1495 powstaje P.w. z wcielonego po śmierci ostatniego ks. płoc. Janusza II do Korony księstwa płoc.¹Janusz II zmarł 16 II 1495 r. Po jego śmierci księstwo objął brat jego Konrad III Rudy, lecz jeszcze w tym samym roku przeszło ono w ręce króla polskiego Objęło ono dwie ziemie, z których się wówczas (oprócz eksklawy wiskiej) księstwo składało: ziemię płoc. i Zawkrze. Przeobrażenia dzielnicy płoc. w okresie XI-XIV w. znane są tylko wyrywkowo, wiele tu szczegółów nieznanych; natomiast dzieje księstwa płoc. powstałego w wyniku podziału Mazowsza w 1374 r. między synów Siemowita III są już dostatecznie czytelne w źródłach. Terytorium tego księstwa rozszerzało się bądź zwężało, bądź ulegało podziałowi na mniejsze dzielnice, co było uwarunkowane zarówno sytuacją rodzinną Piastów maz., jak i systemem rządów; województwo płoc. w swym kształcie z 1495 r. zamykało się w granicach, które w większości pokrywały się z korytami rzek i uformowały się na skutek podziałów dzielnicowych jeszcze wcześniejszych niż te po 1374 r.; granice na północy i na zachodzie pokrywały się z granicą polityczną lenna mazowieckiego. Ustalone w 1343 r. przez traktat kaliski przy regulowaniu sporów polsko-krzyżackich, były one w przeważającej części granicami biegnącymi wzdłuż rzek. Na zachodzie była to na całej swej długości rz. Skrwa, na północy część granicy stanowił górny bieg rz. Działdówki i przedłużenie jej – rzeczka Nida. Natomiast granice południowa i wschodnia były granicami wewnętrznymi Mazowsza. Granica południowa, biegnąca linią Wisły, oddalała się od rzeki w okolicy Dobrzykowa, Troszyna i Kamiona. Została ona zapewne ostatecznie uregulowana przy włączaniu ziem gostyńskiej i sochaczewskiej do Korony (a więc w latach 1462-1476), gdy utworzono z tych ziem i z z. rawskiej województwo rawskie. Granica wschodnia była granicą wewnętrznopolityczną, ponieważ oddzielała księstwo płockie od księstwa czersko-warszawskiego. Na północy tworzył ją górny bieg rz. Orzyc, następnie na całej swej długości rz. Łydynia, od źródeł do swego ujścia do Wkry; całą tę część granicy mamy opisaną w 1384 r. przy okazji zastawu Zawkrza Krzyżakom. Od ujścia Łydyni do Wkry mamy niewielki fragment granicy wschodniej, który nie pokrywa się już z żadną z rzek, jest jednak dobrze czytelny w źródłach, przede wszystkim w księgach Metryki, gdzie pisarze często przy nazwie miejscowości dawali określenie przynależności administracyjnej. W okolicach Płońska granica znowu schodzi w rzekę (Płonkę), opasującą od południa pow. płoński, idzie tą rzeką aż do jej górnego biegu, skąd przesuwa się do rz. Mołtawy, która od swego początku aż do ujścia do Wisły stanowi końcowy fragment granicy wschodniej P.w.; w tak zakreślonych granicach P.w. istniało do 1793 r. (A. Borkiewicz-Celińska, Słownik historyczno-geograficzny województwa płockiego w średniowieczu. Zesz. 1. Wstęp).