnieni w K. pstrościce to przecież nie swobodni chłopi książęcy, specjalna kategoria ludności książącej związanej z zagadkowym urzędem ,,pstresto” i organizacją narokową (K. Buczek, Podstolice, pstrościce, węgierce, „Onomastica” 6, 1958, s. 13-20). Tak więc jedynym miejscem, w którym można lokalizować K., są łąki w Ostrowie i sąsiadującym Posiłowie zw. Kargów. Po przeniesieniu naroczników z K. do Posiłowa ich źreby zostały włączone do Ostrowa, najpewniej po lokacji na pr. niem.

Problemem naroku i naroczników zajmowali się m. in.: W. Pałucki, Narok, Wr. 1958, s. 46-7; K. Buczek, Zagadnienie polskiego naroku, PH 50, 1959, s. 681; tenże, Kilka uwag o naroku, PH 53, 1962, s. 333-5; K. Modzelewski, Narok – beneficjum grodu, KH 79, 1972, s. 623-32, Stan. s. 84-6.