(1325-8 Srocomhla, 1346-58 Srocomla, Grochomla, Scrocomla, Socrocomla, Sirocomla, Syrocomla, 1352 Srokomlya, 1361 Svrokomla, 1369 Srocomla, 1373-4 Sirocomla, 1389 Z(ir)okomla, 1409 Syrocomla, 1412 Syrokomla, 1415 Srokomla, 1417 Chirokomla, 1422 Syrokomlya, 1456 Sirokomlya, 1457 Schirokomlya, 1461 Szirokola, 1470-80 Srokomla, Srokomlya, Sirokomlya, Syrokomla, 1491 Serokomla, 1497 Sirokomlya, 1506 Svrokomla, 1508 Srokomlya, 1510 Schyrokomla, 1526, 1530 Sirokomlia, 1531 Serokomlija, 1537 Serokomla [...] exnunc [...] Janowiec propter arcem ibidem, 1538 Serokomla, 1563 Szerokomlya, 1569 Janowiecz alias Serokomlia, 1508n. Janowiec, Janoviec, Janowiecz [ale: 1652 Janowiec olim Szerokomla, 1721 Janowiec niegdyś Serokomla]; Kam. 19; Rymut 1980 91; Rospond 118, 343) 3 km na W od Kazimierza Dolnego, na lewym brzegu Wisły; ok. 79 km na NE od kl., 17 km na N od → Braciejowic.
1. 1537n. m. (MDS III 18-20); 1497 z. sand. (MS II 1122), 1361 pow. rad. (ZDM VI 1830b), 1827 pow. koz. (Tabela I 171); 1325n. par. własna (MV I 172).
2. 1592 droga publiczna z m. → Solec do m. J. (AG 6343).
3. Własn. szlach.
1346-61 Jan h. Syrokomla z S., podsędek i sędzia z. krak. (Urzędnicy małopolscy XII-XV w., Wr. 1990 311, 376); 1369 Zaklika z S. (Mp. III 825); 1422 Mikołaj Zaklika z S. (ZDM II 352); 1452 kmieć Piotr Szklecz i Grzegorz z S. (Kiryk 1994 51); 1461, 1481 mieszczanie rad. zwolnieni od cła mostowego w S. (ib. 51);
1470-80 dz. Mikołaj Janowski h. Syrokomla, 7 łkm., 4 karczmy (DLb. II 552; III 248); 1491 Mikołaj Piechowski i jego ż. Katarzyna z Janowic [rad.] odstępują Piotrowi Firlejowi sędziemu lub. m.in. S. (ZL IX 641); 1497 Jan z Gardzienic rezygnuje na rzecz Mikołaja Firleja z J., chorążego krak., z dóbr we wsiach m.in. Janowice i S., które otrzymał po ż. Annie z Janowic (MS II1122); 1508 pobór z wsi wwdy lub. [Mikołaja Firleja z Dąbrowicy], m.in. z Janowic, S. i → Przyłęku (Paw. 478); 1510 pobór z 3 ł. i 3 karczem z półłankami (RP; ASK 1/10 43); 1526, 1530 pobór z 3 ł. (ASK I/8 173v; I/10 146a); 1537 →p. 4;
[o właścicielach od 1537 r. por. lit. w p. 7] 1538 S. i Oblasy połączone przez wwdę lub. Piotra z Dąbrowicy w miasto ].(ib. 1/10 662); 1577 pobór z młynów miejskich mających w sumie 7 kół (ib. 1/8 721); 1662 pogłówne od mkców zamku, tzn. 4 szl., w tym Świrczowskiego i 24 służby, oraz 382 mkw miasta (ib. 1/67 97v); 1662 liczy 381 mkw, w tym 58 Żydów (Osad.rad. I 99,156); 1673 pogłówne od mkców zamku: dworu księżnej z jej synami i urzędnikami, niezamężnymi szlachciankami, 10 osobami ich służby, 6 służby plebejskiej, szl. Zielińskiego z 3 czeladzi, szl. Czapskiego i Bielskiego ze służącym, 66 żołnierzy, w tym hajdamaków, dragonów, kozaków, 2 osób innej służby, szl. Franciszka Olszowskiego z żoną, sługi Raczeńskiego z 4 służącymi plebejskimi, szl. Stankowskiego z żoną, 21 służby zamkowej (ASK I/67 271-1v); 1674 w mieście 61 Żydów (Osad.rad. I 156); 1676 54 Żydów (ib.); 1765 w mieście 341 Żydów (ib. II 155); 1787 m. liczy 767 mkw, w tym 150 Żydów i 4 dysydentów (Spis I 393; II 114); 1789 dochodź m. razem z Oblasami i Mszadłami 16790/1,5 zł; z wsi J. dochód 2838/5 zł (Osad.rad. II 236-7); 1827 ma 30 domów i 209 mkw (Tabela I 171).
4. 1361 Kazimierz Wlk. przenosi na pr. średz. wsie Mszadła i S. (ZDM VI 1830b); 1506 → Janowice [rad.]; 1537 wieś S. lokowana na pr. niem., nowe m. otrzymuje nazwę J. (MDS III 18-20; Kiryk 1994 51). [Dalsze losy J. por. lit. w p. 7].
5. Osada par., dzies. należy do kl. święt. i miejscowego pleb.
1326-8 pleb. Piotr, par. zniszczona, nie płaci dzies. pap. (MV I 172, 247); 1350, 1354-5 par. płaci dzies. pap., taksa 1 grz. (MVII 373, 432); 1328, 1346-58, 1373-4 par. wymieniona w spisach świętopietrza, płaci po 3 sk. (MV 1309; MV II 199, 207, 218, 228, 237, 246, 255, 263, 270, 278, 286, 294, 301; MV IX 20, 40; Gromnicki 398-9); 1389 pleb. Czesław (ZDK I 97); 1409 pleb. Czesław (ZL 1409 17); 1415-6 pleb. Jan (ZL X 30, 133, 165, 170); 1456-7 pleb. Mikołaj (Szafran 160; OL II 119); 1461 Marcin prokurator Piotra wikarego S. (Szafran 168);
1470-80 mur. kościół par. ś. Małgorzaty, patronat Mikołaja Janowskiego h. Syrokomla, fundacja Bodzanty bpa krak. Z 7 łkm. dzies. snop. wart. do 5 grz. dowożą kl. święt. Pleb. ma w S. własne role i łąki, z nadania bpa Bodzanty dzies. snop. z Kijan, wcześniej należącą do stołu bpa, na którą ma przywilej od Bodzanty i kapituły krak., oraz dzies. snop. z folwarków w Janowicach, → Mięćmierzu i Niebrzegowie. Okręg par.: S., Janowice, Mięćmierz, Przyłęk (DLb. II 552; III 248, 257); 1482 pleb. Jan (AG 1878); 1483 Stanisław z Wojczyc kan. i oficjał sand. jako sędzia komisaryczny Jana bpa krak. potwierdza rezygnację Jana pleb. S. z dzies. snop. z gruntu zw. Patroszyn na rzecz opactwa święt. (Gacki 282);
1529 z pewnych ról w S., Janowicach i Mięćmierzu dzies. snop. wart. 1/12 grz. należy do stołu konw. święt. (LR 351); 1529 do Marka pleb. S. należą dzies. z folw. w S. wart. 1/12 grz. oraz z pewnych ról folw., teraz zamienionych na kmiece, wart. 3 wiard., a także dzies. z całych Oblas wart. 2,5 grz. i z Mięćmierza wart. 3 grz., z folw. w Mszadłach wart. 6 grz. i z Buczkowa wart. 1 grz., z folw. i pewnych ról kmiec. w Janowicach wart. 2,5 grz., z ról kmiec. w Jawidzu wart. 7 grz. i w Kijanach wart. 8 grz., z ról wójta i pewnych ról kmiec. w Rudkach wart. 2 grz., z roli sołtysiej w Babinie wart. 1,5 grz. i w Łagowie wart. 2 grz., z ról 2 szl. w Niebrzegowie wart. 3 grz., a także kolęda wart. 5,5 grz. oraz czynsze od 1 kmiecia w Oblasach w wysokości 1 wiard. oraz 30 gr od karczmarza w S., łączny dochód par. wynosi 46/42 grz. (ib. 428); 1559-99 kościół w S. zamieniony na zbór protestancki (MDS III 36); 1563 okręg par.: S., Babin, Janowice, Łagów, Mszadła, Oblasy, Przyłęk, Rudki (LS 1564-5 195); 1569 okręg par.: jw. plus Łaguszów i Zamoście (Paw. 319); 1595 mur. kościół par. ś. Małgorzaty, patronat i kollacja należą do Firlejów, zbudowany przez Piotra z Dąbrowicy, w części sprofanowany przez heretyków popieranych przez Andrzeja Firleja. Służba boża odbywa się w niesprofanowancj kaplicy z lewej strony starego chóru, w niej 1 ołtarz. Ob. dz. Stanisław Tarło przygotował materiały do wykończenia budowy kościoła. Pleb. jest Wojciech Żniński, kaznodzieja płocki i prep. kościoła w Kazimierzu [Dolnym], prezentowany w 1594 r. przez Mikołoja Mniszka, opiekuna dziedziców J. Jest wikary, kantor, szkoła, kaplica szpitalna ś. Trójcy, od ponad 30 lat zajęta przez heretyków. Pleb. ma łąki w J. sięgające do Wisły i granic Oblas oraz → Wojszyna, kmieci i zagr. m.in. w Oblasach, 10 młynów, stawy, słodownik, dzies. z Babina, Ławeczki, Rudek, Janowic, utracone przez poprzednich plebanów. Okręg par.: J., Babin, Brzeście, Janowice, Łagów, Łaguszów, Ławeczka, Mięćmierz, Mszadła, Oblasy, Okrężnica, Pająków, Przyłęg, Rudki, Trzcianka, Wólka Łaguszowska, Wólka Przedmosty, Załazy, Zamoście (AVCap. III 77-80v; LXV 502-2v; Wyciąg 680); 1600-4 ponowna erekcja mur. kościoła ś. Małgorzaty w J., w 1603 r. jeszcze niekonsekrowanego, który otrzymuje wyliczone uposażenie, m.in. dzies. w J. z ról zw. Błonie, ogrodów, folwarków dziedzica i mieszczan (MDS III 35-8; Szafran 168); 1601 pleb. Wojciech Placentinus, wikarzy Walenty Bartkowicz i Jakub Falkowicz z Radomia (AV IV 175); 1602 na prośbę Barbary z Dulskich Tarło, ż. śp. Stanisława Tarły, bp Bernard Maciejewski eryguje kościół w J. (ib. XX 741);
1612-21 Jan Karol Tarło nie oddaje kl. święt. dzies. z ról kmiec. we wsiach J., Janowice i → Lucimia (Gacki 282-3); 1624 pomimo roszczeń wysuwanych przez pleb. J. Wawrzyńca Beklewskiego, dzies. z ww. wsi wraz z odszkodowaniem przyznane zostają opactwu (ib.); 1631-41 dz. ponownie zagarnia dzies. z ww. wsi (ib.); 1647 cc. Jana Krzysztofa Tarły Teresa ż. Krzysztofa Baldwina Ossolińskiego i Barbara zobowiązały się, że do czasu podziału dóbr będą przysyłały corocznie na ś. Marcina [11 XI] do → Boisk 200 zł za dzies. należną kl. z wsi J., Janowice, Lucimia, Przyłęk (ib.); 1649 Barbara Tarlówna i jej mąż Aleksander z Żurowa Daniłowicz przedłużają ważność ww. układu aż do swojej śmierci (ib.);
1652 Aleksander z Żurowa Daniłowicz płaci konw. za dzies. z J., Janowic, Lucimi i Przyłęku 200 zł (AG nab. 936 1, 2); 1662 pleb. i wikary, par. liczy 1717 parafian (Osad.rad. II 34); 1664 Barbara Tarłówna i jej drugi mąż Jerzy Lubomirski powtarzają układ z kl. z 1649 r. (Gacki 283); 1674 okręg par.: J., Baryczka. Brzeście, Ławeczka, Okrężnica, Pająków, Ruda, Trzcianka, Wólka Zamojska, Załazy (Paw. 58a - wykaz częściowy); 1701-28 za dzies. z włości janowickiej, tzn. z wsi J., Janowice, Lucimia i Przyłęk, Bened. święt. otrzymują corocznie 22 beczki soli z żup Kunegunda, które odbierają w Puławach (Gacki 283-5); 1721 mur. kościół par. śś. Stanisława i Małgorzaty fundowany przez bpa Bodzantę i uposażony dzies. z Kijan, kollacja należy do Jerzego Lubomirskiego pkom. krak., 5 ołtarzy, 2 dzwonnice, brak kaplic. Od 1709 r. pleb. jest Andrzej Zucci, profesor U. Kr., kan. liwski, dziekan solecki, 2 wikarych, organista, kantor, zakrystian, rektor szkoły, szpital z kaplicą ś. Trójcy. Na terenie par. opactwo święt. pobiera dzies. z ról mieszczan w J., kmiecą w Janowicach, całą w Rudkach [!], Mszadłach [!] i w Przyłęku. Okręg par.: J., Babin, Baryczka, Brzeście, Janowice, Łagów, Łaguszów, Ławeczka, Mięćmierz, Mszadła, Oblasy, Okrężnica, Pająków, Przyłęk, Ruda, Rudki, Trzcianka, Wólka Łaguszowska, Wólka Zamojska, Załazy, Zamoście, liczy łącznie 2000 osób (AV XX 175);
1728n. mocą nowego porozumienia, gdy żupa solna Kunegunda i dobra janowieckie zmieniły właścicieli, Bened. święt. otrzymują corocznie na ś. Marcina za dzies. z wsi Janowice, Lucimia, Przyłęk im. J. 613/2 zł (Gacki 285); 1784-90 po zmianie właściciela dóbr janowickich mnisi bezskutecznie próbują uzyskać z nich dzies. snop. (ib.); 1787 okręg par. jak w 1721 r., bez Rudy (Spis I 393); 1787 pleb. Piotr Makarowicz, ma wieś Oblasy, dochód z par. 1883/22,5 zł. Probostwo szpitalne św. Cecylii w m. J., ksiądz Piotr Makarowicz, dochód 1208/7,5 zł (Osad. rad. II 237); 1801 Austriacy zezwalają pobierać dzies. snop. wszędzie tam, gdzie zamiana na ryczałt pien. nie została potwierdzona przez bpa, z czego korzystając, kl. święt. ponownie dąży do odzyskania dzies. snop. z ww. wsi. W 1802 r. gromady: Babin, Mszadła, Okrężnica, Przyłęk, Wólka Zamojska i Załazy kupiły od kl. dzies. ze swych ról, ale dzies. te zagarnęli dziedzice, zainteresowani dalszym płaceniem ryczałtu (Gacki 285-6); 1809 Bened. skarżą się, że dwory w J., Brzyściu [ob. Brzeście Stare], Przyłęku, Lucimi i Łagowie same pobierają dzies., a im oddają za nie od 15 lat do depozytu po 613/2 zł (ib. 286); 1819 do stołu konw. należy dzies. pien. z całego klucza janowickiego, tylko 613 zł rocznie (AOkup. 10).
6. 1412 Stanisław s. Piotra, student U. Kr. (Al. I 32).
7. Gacki 84, 282-6; SG III 429-30; Wiś.Koz. 47-58; MDS III 18-38; Szafran 168-9, 185; A. Wyrobisz, Polityka Firlejów wobec miast w XVI w. i założenie J. nad Wisłą, PH LXI, 1970, 585-602; Flaga 306-7; Sochacka wg indeksu; Kiryk 1994 51-2; Derwich 1992 wg indeksu; Rozwałka 48, 181, 195, 206, 214; Rolska-Boruch 175-6 i wg indeksu.
Uw. Zainteresowanie i wątpliwości budzą informacje przytoczone w p. 5, 1721, 1802 i 1809, z których wynika, że kl. święt. otrzymywał dzies. nie tylko z J., Janowic, Lucimi i Przyłęku, ale także z pewnych ról otaczających Przyłęk wsi Mszadła, Rudki, a także Babin, Łagów, Okrężnica, Wólka Zamojska, Załazy, tudzież z położonej między Janowicami a Lucimią wsi Brzeście. Osady te, niewymienione w DLb., powstały w różnym czasie: Mszadła przed 1361 r. (→ p. 4), Babin i Łagów przed 1497 r. (MS II 1122; III 2607; Paw. 478), Wólka Zamojska przed 1569 r., a Rudki przed 1529 r. (→ p. 5), inne w XVII w. W 1529 r. dzies. z Babina, Łagowa, Mszadeł i Rudek brali bp krak. i pleb. J. (LR 27, 428). Zwróćmy jednak uwagę, że jednocześnie do bpa należała dzies. z Przyłęku, dowodnie oddającego wcześniej i później dzies. opactwu. Możliwe zatem, że ok. 1529 r. dzies. z Przyłęku i okolicznych wsi powstałych na jego gruntach zostały przez kl. czasowo utracone na rzecz bpa. Ewentualnie, jak w innych wypadkach (→ Dobre), dzies. ze starych łkm. w tych wsiach należały do kl., a z nowych do bpa. Ich powinności na rzecz kl. mogły mieć swą genezę w tym, że powstały one w części na obszarze dawnych łkm., oddających dzies. opactwu, a wchodzących pierwotnie w skład Przyłęku, Janowic i Serokomli. Jak jednakże wytłumaczyć brak tych osad w wykazie dzies. stołu konw. z 1652 r.?