dwór¹Dwór bpi zapewne leżał w średniowieczu na północno-wschodnim brzegu Jez. Dolskiego Wielkiego. Świadczą o tym przekaz z 1456 r. o izbie dworu bpiego, zwróconej w stronę jeziora oraz wiadomość z 1476 r. o domu bpim, położonym w stronę winnicy (winnica musiała mieć południową wystawę, a więc znajdować się na północnym brzegu jeziora). Prawdop. na tym samym miejscu w XVIII w. wzniesiono nowe, murowane budynki dworskie na miejsce drewnianych, na terenie folw., zwanego w czasach nowożytnych Jaskółki; niektóre z budynków przetrwały do dzisiaj (KZSz. V 25, 12), folwark

3. Własn. bpstwa pozn. 1293 mieszkańcy wsi bpiej Domachowo mają dostarczać czynsz pien. i w zbożu do dworu bpiego w D. (Wp. 6 nr 44); 1310 mieszkańcy wsi bpiej Kiełczewo mają dostarczać czynsz i dzies. do D. lub do Góry [k. Śremu] (Wp. 2 nr 935); 1350 król Kazimierz W. zwalnia kmieci i mieszkańców dóbr bpich, m. in. w kluczu Banie [tj. dolskim] od świadczeń tak długo, póki będą oni korzystać z wolnizny od świadczeń dla bpa (Wp. 3 nr 1295); 1383 star. gen. wlkp., aby odbudować spalony zamek Poniec, uciska i pustoszy wsie bpstwa pozn. k. Krobi i D. (MPH 2, 747; DH 3, 436); 1400 Stiisz [!] capitaneus in D. et in Krobia (Wp. 6 nr 391); 1411 pan Jakub senior in D. [jako rządca bpi w D.?] toczy proces z Winc. Malechowskim, a ten ostatni toczy proces z bpem pozn. (KoścZ 3, 171); 1414 Skarbek subeques brzezsky capitanei tenute Crobensis et Dolsko (Wp. 5 nr 226); 1418 izba mniejsza dworu bpiego (DBL nr 151, 152); 1424-25 Piotr, Pietrasz Golanka [ze Środy] procurator dolsky, procurator in D., senior de D. [rządca klucza bpiego] (KoścZ 5, 441v; KoścZ 8 k. 31, 112v, 153v; WR 3 nr 1124; KR 3, 148): 1424 tenże oraz bp pozn. toczą proces z Mikołajem plebanem w Szubinie (KoścZ 8, 31); 1427 administrator [bpstwa pozn.] wraz z kap. pozn. powierza Pawłowi z D. winnicę w D. ad reformandum za płacą 5 grz. w ratach; dla Pawła zakupiono dom w D. za 7 grz. i 3 wiard., otrzymuje on też [na nie podanych warunkach] ogród opust. pod m. D. (ACC 10, 48v); 1430 bp pozn. na prośbę kap. daje dla kat. pozn. [jednorazowo?] beczkę (vas) wina [mszalnego] z m. D. (AC 1 nr 28); 1443 Jan Bniński [brat bpa pozn. Andrzeja] dzierżawca dóbr bpich D. i Krobia (KoścZ 12, 287; Cieplucha 138); 1446 dwór bpi, 1456 izba biała niższa w stronę jeziora w dworze bpim (AC 2 nr 1217, 1269); 1473 sołtys wsi bpiej Kunowo winien m. in. służyć konno dla potrzeb dworu w D. (CP 3 nr 44); 1476 dwór bpi, dom w stronę winnicy (AC 2 nr 1392); 1548 bp pozn. [częściowo] nadaje m. D. wykupione przez siebie wójtostwo w D., [na użytek dworu bpiego] przejmuje [z dawnego wójtostwa] łąkę czyli pastwiska, które leżą za przedmieściem, idąc do Śremu po prawej ręce, na wschód w stronę jeziora [obecnie: Dolskiego Małego]; zobowiązuje miasto do płacenia 36 gr rocznie kościołowi par. w D. w zamian za łąkę, jaka do niego należała, a którą bp przejął (J. Jabczyński, Rys historyczny m. Dolska, Poznań 1857, s. 148); 1564 przy dworze sadzaweczka dla chowania ryb oraz trzy ogrody; na folw. jesienią wysiewa się ok. 6 małd. żyta, ok. 1 1/2 małd. pszenicy, na wiosnę wysiewa się ok. 4 małd., z łąk zbiera się ok. 8 stogów siana, pastewnik, na wójtostwie 1 dobry ogród i 1 mały; czynsze z klucza dolskiego ogółem wynoszą 151 zł pol. i 28 gr, 26 kamieni łoju, 2 małd. owsa, 53 koguty, 11 1/4 kopy jaj, czynsze z jezior 70 zł pol. i 16 gr (IBP 289, 290).

1672-85 z wizytacji kościoła w Otrowiecznie: kościół ten miał staw zw. Tursko, który obecnie jest w posiadaniu dworu [bpiego] w D. (AV 17, 115v).

Osady klucza dolskiego: 1293 Domachowo (Wp. 6 nr 44), 1310 Kiełczewo (Wp. 2 nr 935), 1362 Brzednia (Wp. 3 nr 1477), 1473 Kunowo (CP 3 nr 44), 1548 Ostrowo [k. Gostynia] (AE IX 187), 1564 m. D., Księginki, Ostrowieczno, Ostrowo [k. Gostynia], Grodnica, Kunowo, Góra [k. Śremu], fundus desertus Zaborze, młyny Kamiński i Kunowski (IBP 288-290).