KUŹNICA PRZESTAŃSKA

(1409 Kuznicza, 1419 fabrica in Przestań, 1470-80 fabrica dicta Przestanszka, 1483 minera ferri, 1563 kuźnica Przestańska, 1598 Kuczabia officina ferri) kuźnica nad rz. Pankówką [Kostrzyna] opust. przed 1613, w XVIII w na jej miejscu powstała wieś Stara Kuźnica (AMetr. Wizytacja Załuskiego 1748 s. 407; Mat. do MWK s. 155-6), 8 km na S od Krzepic.

1. 1538, 1581 pow. lel. (Zientara → Kuźnica, s. 269; ŹD s. 81); 1470-80, 1598 par. Przestań [dziś Przystajń] (DLb. 2 s. 211: stołowe; WR k. 349).

3. Własn. szlach. 1409 Marcisz z Trzebienic sprzedaje za 40 grz. szer. gr pras. Mikołajowi z Przestani (de Przestansko) cz. dziedziny tamże z połową kuźnicy. Mikołaj powinien do 20 lat oddalić przedawnienie Marcisza (ZK 5 s. 159); 1419 tenże Marcisz z Trzebienie sprzedaje za 80 grz. szer. gr pras. temuż Mikołajowi cz. dziedziny w Przestani, którą kiedyś kupił, i czwartą cz. kuźnicy tamże, Marcisz zachowuje prawo do spuszczania wody z sadzawki, wyłowienia ryb, pobrania czynszów od kmieci i z kuźnicy w roku bieżącym. Jan Szreniawa wstrzymuje wystawienie dok. (DZS 154; ZK 6 s. 489); 1470-80 K. P. z domami (DLb. 2 s. 211); 1483 Jan z Przestani sprzedaje za 190 grz. br. Klemensowi cz. dziedz. w Przestani z kuźnicą żelaza (GK 21 s. 823); 1538 K. P. z 3 kołami wym. w pow. lel. (Zientara → Kuźnica, s. 269); 1563 K. P. z 3 kołami 1 15 robotnikami (Rybarski → Kuźnica, s. 325); 1564 kuźnik Przystański z kuźnicy szlach. najmuje pastwiska, łąki i rudy na gruncie zamku krzepickiego, z czego płaci do zamku rocznie 5 grz. (LK 2 s. 7); 1576, 1581 K. P. z 1 ł. kmiec., 3 kołami kuźniczymi i 10 robotnikami (Rybarski → Kuźnica, s. 325; ŹD s. 81); 1579 → Kuźnica Bilanowska p. 3.

5. 1470-80 stołowe w wysokości 1 gr z każdego domu w K. P. plebanowi w Przestani (DLb. 2 s. 211); 1598 wóz żelaza z K. K. temuż plebanowi (WR k. 349).

Uw. Zientara → Kuźnica s. 91-2, 269, 291, przytacza pogląd W. Roździeńskiego, iż K. P. uchodziła wówczas za najstarszą kuźnicę w Koronie. Zdaniem Zientary kuźnicę tę zbudował około 1400 r. kuźnik Warchoł Mysznar przybyły z Miśni. Jeden z jego potomków Jan Warchoł zm. ok. 1579 r. kuźnik z K. P. zbudował Kuźnicę Kostrzyńską [Warchołowską] na mocy przyw. z 1560 r. star. krzepickiego Stan. Wolskiego.