(1425 Crzywarzeka, 1433 Krziwarzeka, 1455 Krzyvarzeka, 1470-80 Krzywa Rzeczka, 1490 Krzywa Rzeka), dziś Krzyworzeka, 4 km na SE od Dobczyc.

1. 1489 n., 1581 pow. szczyrz. (RP k. 142r; ŹD s. 51); 1470-80, 1597 par. Raciechowice (DLb. 1 s. 214; 2 s. 132; WR k. 50v).

2. 1516 Stan. Lubomirski z Lubomierza i K. R. pozywa Zbig. Stadnickiego ze Stadnik i Kędzierzynki oraz Mik. Wielopolskiego z Gdowa i cz. Stadnik, ponieważ nie chcą stanąć do wyznaczenia granic i usypania kopców między K. R. a Stadnikami i Kędzierzynką; tenże Lubomirski pozywa Stan. Mierzeńskiego z Mierzenia i Czasławia o wyznaczenie granic między K. a Czasławiem (ZK 25 s. 356-7); tenże Lubomirski oskarża pozywających go Zbigniewa, Stanisława i Jana dz. Stadnik i Kędzierzynki, że nie chcą odgraniczyć K. od Kędzierzynki, tj. odnowić starych granic, a tam gdzie ich nie ma, usypać kopców (ZK 25 s. 365); 1517 lasy między K. a Kędzierzynką → p. 3a; 1524, 1525 rz. Smarkawa [dziś Krzyworzeka] → p. 3a; 1552 lasy zw. Podstudzieńcze i Wielka Góra k. ściany krzyworzeckiej → Kędzierzynka p. 2.

3. Własn. szlach. -a. Dziedzice. 1433 Piotr, Mikołaj pokojowiec król., Zbigniew i Stanisław ze Stadnik dzielą dobra. Kamyszów [pow. wiśl.], K., cz. w Moczydłach oraz sołectwo z młynem i karczmą w Winiarach przypada Stanisławowi (ZK 10 s. 122-3); 1464 Mik. Wydżga z Raciechowic, oddalając roszczenia siostry Heleny ż. Stanisława z Leszczyny, oskarża ją o wydzielenie dóbr po jego ciotce w Raciechowicach i K. i o nie uiszczenie 20 grz. (ZK 16 s. 230, 260)¹Pisarz wpisał błędnie i to dwukrotnie nazwę wsi: Krzywaczka, zamiast K; Elżbieta ż. Stanisława z Wilczkowic pozywa ww. Wydżgę, ponieważ nie chce on przeprowadzić z nią podziału dóbr po zm. Katarzynie ż. zm. Marcina Krasieńskiego, jej stryjecznej babce, w Raciechowicach i K. Elżbieta szacuje przypadającą na nią cz. na 80 grz. i tyleż szkody. Strona pozwana żąda odesłania sprawy o całą sumę na wiec, natomiast pozywająca wierzy, że do tego nie dojdzie, ponieważ dotyczy ona podziału dóbr. Sąd rozstrzygnie czy odesłać sprawę, ponieważ nie są to własne dobra ojczyste lecz przypadające pr. bliższości. Stronom wyznaczono następny termin (SP 2, 3767; ZK 16 s. 239)²Zob. Uw. pod hasłem Krzywaczka; 1470-80 dz. [Stan.] Stadnicki h. Drużyna (DLb. 2 s. 132); 1478 → Krzesławice p. 3a, par. Góra Świętego Jana; 1496 w K. cz. Dawida; 1496-1503 w K. cz. Jaszka Raciechowskiego; 1498 w K. cz. S[tan.] Stadnickiego (RP k. 25r, 53r, 90v, 125v, 236r, 291r, 302r); 1503 → Krzesławice p. 3a, par. Góra Świętego Jana; 1506 br. Mikołaj i Jan z Raciechowic dzielą dobra. Młodszemu Janowi przypadają Raciechowice, Poznachowice, Wdżary i cz. w K. R. (ZK 23 s. 291); 1511 Lazar Czarnek z Gruszowa [pow. szczyrz.] pożycza 10 grz. Janowi Raciechowskiemu z Raciechowic i K. pod zastaw roli kmiecia zw. Piotran i karczmy w K. R. (GK 31 s. 346)³W SHGK cz. 2 s. 95 w haśle Gruszów p. 3 błędnie w Krzywaczce, zamiast w K; 1517 ugoda między Mik. Wielopolskim z Gdowa i Kędzierzynki i Zbig. Stadnickim z Kędzierzynki a Stan. Lubomirskim z K. w sprawie użytkowania lasów między K. a Kędzierzynką. Lubomirski i jego kmiecie z K. będą mieć wraz z dziedzicami i kmieciami z Kędzierzynki równe prawa korzystania z lasów, wycinania drzew na własny użytek i pr. wypasu. Lubomirski nie będzie mógł rozszerzyć tego prawa na kmieci z innych swych wsi i wyznaczać im cz. lasów do użytkowania alias gaić. Wielopolski i Stadnicki mogą natomiast udzielić tych praw i gaić [czyli wyznaczać części do użytkowania] w ww. lasach kmieciom innych swych wsi od strony Kędzierzynki, ale nie do ściany K. Obie strony nie mają prawa zezwalać swoim kmieciom na karczunek drzew owocujących alias kopać łazów (kopacz lazow), mogą natomiast kopać łazy w tych cz. lasów, w których nie ma tego rodzaju drzew. Każda ze stron od swojej ściany może zezwolić na karczunek bez szkody drugiej strony. Kmiecie Lubomirskiego mogą wypasać w lasach maciory i wieprze in fagina alias na bukwy, ale nie więcej niż 200 sztuk świń, ponieważ dla tylu z jego strony może być pożywienia w lasach. Tylko od tej liczby może on pobierać czynsz czyli gajowe. Wielopolski i Stadnicki nie będą mieć takich ograniczeń w wypędzaniu trzody do lasów i pobieraniu czynszu alias gajowego. Ugoda ma być przestrzegana pod zakładem 100 grz. (ZK 25 s. 555-6).

1524 w sprawie między Stan. Mierzeńskim z Mierzenia i Czasławia a Stan. Lubomirskim z Lubomierza i K. o jaz na rz. Smarkawie, który Mierzeński przyłączył do brzegu czasławskiego i o przekopanie nowego koryta odprowadzającego wodę z tej rzeki w Czasławiu sąd wyrokuje, że Mierzeński winien zniszczyć jaz i przywrócić pierwotne koryto tej rzeki (ZK 26 s. 590-1); tenże Lubomirski wywiązując się ze spłaty podwójnych kar ww. Mierzeńskiemu, zastawia mu rolę z kmieciem Markiem w K., zobowiązując się płacić na Boże Narodz. 13 sk. pod karą XV w ciągu 3 lat (ZK 27 s. 19); 1525 z wyroku sądu tenże Lubomirski jako strona przypozwana zostaje zwolniony od przypozwania do ugody o 99 grz. ww. Mierzeńskiemu z racji nowego koryta odprawadzającego wodę z własnego koryta rz. Smarkawy na terenie Czasławia, gdyż się ugodzili; z wyroku tegoż sądu tenże Lubomirski jako strona przypozwana zostaje zwolniony od przypozwania do ugody o 60 grz. z racji bezprawnego przyłączenia jazu [na rz. Smarkawie] do brzegu czasławskiego (ZK 27 s. 122); 1531 tenże Lubomirski sprzedaje za 300 fl. węg. Stan. Mierzeńskiemu wieś K. (ZK 28 s. 418).

3b. Kmiecie, karczma. 1425 Maciej kmieć z K. pozywa szl. Stanisława ze Zbyszkówki, ponieważ z jego polecenia i na jego rozkaz dwóch jego kmieci zabrało mu 3 krowy wart. 4 grz. (GK 2 s. 346); 1433 sąd grodzki krak. odsyła sprawę Piotra kmiecia z K. z Janem Żydówką z Czasławia do sądu ziem., ponieważ został pozwany o nieprawne odejście (GK 4 s. 835); 1450 kmiecie Wawrzyniec i Stanisław z K. oraz Piotr z Wiśniowej uwolnili z wieży Wawrzyńca Świeca z K., poręczając pod zakładem 10 grz. stawić go przed starostą lub pstarościm [krak.] (GK 11 s. 169); 1455 kmieć Szymon z K., oskarżony z innymi, że był w nocy w karczmie w Prokocimiu, gdy Janowi ze Słomnik ukradziono 3 grz., oczyścił się z zarzutu (GK 12 s. 624); 1511 karczma → p. 3a; 1514 Maciej kmieć z K. R. (ZK 22 s. 173); 1524 → p. 3a; 1530 karczma doroczna (RP k. 30).

3c. Areał i pobór. 1470-80 łany kmiece (DLb. 2 s. 132); 1489 n. pobór: 1489-94 z 1 ł., w cz. Jaszka [Raciechowskiego] brak danych; 1496 w cz. Dawida z 3 ł., w cz. tegoż Jaszka br. danych; 1497 w cz. Stadnickiego z 1/2 ł., w cz. Jaszka br. danych; 1498-1501 w cz. Stadnickiego z 2 ł., w cz. Jaszka płacony łącznie z K. i Raciechowic; 1508-12, 1513-7, 1519-20 z 1 ł. (ŹD s. 448; RP k. 35r, 53r, 90v, 125v, 142r, 169r, 184v, 198r, 217r, 236r, 291r, 302r, 352v, 374v, 554r, 582r, 607v, 640r, 651v, 668v, 718v, 743v, 758r, 770v, 800v, 839v, 860v); 1530 pobór z 1 ł. i karczmy dorocznej z prętem roli (RP k. 30); 1564 pobór z 1 ł. (LK 2 s. 88).

5. 1470-80 w K. R. dzies. snop. i kon. z łanów kmiec. [bpowi krak. → 1529]; dzies. pien. wart. 3 wiard. dla altarii Ś. Tomasza Kantuaryjskiego w kat. krak. (DLb. 1 s. 214; 2 s. 132); 1529 z K. R. dzies. pien. wart. 3 wiard. dla ww. altarii, dzies. snop. wyceniona łącznie z kilkunastu innymi wsiami bpowi krak. (LR s. 6, 217).

6. 1470 Jan s. Mikołaja z K. student Ak. Krak. (Ind. s. 142).