¹Wobec niemożności rozróżnienia wiadomości, tyczących się 3 miejscowości o pierwszym członie nazwy Zdziar (w zasadzie tylko ten człon jest w źródłach wymieniany do końca XV w.), wszystkie je, prócz danych ze ŹD i z RP, umieściłam pod hasłem Z.W. Por. przypisy przy haśle Zdziar-Łopatki, Zdziar Gąsowski, Zdziar Mały (1349 Zdzary, Sdzarj, Sdziari, Sdzary, Sczary, Wsczary, Zdzarze, Wszary, Zdzar Magna) nad rz. Płonką, 22 km na W od Płońska.

1. 1349 dzielnica płoc. (L nr 70); 1472 ziemia płoc. (MK 5, 16v); 1497 pow. biel. (MS II nr 940); 1578 pow. biel., par. Góra (ŹD 35).

2. 1581 pole w Z.M. od gościńca do granic Rostkowa (PG 74, 393v).

3. Włas. szlach. 1384 ks. Siemowit IV uwalnia 3 wł. pod Płockiem, zakupione przez rycerza Wacława ze S., i dom jego w mieście od czynszów i danin oraz zezwala mu, jak również jego potomkom, na postrzyganie sukna w Płocku bez jakichkolwiek opłat (ZDP nr 53; MK 5, 79); 1391 tenże książę nadaje swemu marszałkowi Krystynowi z Piaseczna i jego braciom h. Gozdawa, dziedzicom z S., pr. nieodpowiedne i zwolnienie od kar książęcych (MPR 374; L nr 119); 1392 szl. Zdzisław z S. kupuje sołectwo we wsi Wrońska w distr. zakr., będącą własnością Andrzeja kanonika płoc. (L nr 121); 1402-1403 Stanisław z S. (Pł. nr 170, 257); 1402-1407 Maciej (Maciek) z S. (Pł. nr 159, 174, 260, 273, 553, 935, 1027); 1402-1413 Andrzej z S. (Pł. nr 170, 257, 337, 348, 388, 468; cum fratribus nr 739, 960, 986, 1102, 1396, 2043); 1403 Wit Kosmaty z S. (Pł. nr 418); 1404-1416 Paweł z S. (Pł. nr 468, 470, 946, 1219, 1340, 1342, 1343, 1346, 1964, 2014, 2014a, 2034, 2126, 2665, 2667); 1405-1409 Piotr (Piotrasz) z S. (Pł. nr 634, 1027, 1032, 1264, 1320); 1406-1417 Jan s. Jakuba z S. (Pł. nr 863, 1325, 1605, zm. 2034, 2510, 2739); 1406-1417 Mścisław z Z. (Pł. nr 761, 935, 986, 1320, 1324, 1396, 1551, 1552, 1862, 1867, 2014a, 2043, 2048, 2347, 2673, 2764); 1407-1413 Wojciech z S. (Pł. nr 1027, 1032, 2014, 2084); 1408-1415 Miecław br. Wojciecha dz. z S. (Pł. nr 1155, 2084, 2126, 2311, 2315, 2317, 2331, 2347, 2372, 2380, 2381); 1409 Bartłomiej z S. (Pł. nr 1324); 1409-1415 Warsz z S. (Pł. nr 1396; eius pueri nr 2478, 2523, 2539); 1409-1415 Piotr Krasukowicz z S. (Pł. nr 1396, 2347, 2491); 1413-1415 ucz. Katarzyna wd. po Jaśku z S. (Pł. nr 2034, 2387, 2495, 2510); 1415 Urban z S. (Pł. nr 2491); 1416 Piotr Urbanowicz z S. mąż Stachny (Pł. nr 2597, 2662, 2674); 1416-1417 Strachota s. Piotra z S. (Pł. nr 2712, 2759); 1417 tenże Strachota i Mikołaj, dziedzice z S., otrzymują wyrok w sprawie podziału dóbr: Strachota otrzymuje bydło i zboże po Dorocie i Janie, a każdy z nich połowę własności po ich dzieciach (Pł. nr 2739); 1434 Świątka c. zm. Piotra ze Z. kwituje Ścibora, Mścisława, Jana i Piotra, swych braci stryjecznych, dziedziców ze Z., z zadośćuczynienia za cz. ojcowizny w Z. i w Zdziarze-Łopatkach (MK 335, 5av-6); 1450 Wit, Krystyn, Piotr i Wojciech, dziedzice z S., wyznaczeni przez Jana kanclerza kościoła płoc. i br. jego Piotra z jednej strony i Mścisława z S., stryja ich z drugiej strony, mają dokonać podziału wszystkich dóbr ojcowskich obu stron, ruchomych i nieruchomości (Ep. 5, 47v-48); Wojciech z Piączyna z dziećmi sprzedali Rogowo [Szlacheckie] Piotrowi ze Z. za 250 kóp gr w półgr., a ks. Bolesław IV zwolnił Piotra od płacenia kar, z wyjątkiem kar książęcych (MK 4, 135v); 1468 Seweryn ze Zdziaru-Łopatek zabezpiecza żonie Katarzynie c. Mścisława z S. 40 kóp gr posp. na połowie dóbr tytułem wiana (MK 337, 24); 1472-1486 Jan z S. h. Gozdawa archidiakon dobrz. kanonik płoc. (ZDP nr 195, 220, 225, 226; MK 6, 193v) 1474 ks. Kazimierz III nadaje dziedzicom m. in. ze Sz. h. Gozdawa przywilej pr. nieodpowiednego i zwolnienie od kar (MK 5, 44; MPR 389)²Przywilej zawiera tylko nazwy miejscowości, jedyną wymienioną osobą jest Jan z S. archidiakon dobrz; 1480 ks. Janusz II potwierdza na prośbę szl. Stanisława z Siekluk mieszczanina płoc. dokument ks. Siemowita IV z 1384, którym uwalnia dom w Płocku, nabyty przez rycerza Wacława ze S., od wszelkich czynszów i danin (ZDP nr 211); 1497 król Jan Olbracht daje Piotrowi ze Z. skonfiskowane dobra Stanisława Posatkowicza, Krystyna Jaczkiewicza, Marka i Stefana, braci z tychże Z. (MS II nr 940); 1512 Jan Wieczfniński wojski płoc. obejmuje urząd pisarza ziemskiego płoc. po śmierci Szczepana Zdziarskiego plebana w Gozdowie (MS IV nr 10878); 1531: Mikołaj Świercz – 1 wł. os., młyn wietrzny w dzierżawie rocznej; Andrzej Świercz – 1 wł. folw.; Jakub Klimkowicz, Jakub Gierski – 1 1/2 wł. folw. (RP 41, 92).

4. 1472 ks. Kazimierz III nadaje szlachcie ze Zdziaru-Łopatek i Janowi ze Sz. archidiakonowi dobrz. i jego braciom stryjecznym ze Sz. pr. chełm. na Sz. i Zdziar-Łopatki z czynszem po 4 gr szerokie (MK 5, 16v).

7. 1440-1499 (MK 340, 139v; MK 337, 58, 67; Ep. 9, 99v; Kap. P 50, 32; MK 6, 195v; Ep. 10, 501-502; Ep. 16, 7v).