([1065-1155] Vcra, Wkra) rzeka, p. dopływ Narwi. Przebiega dawne ziemie zakroczymską i ciechanowską i dopiero w swoim średnim biegu przechodzi przez województwo płoc., oddzielając ziemię płoc. od historycznego Zawkrza. Zwana też Działdówką (od wsi Lubowidz do ujścia rz. Szkotówka) i w górnym swym biegu zwana Nidą.

[1065-1155] rz. V. wymieniona w rzekomym nadaniu Bolesława Śmiałego dla klasztoru Benedyktynów w Mogilnie (K nr 22); 1345 ks. Bolesław III darowuje Wojciechowi i Mikołajowi zw. Nagórka wieś Lubowidz nad rz. W. na pr. niem. (L nr 67); 1349 rz. W. wymieniona w dokumencie ks. Bolesława III, w którym określa on uposażenie swej matki ks. Elżbiety (L nr 70; Maz. II nr 296); 1409 most w Dziektarzewie [na rz. W.] (Pł. nr 1253); 1438 Piotr z Brudnic sprzedaje Wojciechowi z Brudnic 1 wł. i młyn z karczmą nad rz. W. (MK 335, 18); 1441 Mikołaj z Niedarzyna kaszt. sierp. sprzedaje Mieczkowi dz. z Żochowa wieś Rydzyn [Szlachecki] nad rz. W. za 300 kóp gr (MK 340, 173v); 1443 Mieczko z Rydzyna zamienia z Krzysztofem i s. jego Adamem z Kuchar Kryskich wieś Rydzyn [Szlachecki] nad rz. W. wraz z młynem na wieś Kuchary Kryskie i puszczę do niej należącą (MK 337, 120); 1444 wieś Garwarz [Stary] nad rz. W. (MK 341, 23); Paweł z Chądzyna[-Szymańczyków] sprzedaje bratankom całą cz. w Chądzynie[-Szymańczykach] z brzegiem rz. V. (MK 337, 135); 1523 Paweł Szydłowski psęd. zawkrz. otrzymuje potwierdzenie odstąpienia mu przez Andrzeja Lekowskiego cz. w Jeżewie i w Giełczynie z brzegiem rz. W. (MS IV/2 nr 13683); 1544 rz. W. oddziela dobra Karniszyn od dóbr Bieżuń i Strzeszewo (PG 9, 132v); 1565 w Kępie nad W. jest most na rz. W.; mostowego bierze się od woza po 3 denary; jest młyn na W. (LP 30-31); 1575 pole Dworznica w Nicku, w nim płosa w zakolu rz. W.; drugie pole naprzeciw młyna i łąka przy starym moście (PG 61, 17); 1581 własciciel m. Karniszyn, zrobiwszy groblę i dół między Karniszynem a Kobylą Łąką, skierował przez Kobylą Łąkę strumień zw. Luta, który płynął do Kobylej Łąki i do młyna zw. Sokół; kierując strumień do rz. W., pozbawił młyn wody (PG 75, 327v)¹W ten sposób rzeczka Luta stała się dopływem W; 1593 w Myślinie-Wątróbkach zagon zw. Bożemeczny od granic Dźwierzna do rz. W. (PG 95, 268).