BARTOSZEWICE MAŁE albo PŁACZKOWO

(1290 or. Bartosevici, 1393 Bartoszewicz, Placzkowo, 1397 Barthoszevo, Barthoszevicze, Placzkovo, 1422 Placzcovicze, 1459 Placzky, 1471 Bartosewicze Minor, 1474 Minor Barthoszewicze, 1475 Bartoszewice, 1563 Barthossowicze Minor, 1568 Placzkowo, 1583 Małe Bartoszewicze alias Placzkowo, 1584 Bartoszewice sive Placzkowo), obecnie Płaczkowo, 6 km na NW od Jutrosina.

1. 1471 n. pow. kośc. (PG 8, 8v); 1510 par. Jutrosin n. (LBP 116).

2. 1502 rozgraniczenie M. B. z wsiami Kołaczkowice i Dłoń: granica biegnie od narożnika M. B. i Kołaczkowic z wsią Pasierbice leżącego na łące, czyli smugu ciągnącym się od m. Krobia!, wzdłuż 4 kopców ściennych do narożnika M. B., Kołaczkowic i Dłoni, który znajduje się w lesie zw. Małe Świnki albo Pod Łągtą przy iwie, obok drogi z łąk → Łągta do M. B.; granica przechodzi koło dębu zw. Krzasłowaty Dąb, między iwami, przez pagórki (colles) albo grzęby (grzaby), przecina drogi z Kołaczkowic do B. i z Kobylina (do B.?) przez Górki, przechodzi koło wzgórza Ogonkowo (Ogongowo) i koło działu Maciągowskiego (Maczyagowsky) i dochodzi do narożnika wsi Dłoń, Konary, Grąbkowo i M. B. (KoścZ 18, 42v); 1523 rozgraniczenie M. B. z wsią Bartoszewice [Wielkie]: granica biegnie od narożnika tych wsi z Raszewami i Pasierbicami kolejno: koło wielkiej brzozy, koło zapustu wielkiego brzozowego, należącego do M. B., koło dębu, wzdłuż miejsca zw. Miedza (Myedza) koło miejsca zw. Zbytki (Zbythky), koło miejsca zw. Strugalin Dąb (Strugalin Damb), przecina drogę zw. Bartoszewska, koło zagonów roli zw. Kierchowek (Kyerchowek) do łąki zw. smug, następnie wzdłuż miedzy do drogi z M. B. do Jutrosina, i dalej miedzą koło miejsca zw. Ostrownica (Ostrownycza) do narożnika obu wsi Bartoszewice z wsią Rozkochowo (KoścZ 24, 352v); 1568 P. jest częścią Bartoszewic Wielkich! (PG 20, 724v); 1583 2 ł. na M. B. albo na P. (KoścG 37, 100); 1584 las Świny w Kołaczkowicach graniczy z wsiami Pasierbice, B. albo P. oraz Dłoń (KoścG 38, 16).

3. Własn. szlach. 1393 Hanka z B. oraz Januszowa ze Skoraszewic w sporach z Jackiem z Krajewic: Jacek ma okazać sądowi dokument [dokumenty?] dla udowodnienia, że wygrał proces (Lek. 1 nr 1611, 1612); 1397 taż w sporze z Małgorzatą z Krajewic wd. po Jacku i jej dziećmi: Małgorzata ma postawić świadków przeciw Hance, jej mężowi z Leciejewa1Jest to wyrok sądu ziemskiego w Pyzdrach, oblatowany następnie w księdze kośc. W księdze pyzdr. występuje nazwa Leciejewo (Lek. 2 nr 589), a nieczytelną nazwę w księdze kośc. wydawcy odczytali błędnie jako Blazeewo (Wp. 3 nr 977) i Karzcewo (Lek. 2 nr 2007) oraz Mścichowi Skoraszewskiemu [ze Skoraszewic] i Januszowi [Ab dankowi] z Sarbinowa, a sąd ma jej udzielić pomocy (Lek. 2 nr 589, 2007; Wp. 3 nr 1977); 1404 taż wygrywa proces o B. zgodnie z posiadanym przez nią dokumentem, a Małgorzatę, jej córkę, uznano za dwunastoletnią [= pełnoletnią] w sprawie, która się toczy o B. i Roszcowo [niezident., może Rozkochowo?] (KP nr 1795).

1393 Olbracht Płaczkowski pozwany przez [Dobrogosta z Włościejewek, kaszt.] gieckiego z powodu złożonej poręki za 60 grz. wiana (Lek. 1 nr 1625); 1397 [tenże?] Olbracht z Bartoszewic w sporze z Hanką [z Bartoszewic], z [jej?] mężem Januszem i z Agnieszką z B. o to, że przeszkodzili oni Olbrachtowi uzyskać cz. Leciejewa (quod sibi partem hereditatis L. resignare prohibuerunt; Lek. 2 nr 1994); 1405 śwd. Skarbimir z B. (WR 3 nr 266).

1412-20 śwd. Janusz Bartoszewski (WR 3 nr 473, 786; KoścZ 6, 84v); 1422 Janusz zw. Płaczkowic2W ten sposób interpretujemy zwrot „cum Janussio de Barthessewicze nominato Placzcowicze”, gdyż imiesłów zgodny jest w liczbie i przypadku z imieniem Janusz. Warto tu nadmienić, że już w 1310 r. występował w Gostyniu śwd. Pietrko Placzcoviz (Wp. 2 nr 934) z B. w sporze z Mileszą Pudliszkowskim (KoścZ 7, 25); 1423 śwd. Jan Bartoszewski (WR 3 nr 973); 1428 Janusz Frycz z B. [i z Jutrosina] w sporze z Bartoszem Sokołowskim [też Fryczem z Jutrosina?] (KoścZ 8, 457); 1448-59 Agnieszka ż. [wd.?] Janusza z Płaczkowa: 1448 taż z ss. swego męża [swymi pasierbami?] Mikołajem i Wojciechem toczy spór z Piotrem Skoroszewskim (KoścZ 13, 180); 1459 taż wygrywa proces o swój posag i wiano zapisane na B. z Małgorzatą [Dzierżanowską, ż.?, wd.? Stan. Bartoszewskiego oraz jej synami] Stanisławem i Bogumiłem ze Staregogrodu (KoścZ 14, 229); 1469 Agnieszka, ż. Wojc. Bartoszewskiego, ze stryjem Pakosławem Kołaczkowskim sprzedaje braciom niedz. Wincentemu, Janowi i Mikołajowi z Górki Gunclewej 2 ł. w tejże wsi (PG 8, 8v); 1471 Wojciech Bartoszewski na 1/2 swych dóbr w B. M. i w Rozkochowie zapisuje ż. Agnieszce po 50 grz. posagu i wiana (PG 8, 96v); 1474 tenże sprzedaje Mikołajowi Jutroskiemu cz. Rozkochowa za 60 grz. (PG 9, 16v); 1475 Małgorzata z Dzierżanowa [pow. pyzdr.], wd. po Stan. Bartoszewskim sprzedaje za 1000 grz. ss. Teofilowi [Bogumiłowi], Janowi, Krzysztofowi i Stanisławowi z B. swoje dobra ojczyste: 1/2 Dzierżanowa, 1/2 folw. Lechnowo i 1/2 folw. Golinino w pow. pyzdr. oraz dobra po matce 1/2 Malechowa i 1/2 Tworzymirek w pow. kośc.; wspomn. synowie dają matce 1/2 B. i 4 1/2 ł. w Rozkochowie w dożywocie, a babce Agnieszce zapisują po 50 grz. posagu i wiana na Dzierżanowie (PG 9, 27v); 1476 taż Małgorzata, wd. po Stanisławie, ż. Wacława (Wathslaw) z B. zapisuje czynsz dla altarii w Dolsku na swej cz. Dzierżanowa oraz sprzedaje z pr. odkupu wspomn. synom 4 1/2 ł. opust. w Rozkochowie za 30 grz. (PG 9, 53); 1476 taż kupuje od Wyszoty ze Starkowca [pow. pyzdr.] 1/2 Dzierżanowa, 1/2 Lechnowa i 1/2 Golinina za 500 grz. (PG 9, 53); taż sprzedaje wspomn. Wyszocie 1/2 wsi Jawory w pow. kośc. za 200 grz. (PG 9, 52v); 1476 Agnieszka, wd. po Wojc. Bartoszewskim sprzedaje z pr. odkupu Tomaszowi niegdyś Więckowskiemu 2 ł. os. w Konarach (PG 9 k. 62, 65v); 1476 Bogumił z B. zapisuje ż. Dorocie po 30 zł węg. posagu i wiana na 1/2 swej cz. Dzierżanowa (PG 9, 45v); 1479 tenże z braćmi Stanisławem i Janem dziedzice cz. Malechowa (AE III, 2v); 1482 tenże z bratem Janem z B. sprzedają z pr. odkupu Mikołajowi i Baltazarowi z Krzycka za 100 grz. cz. Malechowa (PG 9, 160v); 1493 Jan Dzierżanowski [identyczny z Janem z B.] sprzedaje Janowi Kołaczkowskiemu 1/2 B. za 200 zł węg. (PG 10, 192v); 1494 Jan Kołaczkowski sprzedaje Marcinowi i Filipowi, braciom niedz. z B., 1/2 B. od strony wsi Pasierbice za 200 zł węg.; Marcin i Filip z B. sprzedają tęże cz. B. z pr. odkupu Bernardowi Zaleskiemu za 50 zł węg. (PG 7, 34v-35); 1497 Marcin Bartoszewski zapisuje ż. Barbarze, c. zm. Mik. Siedleckiego, po 60 grz. posagu i wiana na cz. B., należnej mu z działów z bratem Mikołajem (PG 7, 150v); 1502 Marcin Bartoszewski z B. (KoścZ 18, 42v).

1510 w M. B.: 4 ł. os., 8 ł. opust. uprawianych przez dziedzica, folw. (LBP 116); 1513 szl. Marcin Marzysz z B. (KoścZ 18, 410); 1563 pobór od 3 ł., karczmy, 1 komornika i od ,,polwiatracza” dorocznego, 1566 pobór od 2 1/2 ł., 5 zagr., karczmy, 3 komorników biednych i od „pulwiathracza” (ASK I 4 k. 170, 261v).

5. 1423?, 1488/92? ustanowiono egzekutorów [zaległej] dzies. snopowej, należącej do prebendy kan. „Dupin” w kat. pozn.; dot. to m.in. Bartoszewic [Małych] (LBP 45); 1510 Mik. Oleski, kan. pozn., posiada uposażenie w prebendzie „Dupin”; w tym m.in. wiard. dzies. z 4 ł. os. w B. [Małych] lub [wg innego przekazu] po 6 gr z 10 ł. w P. (LBP 45, 116).

6. 1290 Przemysł II wystawia w B. dokument dla Jana bpa pozn. dot. wsi Domachowo (Wp. 2 nr 643); 1510 Bartoszewski, komendarz w Lubiniu (AC 2 nr 1665).

Uwaga: W haśle B. M. zebrano pełny materiał dot. wsi Bartoszewice od r. 1290, gdyż istnieje niewątpliwa ciągłość dziedziczenia między wsią Bartoszewice [bez przymiotnika] sprzed 1470 r. a wsią B. M. po r. 1471. Płaczkowo natomiast stanowić mogło pierwotnie dziedzinę osobną, pozostawała ona jednak w ręku dziedziców z Bartoszewic (świadczy o tym zamienne używanie przez nich 2 nazwisk). W końcu XVIII w. oznaczono na mapach tylko B. M. (Perthées, Gilly), a obecnie w tymże miejscu leży wieś P. Pierwszy przekaz o P. albo B. M. pochodzi rzekomo z r. 1435 (Now. 2, 419). Cytowane źródło nie zawiera tej wiadomości, pochodzi więc ona zapewne z innego roku.

1 Jest to wyrok sądu ziemskiego w Pyzdrach, oblatowany następnie w księdze kośc. W księdze pyzdr. występuje nazwa Leciejewo (Lek. 2 nr 589), a nieczytelną nazwę w księdze kośc. wydawcy odczytali błędnie jako Blazeewo (Wp. 3 nr 977) i Karzcewo (Lek. 2 nr 2007).

2 W ten sposób interpretujemy zwrot „cum Janussio de Barthessewicze nominato Placzcowicze”, gdyż imiesłów zgodny jest w liczbie i przypadku z imieniem Janusz. Warto tu nadmienić, że już w 1310 r. występował w Gostyniu śwd. Pietrko Placzcoviz (Wp. 2 nr 934).