(od 1448 r.¹W l. 1314-1448 Wedlowie występują jako właściciele m. → Frydland, brak natomiast wiadomości o przynależności własnościowej okolicznych wsi).

1. 1448 n. pow. pozn. (PG 3, 35); 1555 n. pow. wał. (WG 1, 16v).

2. 1251 [fals. koniec XV w.] granica → Wielkopolski z Nową Marchią²Opisany tu odcinek granicy państwowej stanowi równocześnie północną, zachodnią oraz południowo-zachodnią granicę dóbr F., choć źródło tego wyraźnie nie mówi. To samo dot. następnego przekazu z 1564 r biegnie od mostu na rz. Fulbek [obecnie Świerczyniec, lewy dopływ Dobrzycy] do mokradeł zw. Przyłęg (fundum aquosum dictum madidus Prilang) [Przyłęg – lewy dopływ Dobrzycy], a następnie od tych mokradeł [na W] do wzgórz zw. Muckelberge [niezident.] i do drzewa o 4 konarach? (arbor quadricornuta) [por. Hornic Bom w przekazie z 1314 r. → Frydland m.] i potem dalej wzdłuż koryta (alveum) rz. Przyłęg do jez. Kawiec Wielki [obecnie Jez. Pogorzałe], a następnie do jez. Kawiec Mały [na MTop. bez nazwy]; stąd gran. biegnie [na W], przecina drogę z Schonfeld [w Nowej Marchii, obecnie Borujsko] do F., dochodzi do żelaznego znaku przy Margrabskiej Drodze i dalej idzie wzdłuż tej drogi do Kobylej Góry [MTop. 1937 Dreiort, MTop. 1950 bez nazwy], a później kolejno do strumienia, który wpływa do jez. Christianensis Lacus Maior, przez jez. Christianensis Lacus Minor [przez te jeziora przepływał strumień Chrestiankenflis, pr. dopływ Kortnicy, por. → Frydland m. p. 2 r. 1599], przez jez. Okonek, u podnóży wzgórz nal. do wsi Orla (montes Wurlowienses), przez wzgórza zw. montes Bullenses do granic wsi Jakobsdorf [w Nowej Marchii, obecnie Sienica], dalej gran. biegnie przez most zw. pons Winckelensis [zapewne na strudze zw. 1944 Studnitz Fliess, MTop. 1950 Studzienica] do obiektu nieokreślonego Rodespringk [Czerwone Źródło?] następnie do jez. zw. Jespe [zapewne jez. Studzieniec, 1944 Studnitz See], a potem wzdłuż doliny (in concavum fundum secundum illius longitudinem) do oznaczonego buku i do granic m. Kalisza [w Nowej Marchii, obecnie Kalisz Pomorski]; przy bagnie zw. Alanorum Palus znajduje się narożnik m. Kalisza, wsi Pammin [w Nowej Marchii, obecnie Pomierzyn] i wsi Giżyno (do którego Polska zgłasza swe pretensje); od tego narożnika gran. biegnie wzdłuż wspomn. bagna do jez. Giżno, a następnie brzegiem jeziora i wzdłuż strugi wypływającej z tego jeziora do grobli zw. Agger Vaccarum, potem przez pagórki znajdujące się między Kaliszem a Giżynem granica dochodzi do miejsca, gdzie się schodzą granice wsi Giżyno i Łowicz (1/2 Łowicza należy do Polski; od Łowicza gran. idzie do rz. Kortnicy (Latifluvius), która wypływa z jezior frydlandzkich, wzdłuż tej rzeki do ujścia rz. Karwicy, a następnie wzdłuż Karwicy w górę biegu tej rzeki między F. a wsią Korytnicą [w Nowej Marchii obecnie Stara Korytnica], a potem między Sadowem (którego 1/2 należy do Polski) a F. aż do lasku, w którym palą popiół przy źródle (scatebra) zw. Moderenicken; wzdłuż strugi wypływającej z tego źródła gran. biegnie w kierunku wsi Specksdorf [w Nowej Marchii, 1944 Spechtsdorff, obecnie Płociczno] do stawu młyńskiego w tej wsi, który w całości należy do [Nowej] Marchii (PU 1 nr 544; Wp. 1 nr 297).

1564 gran. → Wielkopolski z Nową Marchią: przy moście albo brodzie na rz. Fulbek [obecnie Świerczyniec, prawy dopływ Dobrzycy] znajduje się narożnik Studnickiej Puszczy (Studenitzische Heide) [nal. do wsi Studnica w Nowej Marchii], posiadłości Golczów z Brocza [obecnie Broczyno] i Machlin, puszczy zw. Simische Heide nal. do Güntersbergów i von Wolde posiadaczy zamku w Falkenburgu [w Nowej Marchii, obecnie Złocieniec] oraz puszczy Jerzego Wedla z F.; od tego narożnika wspomn. granica biegnie do mokradeł (Grundt) Przyłęg, a potem wzdłuż Przyłęgu do wzgórz zw. Muckelberge [niezident.], gdzie znajdują się 3 znaki graniczne [postawione] na mocy przywilejów [m.] F. [por. → Frydland m. p. 2, r. 1314]; tu rozpoczyna się gran. m. F. i biegnie wzdłuż mokradeł [rz.] Przyłęg, koło drzewa o 4 konarach? (vierhörnigte Baume) do [jez.] Kawiec Wielki [obecnie Jez. Pogorzałe], gdzie [po stronie Nowej Marchii] kończy się puszcza zw. Simische Heide, a zaczyna się gran. wsi Schönfeld [w Nowej Marchii, obecnie Borujsko] z m. F.; gran. ta idzie przez jez. Kawiec Mały [na MTop. bez nazwy], dochodzi do Margrabskiej Drogi i wzdłuż tej drogi biegnie do Kobylej Góry [zob. wyżej pod r. 1251] i do terenu (Raume-Landt), który niegdyś odebrano miastu F. do dóbr Falkenburg i obecnie wieś Schonfeld płaci z niego czynsz (Landtmiden); od Kobylej Góry gran. biegnie do miejsca, gdzie rz. [Chrestiankenflis, por. r. 1251] wpływa do jez. zw. Christianensis Lacus Maior i dalej [w górę biegu tej rzeki] przez jez. Christianensis Lacus Minor przez jez. Okonek (nal. w całości do wsi Schönfeld), przy którym pozostawiono wolny wygon [dla bydła?] (freie Trift) dla strony pol., potem koło wzgórz nal. do wsi Orla (Wurlowische Bergen), do wzgórz zw. Bullenberge; tu znajduje się narożnik [nowomarchijskich] wsi Schönfeld i Jakobsdorf [obecnie Sienica] z wsią Orla w Polsce; dalej gran. biegnie przez most zw. Winckellische Brücke [zob. wyżej pod r. 1251], a potem między polami wsi Jakobsdorf i wsi Orla do nieokreślonego obiektu zw. Rodenspringk [Czerwone Źródło?]; stąd rozpoczyna się granica wsi Studnica [obecnie Stara Studnica] w [Nowej] Marchii z wsią Orla i idzie przez jez. Zepske [zapewne jez. Studzieniec, 1944 Studnitz See], dzieląc je na połowę, a następnie przez Holegrundt [obiekt nieokreślony] do oznaczonego buku, który stanowi narożnik wsi [nowomarchijskich] Studnica i Pammin [obecnie Pomierzyn] z wsią Giżyno w Polsce (Wrede 114-115).

3. Własn. szlach. 1448 Jan Wedelski miecznik pozn. zapisuje ż. Annie po 2500 grz. posagu i wiana na cz. dóbr → Tuczno, na m. F. i wsiach Henkendorf [obecnie Hanki], Sadowo i Orla oraz na wsiach „in districtu Valcensi” [w stwie wał.] (PG 3, 35; oblata z 1471 r. AR 2 nr 1175 – tu suma 2600 grz.); 1462 Kat. Wedelska wd. po Janie Wedelskim [po in. Janie?!] ma oprawę na dobrach → Tuczno, na m. F. i wsiach Henkendorf, Sadowo i Orla oraz na wsiach „in districtu Valcensi” [w stwie wał.] (PG 6, 136v); 1465 Anna wd. po Janie Wedelskim [mieczniku pozn.] (ACC 44, 100v); 1470 Sulesz Wedelski żonaty z Anną Wedelska c. Jana miecznika pozn. (Schultz 70); 1471 Anna wd. po Janie Wedelskim mieczniku pozn. sprzedaje Andrzejowi Szamotulskiemu s. Piotra kaszt. pozn. i star. gen. wlkp. swą oprawę zapisaną jej przez zm. męża Jana na dobrach → Tuczno, na m. F. i wsiach Henkendorf, Sadowo i Orla oraz na częściach wsi „in districtu Valcensi” [w stwie wał.] [AR 2 nr 1175); 1472 Kazimierz Jag. zatwierdza wspomn. sprzedaż oprawy (MS 1 nr 899); 1475 [taż?] Anna Wedelska toczy spór z Dawidem i Suleszem Wedlami z Tuczna i F. przed sądem duchownym (ACC 52, 19).

1502 Ludwik i Wiwian bracia de Wedel [z Neuwedel w Nowej Marchii, obecnie Drawno] oraz z F. w sporze z Maciejem i Jakubem [Wedlami] z Tuczna (PG 62, 220v); 1504, obl. 1505 Aleksander Jag. poleca wyznaczonym sędziom rozpatrzeć wspomn. sprawę sporną między Maciejem z Tuczna a braćmi Ludwikiem, Jakubem, Wiwianem de Wedel; sporne dobra mają być wykupione przez Wedlów z Neuwedel za 2000 fl. albo Maciej z Tuczna ma otrzymać wwiązanie w nie (PG 65, 38v); 1505 Jakub i Wiwian [Wedlowie] z F. nie chcą dopuścić do wwiązania Macieja [Wedla] z Tuczna [w część dóbr F.], tłumacząc, że wyrok króla [pol.] ich nie obowiązuje, bo [może jako posiadacze dóbr w Nowej Marchii?] nie podlegają jego jurysdykcji (PG 65 k. 39v, 82, 95); 1509, 1516 Hipolit Wedel s. Jakuba z F. → p. 6.

1521 Zygmunt St. nadaje Wacławowi Boczschterwer burgr. wał. m. in. bór lub gaj z barciami oraz jez. Bysze i in. jeziora skonfiskowane Jakubowi Wedelskiemu z F. z powodu niestawiennictwa na pospolite ruszenie (MS 4/1 nr 3683); 1532 [tenże] potwierdza Mac. Tuczyńskiemu jego przezyski (perlucra) na m. F. młynie w Tucznie i wsi Stralemberg [obecnie Strzaliny] należących do Jerzego Wedla [z F.] (MS 4/2 nr 16 336); 1537 Jerzy Wedelski s. Jakuba, dz. w F. zawiera ugodę z Mac. Tuczyńskim: Mac. Tuczyński rezygnuje z pr. do m. i zamku w F. oraz z wsi nal. do dóbr F., zapłaci Jerzemu 150 fl. tytułem zaległych dochodów z tych dóbr, które pobrał przed 30 l. jako opiekun [małol. Jerzego?] i zapłaci 10 fl. siostrom Jerzego na znak pojednania (PG 79, 198); 1538 Jerzy Wedel starszy z Neuwedel [w Nowej Marchii, obecnie Drawno] oraz Jerzy Wedel młodszy z Neuwedel i F. zawierają ugodę z Janem margr. brand. w sprawie polowania w lasach [margrabskich?] oraz korzystania z pastwisk i drzewa (CDB A XVIII 502); 1552 [Jerzy?] Fredlicki [z F.] płaci pobór z wsi Giżyno, Henkendorf, Łowicz, Orla i Sadowo (ASK I 5, 150); 1555 Jerzy Wedel dz. m. F. zapisuje ż. Dorocie von Massów po 4000 fl. pruskich posagu i wiana na 1/4 m. F., na 1/2 wsi Orla oraz na ćwiartkach wsi Henkendorf, Giżyno, Łowicz i Sadowo (WG 1, 16v); 1560 tenże Jerzy Wedelski nabywa z zastrz. pr. odkupu od Wojc. Sędziwoja Czarnkowskiego 1/2 dóbr Człopa: 1/2 m. Człopa i połowy wsi: opust. Gogolice [obecnie Jaglice], Bercholt [obecnie Brzeźniak], i Bukholth [obecnie Bukowo k. Człopy] za 4000 srebrnych talarów (PG 104, 187v); 1577 tenże posiada m. F., całe wsie Hansfeld [13,5 km od Mirosławca, obecnie Kłosowo] i Bezen [→ Bysze jez.]³Dwie ostatnie wsie powstały w drugiej połowie XVI w.; w Słowniku ich nie uwzględniamy oraz połowy wsi Henkendorf [obecnie Hanki], Łowicz, Sądowo i Giżyno (WG 2, 56); 1596 do dóbr F. należą [m. in.] młyn [Fulbek] nad rz. Fulbek [obecnie Świerczyniec] wsie Bezen i Hansfeld oraz jeziora za rz. Dobrzycą [tzn. na E od Dobrzycy] (WG 7, 14).

6. 1509 Hipolit Wedel s. Jakuba z F. → Frydland m., p. 5; 1516 tenże w niewoli u bpa w Heidelbergu; Wedlowie proszą margr. brand. Albrechta, w. mistrza krzyżackiego o interwencję w jego sprawie (CDB A XVIII s. 203).

Uwaga: Wedlowie posiadali 2 miasta na tym terenie, który w XVI w. stanowił pow. wał.: Tuczno i F., przy czym w XV w. te same osoby występują jako posiadacze w częściach obu tych miast i nal. do nich wsi, a w XVI w. nastąpił podział na katolicką, spolonizowaną linię Wedlów Tuczyńskich z Tuczna oraz protestancką linię z F. Obie te blisko ze sobą spokrewnione linie nadal zachowały swe prawa do pewnych części w obu kluczach dóbr, co powodowało liczne spory.