(1346 villa circa fluvium Lipnik, 1356 Lypnik, 1390 Lipnyk, 1494 Lypnyky, 1525 Lypyknik) 12 km na SE od Myślenic.

1. 1390 n., 1581 pow. szczyrz. (ZDM 6, 1571; ŹD s. 50); 1349 n. par. Wiśniowa (ZDK 1, 49).

2. 1346 → Lipnik potok; 1502 → Czyrnin p. 2; 1525 → Dobczyce zamek.

3. Własn. król., od 1390 własn. szlach. 3a. Sprawy własnościowe. 1346→ p. 4; 1390 Władysław Jag. nadaje dziedzicznie za zasługi dla króla Prandocie Lasce [z→ Boczowa i → Grabia, h. Drużyna] wojskiemu sand. wsie L. i Poznachowice (ZDM 6, 1571; MS 4 Suppl. 348); 1414 → Boczów.

1421-31 Jakusz, Jakub z Wieruszyc [s. Michała z Grabia], dz. L. i → Boczowa [h. Drużyna], zm. bezpotomnie przed 1459 (SP 2, 1801, 3634; ZK 146 s. 141; GK 4 s. 185); 1421 → p. 3b.; tenże, poręczając Janowi z Lipia [h. Drużyna] zwrot 13 grz. i 1 wiard. [swemu br.] Spytkowi z Grabia, gwarantuje tę sumę ewentualnym wwiązaniem w cały L. (ZK 146 s. 141); 1431 tenże Jakusz przedstawia w sądzie grodzkim dok. króla Władysława Jag. na wieś L. i zostaje utrzymany w jej posiadaniu (GK 4 s. 185).

1466 Spytek z Wieruszyc [i → Grabia], Jan Wilczek z Boczowa oraz br. Bartosz, Michał i Mikołaj ze Zbigniewa [dziś Zbydniów] dzielą dobra po ww. Jakubie [z Wieruszyc] br. tego Spytka i stryju ww. braci. Spytkowi przypada Ubrzeż i 70 grz., Wilczkowi L., ww. braciom Wieruszyce i Wola Głazowa [dziś Wola Wieruszycka] Gdyby Spytek chciał założyć rybnik w Ubrzeżu w dolinie czyli na potoku płynącym z Opornika [potok płynący między Ubrzeżem a Zbigniewem; ZCz. 5 s. 47, w dorzeczu Stradomki; HW 49], bracia winni udostępnić mu brzeg. Dział dóbr oraz wpisanie go do akt ziemskich zabezpiecza wadium 400 grz., por. 1480 (GK 17 s. 838-9).

1466-80 Jan Wilczek z → Boczowa i L., br. Dziersława z Boczowa (GK 17 s. 838; 18 s. 933-4; ZK 17 s. 496; 146 s. 723; 152 s. 363; ZCz. 5 s. 36-7, Teut. 3 s. 353; DLb 3 s. 442-3), 1467 → p. 4; 1468 → Jurczyce; 1469 Jan Wilczek z Boczowa oskarża Spytka z Ubrzeża, że dokonawszy wieczystego działu dóbr [→ wyżej 1466], zabezpieczonego wadium 400 grz., na mocy którego Wilczkowi przypadł L., pozwał tegoż Wilczka przed sąd wiecowy o te dobra. Wilczek przedkłada zapis działu z akt grodzkich. Pełnomocnik Spytka twierdzi, że zapis ten nie ma mocy, gdyż nie został wpisany do akt ziemskich, mimo upływu 2 lat. Wilczek pozywa Spytka przed sąd ziemski krak. (GK 18 s. 933-4); 1473 Jan i Dziersław Wilczkowie br. niepodzieleni z Boczowa sprzedają Spytkowi z Melsztyna za 1300 grz. dobra Boczów, Brzozowa [par. Łapanów] i L. Woźny dokonuje wwiązania w ww. dobra (ZK 152 s. 363-4); 1480 → Boczów; Spytek z Wieruszyc, Jan Wilczek z Boczowa, br. Bartosz, Michał i Mikołaj ze Zbigniewa dzielą dobra po Jakubie br. ww. Spytka a stryja Bartosza. Spytkowi przypada wieś Ubrzeż i dopłata 70 grz., Wilczkowi z L., ww. braciom Wieruszyce i Głazowa Wola, por. 1466 (ZK 146 s. 723).

1484-9 Bernard Wilczek [s. Jana?] dz. Boczowa i L, 1489 ksiądz (GK 21 s. 1086-7; ZK 21 s. 14); 1484 tenże zastawia za 300 grz. Marcinowi Jaczymirskiemu z Jaćmierza [ziemia san.] całą wieś L. (GK 21 s. 1086-7); 1489 ww. ksiądz Bernard Wilczek sprzedaje za 300 grz. temuż Marcinowi całą wieś L. (ZK 21 s. 14).

1489-92 Marcin Jaczymirski z Jaćmierza dz. L. (ZK 21 s. 14; MS 2, 64); 1492 Jan Olbr. zaświadcza, że ww. Marcin i jego ż. Małgorzata sprzedali za 300 grz. Piotrowi Kmicie z Wiśnicza star. spiskiemu wieś L. (MP 5 24, MS 2, 64; BCzart. Katalog 691).

1492-1501 Piotr Kmita z Wiśnicza star. spiski, kaszt. sand., marszałek kor., dz. L. (MS 2, 64, 320, 1509; ZK 21 s. 287; BJ perg. 89; Teut. 6 s. 173; Mp 5 R 24); 1494 Jan Olbr. zezwala, by ww. Kmita, zięć zm. Przecława z Dmosic [pow. sand.] star. spiskiego za sumę 1200 fl. węg., legowaną przez tegoż Przecława na coroczne nabożeństwo za jego duszę w kościele Ś. Katarzyny na Kazimierzu, gdzie jest pochowany, kupił 16 grz. czynszu na całej wsi L. dla zakonu Ś. Augustyna przy tymże kościele. Czynsz ten Kmita lub jego potomkowie mogą od kl. odkupić, zawiadamiając klasztor o zamiarze wykupu na 6 miesięcy przed wykupem (ZK 21 a. 287-9; BJ perg. 89; MS 2, 320); 1496 Piotr Kmita dz. [tenut.] L. płaci czynsz ww. kościołowi (OK. 18 s. 517); 1501 Jan Olbr. poświadcza, że ww. Kmita kaszt. sand. i marszałek kor. ustąpił Janowi Jordanowi z Zakliczyna swoją wieś dziedz. L. (MS 2, 1509).

1512-47 Achacy Jordan z Zakliczyna właśc. L. (MS 4, 5293, 11567; ZK 24 s. 350-1, 353; GS 4 s. 638-42); 1512 br. Zygmunt, Achacy, Krzysztof i Hermolaus Jordanowie ss. zm. [1511] Jana Jordana z Zakliczyna kaszt. biec. przeprowadzają podział dóbr [→ Leszczyna, par. Trzciana] Zygmuntowi przypada m.in. L.; ww. Achacy gwarantuje br. Krzysztofowi zwrot 200 fl. ewentualnym wwiązaniem w swoją wieś L. (ZK 24 s. 350-1, 353); 1518 Zygmunt I zatwierdza na prośbę Piotra Kmity z Wiśnicza marszałka nadwornego i star. przem. 20 grz. czynszu z pr. odkupu zakupionego przez jego stryja ww. Piotra Kmitę marszałka Królestwa około 1496 r. [!] za 1200 fl. węg. dla kl. Ś. Augustyna przy kościele Ś. Katarzyny na Kazimierzu, na wsi i sołectwie L. będących teraz w posiadaniu Achacego Jordana z Zakliczyna (MS 4, 11567); 1528 Zygmunt I na prośbę Achacego Jordana z Zakliczyna [dz. L] potwierdza nadanie L. przez Władysława Jag. w r. → 1390 (MS 4, 5293); 1530 → p. 3c; 1548 L. należy do Stanisława i Mikołaja ss. ww. Achacego Jordana, → Ilmanowa Nowa.

3b. Kmiecie, karczma. 1346 → p. 4; 1413-5 Święch kmieć z L. żonaty ze Świechną sołtyską z → Jawornika (KSN 3203, 3219, 3358, 3638, 3649, 3665); 1419 Maciej Wanak [kmieć] z L. oskarża Mik. Chochoła młynarza z Myślenic, że on i jego towarzysze zabili na wolnej drodze król. jego br. Klemensa (GK 1 s. 111, 125); 1420 Mikołaj sołtys i kmiecie z L. zostają utrzymani w swych prawach zgodnie z przyw. (GK 1 s. 400); 1421 sędziowie wyznaczeni przez króla do rozstrzygnięcia sporu między sołtysem i wszystkimi kmieciami z L. a ich panem Jakuszem Wieruskim o krzywdy wyrządzane przez niego kmieciom, wbrew prawu i przywilejom, po przeczytaniu i rozważeniu przywileju, nakazują jego utrzymanie we wszystkich punktach i warunkach (SP 2, 1801); 1464 Mik. Raciołek kmieć z L. (GK 17 s. 399); 1470-80 19 ł. kmiec., karczma (DLb. 2 s. 183; 3 p. 442-3); 1530 → p. 3c.

3c. Pobór. 1469 wieś L. nie zapłaciła wiardunku (GKIE S. 845); 1489-1508 pobór: 1489-90, 1495-7 z 12 ł.; 1491-3 z 11 1/2 ł.; 1494, 1497-1500, 1508 z 11 ł. (ŹD s. 449; RP s. 28, 55, 92, 124, 143, 170,186, 199, 219, 236, 264, 354); 1530 pobór z 5 1/2 ł., karczmy i dziedz. młyna o 1 kole (RP k. 31).

4. Prawo niem. i sołectwo. 1346 Kazimierz W. zezwala Teodorykowi zw. Sturm lokować wieś na pr. niem. średz. na 60 ł. w lesie k. potoku zw. → Lipnik, na jego obu brzegach. Sołectwo dziedz. otrzymuje szósty łan wolny. Sołtys jest obow. do wyprawy wojennej z włócznią i w czasie 3 wielkich sądów ma wyprawić obiad, a pozostałe 2 obiady kmiecie, albo na każdy obiad płacić 6 sk. Wieś otrzymuje 20 lat wolnizny, po upływie której kmiecie winni płacić z łanu 8 sk. czynszu i dzies. Sołtys ma pr. sądzenia kmieci zgodnie z pr. niem., a sam odpowiada, nie inaczej, jak przed królem (Pol. 1, 113; MS 4 suppl. 153; 1356 wg przyw. Kazimierza W. sołtys L. zasiada w sądzie najwyższym pr. niem. na zamku krak. (ZDM 8 s. 2531); 1390 Więcesław sołtys z L. oddala prawem roszczenia Hanki ż. Macieja, sołtyski z Dobrej [par. własna] o czwartą część sołectwa w L. [por. niżej 1416] (KSN 8); 1402 Staszek sołtys z L. procesuje się z Michałkiem [dziedzicem] Glichowa „pro denegacione iuris in hereditate kmetoni ipsius” (ZK 3a s. 628); 1416 sąd najwyższy pr. niem. na zamku krak. na prośbę Więcesława sołtysa z L. znajduje „in registro” sprawę oddalenia przez niego w r. → 1390 roszczeń Hanki z Dobrej i oddalenie to zatwierdza (KSN 3802); 1420, 1421 → p. 3b; 1441 Mikołaj sołtys z L. procesuje się z plebanem z Wiśniowej (OK 6 s. 190); 1460 Elżbieta z Tymbarku ustępuje Elżbiecie wd. po Mikołaju sołtysie z L. i jej s. Mikołajowi trzecią cz. sołectwa w L. przypadającą jej po ojcu i matce (Teut. 3 s. 184); 1467 opatrzny Stan. Szypuła z Polanki [par. Sobolów, dziś przysiółek Sobolowa; UN2 s. 64] sprzedaje za 25 grz. Janowi Wilczkowi [dz. L.] trzecią cz. sołectwa w L. (Teut. 3 s. 353); 1470-80 sołtys posiada własne role, z których daje dzies. do kl. szczyrz (DLb. 2 s. 183); tenże Szypuła sprzedaje za 20 grz. Jakubowi sołtysowi z L. trzecią cz. sołectwa w L. ze swej spuścizny (Teut. 6 s. 168; ww. sołtys Jakub sprzedaje za 21 grz. cz. sołectwa w L., a jego ss. Jan i Stanisław za 20 grz. swoje cz. sołectwa po matce, oraz części sołectwa siostrzenic [Jakuba] Zofii i Anny - łącznie za 60 grz. Piotrowi Kmicie z Wiśnicza [dz. L.], marszałkowi kor. i star. spiskiemu (Teut. 6s. 173); 1518 → p. 3a; 1529 sołectwo w L. (LR s. 277); 1542 Zygmunt I na prośbę kaszt. Żarnowskiego i star. sądec. Achacego Jordana z Zakliczyna zatwierdza dok. lokacyjny z r. 1346 dla L. (MS 4, 6907).

Sołtysi. 1346 Teodoryk zw. Sturm (Pol. 1, 113); 1390-1416 Więcesław Częstorka br. Stanisława, ławnik sądu najwyższego pr. niem. na zamku krak. (KSN 8, 704, 707, 718, 789, 1609, 1627, 2153, 2535, 2588, 3799, 3802; ZDM 1, 222, 280; 5, 1169, 1177, 1188, 1197-8; Mp 4, 1076; Teut. 1a s. 3, 4); 1398-1402 Stanisław br. ww. Więcesława (KSN 707, 718, 789; ZK 3a s. 628); 1407-8 Paszek lub Peszek Lipnicki (KSN 2013, 2030, 2044, 2073, 2153, 2165, 2237); 1417-26 Mikołaj ławnik sądu najwyższego pr. niem., żonaty z Małgorzatą (Teut. 1a s. 51, 72, 75, 241; GK 1 s. 410; 2 s. 666, 680, 694; ZB 1a s. 242; ZK 8, s. 58); 1441 Mikołaj (OK. 6s. 190); Elżbieta wd. po sołtysie Mikołaju, matka Mikołaja (Teut. 3 s. 184); 1460-92 Mikołaj lub Miklasz s. Mikołaja i Elżbiety (Teut. 3 s. 184, 381-2, ZCz. 4 s. 450; 5 s. 32, 270); 1467 → wyżej p. 4; 1467-96 Stan. Szypuła z Polanki (Teut. 3 s. 353; 6 s. 168); 1496 Jakub i jego ss. Jan i Stanisław oraz jego siostrzenice Zofia i Anna (Teut. 6 s. 168, 173); 1496 → wyżej p. 4.

5. 1346 → p. 4; 1349 bp krak. Bodzęta przyłącza do par. w Wiśniowej m.in. L. i przyznaje plebanowi jako meszne 1 ćw. z łanu żyta i owsa (ZDK 1, 49); 1441 → p. 4; 1470-80 dzies. pien. po 1 wiard. z łanów kmiecych, z ról sołtysa i z karczmy jest płacona kl. szczyrz. Meszne j.w. → 1349 (DLb. 2 s. 183; 3 s. 442-3); 1529 dzies. pien. z ról kmiec. ww. klasztorowi, 24 gr dzies. pien. z sołectwa oraz meszne w owsie i życie z całej wsi należą do pleb. w Wiśniowej (LR s. 184, 277).