GAJ

(1382 kop. 1784 Gay, 1397 or. Gaye, 1399 Gay, 1404 Gag), obecnie Gaj Wielki, 12 km na N od Buku.

1. 1478 n. pow. pozn. (PG 9, 96); 1468 n. par. Ceradz [Stary] (ACC 47, 12v).

2. 1393 jezioro [?może staw? czy w G.?] → p. 3; 1393 [Stefan] Skóra [z G.] toczy proces z Kuszem [z Gołańczy w pow. kcyn.] o kopce gran. między G. a Jankowicami k. Buku] (Lek. 1 nr 1444, por. niżej); 1404 Klimka z G. [wd. po Stefanie Skórze z G.] toczy proces z Kuszem Gołanieckim o kopce [gran.] między dziedzinami G. a Jankowice, które ten rozsypał (KP nr 1859, 1901); 1404 taż toczy proces z Wierzbiętą z Jankowic o kopce [gran.] między dziedzinami G. i Jankowice (KP nr 2000); 1462 staw w G.→ p. 3; 1470 Sierpowo wieś opust. w granicach wsi G. → p. 3; 1566 droga z G. do Buku (PG 111, 882).

3. Własn. szlach. 1382 Wojc. Skóra kaszt. radz. toczy proces o dziesięciny z G. i Kiączyna →- p. 5.

1384-98 Stefan1Skóra występuje w tekstach łacińskich z imieniem Stephanus, w tekstach polskich jako Szczepan (WR 1 nr 20, 194, 323, 340, 360, 362), ale też jako Stefan (WR 1 nr 186) [h. Awdaniec] (MPH 2, 753-754; WR 1 nr 79; Lek. 1 nr 674, 1660, 2062, 2128, 2199, 2200, 2264; W. Semkowicz, Ród Awdańców w wiekach średnich, „Roczniki Tow. Przyj. Nauk w Poznaniu”, t. 44, 1917, s. 270), 1397 z Gaju2Stefan Skóra występuje najczęściej tylko z imieniem i przydomkiem Skóra, a tylko jeden raz przy jego imieniu podano nazwę osady G. (1397 WR 2 nr 52). Wszystkie wiadomości o Stefanie Skórze podano przy osadzie G. ze względu na ich kontekst, a także dlatego, że G. występuje w pierwszej połowie XIV w. jako gniazdo Skórów. W pobliskim Mrowinie występuje Stefan, znany nam już 1404 (WR 1 nr 565; KP nr 1733), u którego pojawia się przydomek Skóra (1413 PZ 4, 31v i zapewne także 1405 WR 1 nr 763). Skóra z G. już 1398 nie żył, bo od tego roku występuje w G. wd. po nim, Klimka (zob. wyżej w tekście). Tak więc Skóra z G. i Skóra Mrowiński były to dwie różne osoby. Nie można wykluczyć, że któraś z wiadomości o Skórze, przyporządkowana do osady G., odnosi się w istocie do pobliskiego Mrowina, tym bardziej że obydwaj Skórowie – sądząc po przydomku – byli najprawdopodobniej krewniakami. Kozierowski nietrafnie uważał ich za jedną osobę (KR 3, 132). Również Gąsiorowski niesłusznie podał, że Stefan Skóra z G. żył po 1400 i że wówczas występował bez tytułu urzędniczego (GUrz. A 312) (WR 2 nr 52); 1391-99 jego matka Siechna, zapewne z Błożejewa [obecnie Błażejewo], Czeczewa i Konarskiego [wszystkie wsie w pow. pyzdr. k. Kórnika], występuje też z określeniem Radzimska [tj. żona albo wd. po kaszt. radz.] (WR 1 nr 195, 271, 376, 565; Lek. 1 nr 1397, 2895, 2896), 1391 jego bratanek (nepos) Jan (Lek. 1 nr 1146), 1396-97 stolnik pozn. (Lek. 1 nr 2264, 2378; Wp. 3 nr 1969; GUrz. A 312 niesłusznie wyraża wątpliwości, czy Skórę można wiązać z hierarchią wlkp.), 1397 burgr. pozn. (Lek. 1 nr 2354, 2378, 2404); 1387 tenże w sporze z Miksem z Popowa [k. Szamotuł], który dowodzi, że Skóra miał mu płacić rocznie 3 grz. [czynszu] od jego pieniędzy (WR 1 nr 20); 1388 tenże odpiera roszczenia Mikołaja z Cerekwicy [k. Szamotuł] o to, że miał uwolnić go od roszczeń [osoby trzeciej] na sumę 10 grz., a uwolnił go tylko od 6 grz. (Lek. 1 nr 317); 1388 tenże pozwał Michała Ubysławowicza z Sączkowa o 100 grz. (Lek. 1 nr 413); 1388 tenże toczy proces z mieszcz. pozn. Tyla Grasno o długi (Lek. 1 nr 418); 1389 tenże toczy proces z Trojanem Grocholą o młyn w Osowie i o szkody (Lek. 1 nr 490); 1389 tenże ma zapłacić karę [sądowi] za to, że wyszedł z sądu ze sołtysem z Wyskoci i pogodził się z nim [bez udziału sądu] (Lek. 1 nr 492); 1390 tenże w sporze z Sędziwojem [Świdwą z Szamotuł] wdą pozn. [!] o 15 grz. (Lek. 1 nr 877); 1391-92 tenże toczy proces ze Staszkiem Rudzkim [ze wsi Rudki k. Ostroroga], Bodzętą z Orla [Małego obecnie Orliczko], Przybkiem i Janem z Przyborowa [k. Szamotuł] o bydło wartości 130 grz., które z ich rozkazu zabrało mu 60 kmieci (WR 1 nr 113; Lek. 1 nr 1314); 1391 tenże w sporze z S[ędziwojem Świdwą z Szamotuł] kaszt. gnieźn. o powieszenie jakiejś kobiety twierdzi, że w tej sprawie zawarł z nim ugodę (Lek. 1 nr 1146); 1391 tegoż kmieć Paweł w procesie z Marcinem z Ceradza [Starego] dowodzi, że Marcin zabrał mu bydło wartości 10 grz. (WR 1 nr 259), a Marcin ma Skórze [czy w związku z tą sprawą?] zapłacić karę pokup (Lek. 1 nr 1114); 1391 tenże dowodzi, że Siechna [jego matka] nie wzięła Grabcowi bydła wartości 10 grz. (WR 1 nr 271); 1392 tenże wygrywa proces z Bodzętą, który poręczył mu, że Pietrasz przed star. gen. wlkp. przeniesie nań pr. własności dziedziny Brzeźno [niezident.] (Lek. 1 nr 1304); 1392 tegoż roszczenia o pas wartości 20 grz. i o 4 konie odpiera Sędziwój z Ostroroga (Lek. 1 nr 1306); 1392-95 tenże w sporze ze Stan. Rudzkim [ze wsi Rudki k. Ostroroga] (Lek. 1 nr 1323, 1661, 2053, 2077, 2085); 1392 tenże toczy proces ze Stan. Rudzkim i Bodzętą z Orla [Małego, obecnie Orliczko], a woźny wprowadza go w posiadanie Orla Małego i nikt nie sprzeciwia się temu (Lek. 1 nr 1328, 1337); 1393-94 tenże toczy proces ze Śmichną Bodzęciną z Orla Małego: sąd przyznaje mu 47 1/2 grz. na dziedzinie Orle [Małe], a Bodzęcina – sama lub jej krewny – może tę dziedzinę wykupić za wspomn. kwotę, zaś 1394 woźny sądowy wzywa Bodzęcinę, aby z tej dziedziny ustąpiła Skórze i dała mu spokój (Lek. 1 nr 1589, 1723); 1393 tenże w procesie z Borzysławem dowodzi, że ten wysłał na niego 20 ludzi i że za jego poleceniem wzięto mu bydło wartości 10 grz. (WR 1 nr 135, 136); 1393 tenże toczy proces z [...] matha, który dowodzi, że Skóra posłał na niego 4 paniczy i kmieci, którzy na wolnej drodze zabierali jego konie i mienie jego ludziom (WR 1 nr 157); 1393 tenże z matką [Siechną] przegrywa proces z Wojc. Nieprószewskim, którego obwinili o to, że w nocy łowił ryby w jeziorze [czy w G.?] pani [Siechny], pojmał kmiecia i poranił kmieci (Lek. 1 nr 1397); 1393 → p. 2; 1393-95 tenże toczy procesy z Bodzętą Brodziszewskim o 2 konie wartości 6 grz. oraz w sprawie 2 paniczy i 3 kmieci (Lek. 1 nr 1458, 1488, 1893, 1903a, 1985); 1394-95 tenże oraz Mścigniew Brodziszewski (też z Grodziszczka k. Buku) toczą proces o woły, konia i pług wartości 8 grz. (Lek. 1 nr 1722, 1885, 1913, 1919, 1932, 1986); 1394-97 tenże oraz Jan z Przyborowa [k. Szamotuł] toczą proces o bydło wartości 10 grz. (Lek. 1 nr 1952, 2378, 2410); 1394-95 tenże oraz Mik. Odój Więckowski [z Więckowie k. Buku] toczą proces o 1/4 Więckowie z 1/4 gaju, który wygrywa Skóra, oraz 1395 ciż wzajemnie godzą się, aby ich ludzie wypasali bydło, nie czyniąc nikomu szkody, w całych Więckowicach (Lek. 1 nr 1918, 1959, 1998); 1395 tenże oraz Bodzęta dz. Orla [Małego, obecnie Orliczko] toczą proces (Lek. 1 nr 2002); 1395-96 tenże i Marcin Boguszycki toczą proces o bydło, a 1396 Marcin dowodzi, że na roku w Szamotułach chciał bydło wrócić (Lek. 1 nr 1977; WR 1 nr 194); 1395 tenże oraz Jan i Mikołaj z Błożejewa [pow. pyzdr. k. Kórnika] toczą proces o dziedziny Czeczewo i Konarskie [obie w pow. pyzdr. k. Kórnika], a 1396 Siechna matka Skóry dowodzi, że od swych braci nie wzięła żadnych pieniędzy za te dziedziny (Lek. 1 nr 1992, 1999, 2025, 2075; WR 1 nr 195); 1395 tenże oraz Sędziwój Świdwa z Szamotuł toczą procesy o gwałty wyrządzone na dziedzinie Skóry, o 10 grz. poręczenia za Jana z Przyborowa [k. Szamotuł], o wezbranie młyna [o jego zalanie?] w Kaźmierzu (WR 1 nr 186; Lek. 1 nr 1984, 1987); 1397 tenże w sporze z Marcinem Ceradzkim [z Ceradza Starego], który dowodzi, że „łup” na nim wziął na swej dziedzinie (WR 1 nr 340); 1397 tenże w sporze z [Mik.] Odojem [z Więckowie] (Lek. 1 nr 2569); 1397 tenże toczy proces z Tworzyjanem (tj. Florianem) Markowskim [z Markowic w pow. pyzdr.], który dowodzi, że Skóra – mimo umowy – nie chciał mu zapłacić za 1/2 wsi Stramnica (Lek. 1 nr 2353, 2370, 2415; WR 1 nr 323; WR 2 nr 52); 1397 tenże w sporze z panią z Grodziszczka [k. Buku], a w procesie z Mścigniewem z Grodziszczka dowodzi, że jego kmieć nie uczynił gwałtu we wsi Mścigniewa (Lek. 1 nr 2457; WR 1 nr 360); 1397 tenże dowodzi, że konie i wóz, które pobrali Niałek i Zdziech [ich przynależność stanowa nie podana], gdy zabili mu panoszę, były wartości 4 grz. (WR 1 nr 354); 1397 tenże w sporze z Andrzejem Ponieckim (Lek. 1 nr 2509); 1398 tenże toczy proces z Sędziwojem [Świdwą z Szamotuł] wdą pozn. (Lek. 1 nr 2619; WR 1 nr 362).

1384 Jasiek Skóra [z G.] (MPH 2, 753-754; 1387 występuje wd. po nim Białdama (zob. niżej).

1387-99 Białdama wd. po Jaśku Skórze, Skórzyna, Jaśkowa Skórzyna, Skórowska [bez podania osady, prawdop. z G.] (WR 1 nr 33; Lek. 1 nr 171, 1439, 3083), 1384 wspomn. jej mąż Jasiek Skóra [z G.] (MPH 2, 753-754), 1388 jej c. Machna (Lek. 1 nr 451); 1388-94 taż z córką toczy proces z Jarosławem Mroczkowskim, czyli Czołowskim [z Mroczek i Czołowa w pow. pyzdr.] o 40 grz. (Lek. 1 nr 381a, 439, 451, 604, 1610, 1747, 1861); 1389 taż toczy proces o konia „otbitego na Otuszu” (WR 1 nr 52).

1399-1406 Klimka stolnikowa, Klimka Skórzyna dz. w G., Gajewska, wd. po [Stefanie] Skórze (Lek. 1 nr 2868, 2994): 1399, 1401, 1406 taż z dziećmi (Lek. 1 nr 2868; KP nr 804, 2725); 1399 taż okazuje w sądzie dok. na wieś G. i inne wsie, które zm. mąż zapisał jej jako wiano, odpiera roszczenia do swego wiana ze strony mieszczki Kat. Kostrzyńskiej, a 1399, 1401 sąd wyrokuje, że wiano Klimki ma być wolne od czyichkolwiek roszczeń (Lek. 1 nr 3074, 3103; KP nr 804); 1404 → p. 2; 1406 taż z dziećmi toczy proces z Małgorzatą z Bnina [pow. pyzdr.] o majątek po matce (KP nr 2725).

1426-68 Piotr z G., Piotr Skóra z G. (WSB 672; W. Semkowicz, Ród Awdańców w wiekach średnich, „Roczniki Tow. Przyj. Nauk w Poznaniu”, t. 44, 1917, s. 270; AC 2 nr 593, 1063, 1078, 1092; AE I 83, AR 1 nr 640, 670, 830, 851; BJ 8057 IV k. 182, 225, 226; CMP nr 131; DBL nr 206, 207, 208, 219, 220, 232, 233, 241, 244; KBR nr 131, 132, 133; KPKM nr 134, 136, 174, 179, 210, 243; MPHs. 340, 341; MS 1 nr 256, 307, 319, 621; MS 4/3 supl. nr 886; MS 5/2 nr 8128; PG 1 k. 67, 187v; PG 2, 46v-47; PG 6, 250; PZ 16, 222; Pol. 2 nr 588; Pol. 3 nr 212; Pol. 4 nr 64; Wp. 5 nr 432, 502, 712; Bledz. A 20; Lub. A 38, A 40, C XVII 7 k. 82; Obra B 3 s. 219, 253; Ołob. B 2 k. 7v); 1427 n. właśc. Sierpowa [k. Buku] (WR 1 nr 1257; AC 2 nr 1257; Dominikanie P-ń A 10; ACC 88, 29v), 1427 n. właśc. Kiączyna (MHP nr 181; WR 1 nr 1453; CP 14, 619; PZ 14, 7v; PZ 16, 48; PZ 17, 19), 1434 n. właśc. Stramnicy [k. Buku] (CP 14, 619; PG 8, 154); 1435, 1462 współwłaśc. wraz ze Stan. Ostrorogiem dóbr → Międzychód i m. in. wsi Michocino (PZ 13, 94; WR 1 nr 1577; PG 6 k. 70, 72v-73v), 1455 zapewne jego pieczęć z h. Abdank (CE 3 nr 69), od 1433 tenut. obornicki (GStar. 80), 1432-40 podsędek pozn., 1441-51 sędzia pozn., 1451-68 kaszt. kal., 1455-56 star. gen. wlkp., (GUrz. A 61, 284, 304, B 21), zm. III 1468 (GUrz. A 61; MPH 5, 638): 1432 tenże oraz inni możni wlkp. obiecują, że po śmierci Jagiełły obiorą królem jednego z jego synów (CMP nr 119); 1434 tenże zapisuje wikariuszom kat. pozn. na dobrach Kiączyn i Stramnica [obie wsie k. Buku] 5 grz. czynszu rocznego od sumy 50 grz. szer. gr (CP 14, 619); 1435-52 tenże [jako dziedzic wsi Kiączyn] toczy procesy z Rozwarowskimi dziedzicami wsi Rumino o młyn wsi Kiączyn [na rz. → Główna, obecnie Sama] (WR 1 nr 1453; PZ 16 k. 21, 48; PZ 17, 19); 1448 tegoż c. Anna ż. Jana Jaszkowskiego [syna Wyszaka Jaszkowskiego, czyli Gryżyńskiego] (PG 3, 37); 1449 na jego rzecz Szloma Żyd pozn. ceduje swe prawa do 1/2 wsi Goślina Długa (PG 3, 93); 1456 tenże tenut. obornicki zapisuje ż. Jadwidze po 200 grz. posagu i wiana na wsiach G. i Stramnica [k. Buku] oraz zapisuje jej dwór w Obornikach, 4 korce słodu tygodniowo z młyna słodowego, 6 kamieni łoju rocznie z m. Oborniki i młyn w Uścikowie (PG 8, 154); 1462 tenże poborcą cyzy w miastach wlkp. (Pol. 2 nr 608); 1462 tenże oraz Stanisław Ostroróg dokonują podziału jezior, stawów i strug należących do dóbr → Międzychód (PG 6 k. 70, 72v-73v); 1466 tenże toczy proces z opatem lub. (KoścZ 15, 171); 1474? [wd. po nim] Jadwiga z G. ze swego wiana w G. oraz innych dóbr wysyła w swoim zastępstwie dwóch łuczników na wyprawę wojenną (ExpBel. nr 688); 1476 taż wd. po Piotrze kaszt. kal. toczy proces z plebanem w Ceradzu [Starym] (ACC 56, 45v).

1451 – zm. a. 31 III 1487 Andrzej Skóra z G. s. Piotra (AC 1 nr 551; SLP nr 70; CMP nr 168; Lub. C VII 10, poszyt nie foliowany), 1451 student w Krakowie (AS 1, 129), tenut. obornicki, 1485-86 sędzia pozn. (GUrz. A 308, MS 1 nr 1865); 1477 wuj Andrzeja i Jadwigi dzieci zm. Jakuba Mchowskiego dz. w Mchach (PG 9, 81v): 1462 Barbara ż. Andrzeja z G. zostaje wprowadzona w posiadanie połówek wsi Kiączyn z 1/2 młyna i 1/2 stawu [młyńskiego na rz. Główna, obecnie Sama] G., Stramnica, 1/2 stawu w G., które winny jej przypaść po śmierci Jadwigi wd. po Piotrze z G. na podstawie podziału między braćmi Wojciechem i Aleksandrem w sumie 600 grz. szer. półgr., a to tytułem długu oraz dóbr w ziemi dobrz. i pow. rypińskim, które Barbara swemu mężowi Andrzejowi oprawiła, zaś Andrzej na rzecz ż. Barbary zeznał wspomn. 600 grz. z zastrz. pr. wykupu (PG 6, 57); 1470 bracia z G. Andrzej, Wojciech kustosz gnieźn. i Aleksander pod karą umowną 2000 grz. powierzają sędziom polubownym spór o podział dóbr po zm. ojcu Piotrze, a przedmiotem podziału są dziedziny G., Kiączyn, Stramnica, Sierpowo, a także 1/2 m. → Międzychód z przynależnościami, dobra król. [w czasowym posiadaniu] m. → Oborniki z przynależnościami, posag i wiano po [żyjącej jeszcze] matce Jadwidze, wiano Barbary ż. Andrzeja, kary uzyskane w Kurii Rzymskiej przez Wojciecha kust. gnieźn. od ojca z mienia ojcowskiego, pieniądze i rzeczy uzyskane przez Andrzeja super servicium z mienia ojcowskiego, zaś sędziowie polubowni dokonują tego podziału: bracia Andrzej i Aleksander otrzymują dobra król. m. → Oborniki z przynależnościami, a w przeciągu roku mają je podzielić między siebie; otrzymują dobra ojcowskie Kiączyn, wsie opust. Tachowa i Zielęcino, a także wsie G. i Stramnica po śmierci matki Jadwigi, która na tych wsiach ma zapisany posag i wiano, zaś Andrzej i Aleksander mają wspomn. dobra podzielić między siebie; bracia mają spłacić długi ojcowskie w wysokości 1600 grz., z tego Andrzej 1000 grz., a Aleksander 600 grz.; bracia Andrzej i Aleksander, każdy po 200 grz. mają wypłacić swym siostrom zakonnicom, a dożywotnio co roku płacić 2 połcie słoniny, kamień masła, 2 kopy serów (formelle), 1 ćw. grochu (mensura pisi), 2 konwie prosa czy też jagieł (2 cantri millei); bracia Andrzej i Aleksander winni Zuzannę [ich krewną?] zaopatrywać w rzeczy potrzebne do życia (in necessariis procurare); Andrzej ma płacić [siostrze swej] zakonnicy Barbarze po 8 grz. czynszu rocznego od sumy długu 100 grz., a Aleksander tak samo [swej siostrze] zakonnicy Katarzynie oraz bracia winni zeznać stosowne akty przed star. gen. wlkp. i oficjałem pozn.; bracia Wojciech, Andrzej i Aleksander mają wypłacić swej siostrze Dorocie ż. Mikołaja [z Moszczonego] syna [Piotra] kaszt. dobrz. 300 grz. w ciągu 3 tyg.; Wojciech, jeśli złoży przysięgę, to ma otrzymać od braci Andrzeja i Aleksandra 100 zł węg., za które ręczył Stan. Ostroróg, a jeśli nie złoży przysięgi, to ma tę sumę sam uregulować; Wojciech otrzymuje 1/2 m. → Międzychód z przynależnościami, a Andrzej i Aleksander mają te dobra bronić od roszczeń osób trzecich; Wojciech otrzymuje wieś opust. Sierpowo [położoną] w gran. wsi G.; Wojciech jest wolny od ojcowskich długów, tj. od kwoty 1600 grz., a swoje długi w Kurii Rzymskiej ma sam spłacić, lecz bracia Andrzej i Aleksander mają mu w tym udzielić pomocy na 300 grz., zaś Wojciech w tej sumie ma posiadać Kiączyn z folw., młynem i stawem [na rz. Główna obecnie Sama] aż do jej wykupu, sam mając prawo jej podzastawienia; Andrzej winien Aleksandrowi przed star. gen. wlkp. powzdać 1/2 Kiączyna tytułem sprzedaży z zastrz. wykupu za 250 grz., lecz z warunkiem, aby Aleksander nie sprzedawał [pr. wrębu do] lasów i gajów; Aleksander winien zapłacić 100 grz. szer. półgr. Mikołajowi [kasztelanicowi] dobrz. z Moszczonego [w z. dobrz.], którą to sumę Andrzej miał zapłacić tytułem posagu [siostry Doroty]; pleban i burm. z Obornik mają zebrać wszystkie czynsze z 1469 r. z dóbr ojcowskich i król. [tj. z tenuty Oborniki], z nich zapłacić 20 grz. szl. Adamowi Wronczyńskiemu, [z Wronczyna, pow. gnieźn.], a resztę przekazać stronom; Andrzej ma przenieść na swą cz. dóbr wiano swej ż. Barbary, które oprawił zm. ojciec Piotr; Aleksander otrzymuje [w G.] dom murowany na wzgórku z kuchnią i domkiem przy kuchni i 1/2 stajni końskiej, a Andrzej dom murowany pod wzgórkiem [w G.], gdzie obecnie z ż. mieszka i 1/2 stajni końskiej, zaś ich matka [Jadwiga] pozostaje przy posagu i wianie oraz domu [w G.], w którym mieszka (PG 57, 39-41v); 1470 tenże Andrzej z G. pod karą umowną 2000 grz., zastrzegając sobie pr. wykupu czynszu i sumy głównej, zobowiązuje się powzdać bratu swemu Aleksandrowi 150 grz. półgr. na [tenucie] Oborniki z wsiami wraz z czynszem rocznym 7 1/2 grz. od wspomn. kwoty z ratusza obornickiego [tj. z dochodów od m. Oborniki z wsiami], a to z sum [na tenucie Oborniki], przynależnych mu po śmierci [żyjących jeszcze] sióstr Beaty i zakonnicy Barbary; jeśli wpierw umrze jedna z sióstr, to Aleksander będzie mógł pobierać 1/2 tego czynszu (PG 57, 47v); 1470 tenże Andrzej oraz Aleksander pod karą umowną 2000 grz. zwalniają brata Wojciecha kustosza od odpowiedzialności za wszelkie długi ojcowskie i zobowiązują się bronić go od roszczeń osób trzecich do 1/2 m. → Międzychód z wsiami (PG 57, 47v-48); 1470 bracia z G. Andrzej, Wojciech kustosz gnieźn. i Aleksander przed star. gen. wlkp. dokonują podziału majątku: Andrzej oraz Aleksander otrzymują G., Kiączyn z młynem, Tachowa, Zielęcino i Stramnica, obciążone oprawą [matki] Jadwigi; Andrzej otrzymuje 1/2 m.→ Międzychód z wsiami; Aleksander i Wojciech otrzymują plac i dom przy ul. Żydowskiej w Poznaniu (PG 8, 58rv); 1471 opatrzny Marcin Kula [mieszcz. pozn.] zeznaje, że jest dłużny Barbarze ż. Andrzeja z G. 13 zł węg. (AR 2 nr 1183, 1187); 1471 Andrzej z G. toczy proces z opatrznym Michałem Płatnerzem o uzbrojenie wartości 100 fl., które w br. w czasie wyprawy wojennej oddał do naprawy przez szl. Mik. Radwankowskiego [z Radwankowic k. Buku]; pozwany twierdzi, że broń tę odebrał od niego Radwankowski z matką w imieniu powoda (AC 2 nr 1347), a 1474 Andrzej z G. otrzymuje od króla pr. do sum pieniężnych, zapisanych na różnych dobrach na rzecz Anny Radwańskiej i jej s. Mikołaja z powodu zaniedbania przez nich obowiązku wyprawy wojennej (MS 1 nr 1218); a. 1475 wyrok na rzecz Adama z Wronczyna [pow. gnieźn.] zob. niżej czynności Wojciecha; 1475 Andrzej z G. tenut. obornicki wuj Andrzeja i Jadwigi dzieci zm. Jakuba Mchowskiego dz. w Mchach (PG 9, 81v); 1479 tenże zapisuje siostrze Barbarze Obornickiej zakonnicy w Owińskach 7 grz. czynszu rocznego z zastrz. pr. wykupu za 100 grz. (PG 9, 108); 1482 tenże z ż. Barbarą sprzedaje Stan. Otuskiemu połowy wsi G. i Stramnica za 200 grz. z zastrz. pr. wykupu (PG 9, 162v); 1488 Jadwiga z Orchowa [pow. gnieźn.] wd. po Andrzeju z G. sędzim pozn. swe uprawnienia otrzymane od męża do wsi [król.] Uścikowo [k. Obornik] sprzedaje Marcinowi Ściborowi Ponieckiemu, któremu 1490 król pozwala wykupić wspomn. wieś z rąk Jadwigi (PG 10, 91 v; MS 1 nr 2138).

1451-87 Wojciech Skóra z G. s. Piotra [Skóry] z G. (LądC 12, 39; ACC 49, 116v; Pol. 2 nr 421; AC 2 nr 1468; Koz. Nieznane nr 54; PZ 20, 121), 1451 student w Krakowie (AS 1, 129), 1455-62 na studiach w Rzymie, 1465 papieski cubicularius ac nuntius (Ehrenberg nr 7, 8), od 1455 kan. pozn., od 1458 kustosz gnieźn. a jako kustosz gnieźn. patron kościoła par. w Pępowie (Now. 2, 418; ACC 41, 57v; ACC 42, 10v-11), a potem (1484-87?) scholastyk gnieźn., do 1462 kan. uniejowski, 1475 kan. włocł. (Pol. 2 nr 427), 1483 subkolektor gnieźn. świętopietrza (Theiner 2 nr 224), 1484-87 wikariusz gen. in spiritualibus i oficjał pozn. (AC 2 nr 1445; AR 2 nr 1460), od 1457 pleban w Chojnicy, 1474 w Pępowie, od 1475 w Obornikach, zm. 26 VII 1487 (dane biograficzne SŹ 3 s. 160, 163; Now. 2 s. 212, 230; Kor. Prał. 2, 34-35 i 3, 522): 1457 tenże, kan. pozn. otrzymuje od kap. kat. pozn. 8 grz. na kontynuację studiów w Italii (AC 1 nr 493); 1468 tenże i Aleksander bracia niedz. dziedzice w G. sprzedają wikariuszom kat. pozn. 1 zł węg. czynszu rocznego na swej cz. dziedziny G. za 12 zł węg. z zastrz. pr. wykupu (ACC 47, 12v); 1468 ciż sprzedają3Natomiast Nowacki pisze o sprzedaży 1 1/4 grz. czynszu rocznego (Now. 2, 435), lecz nie wynika to ze źródeł, które cytuje (ACC 47, 13; AE I A 34v) Zbylutowi plebanowi w Wilkowie Niemieckim [obecnie Wilkowo Leszczyńskie] 1 grz. monety obiegowej czynszu rocznego na swej cz. dziedziny G. za 12 grz. z zastrz. pr. wykupu (ACC 47, 13); 1470 podział dóbr między braćmi zob. wyżej czynności Andrzeja; 1474? Wojciech kustosz gnieźn. ze wszystkich swych dóbr otaksowanych na 24 grz. czynszu rocznego wysyła w swym zastępstwie dwóch łuczników na wyprawę wojenną (ExpBel. nr 687); 1475 tenże kupuje od Adama z Wronczyna [pow. gnieźn.] sumy przysądzone mu na dobrach braci z G. Andrzeja, Aleksandra i Wojciecha, tj. na 1/2 m. → Międzychód z przynależnościami i na wsi Kiączyn za kwotę, wymienioną w wyroku sądowym (PG 9, 32); 1475 tenże kupuje od [brata] Aleksandra tenut. w Obornikach 1/2 wsi Kiączyn z 1/2 folw., młynem i stawem [na rz. Główna obecnie Sama] za 200 grz. i 250 zł węg. z zastrz. pr. wykupu (PG 9, 32); 1475 tenże dz. wsi Kiączyn i Wielawieś [k. Międzychodu obecnie Wielowieś] sprzedaje kap. kat. pozn. 4 grz. bez 8 gr monety obiegowej czynszu rocznego za 44 grz. szer. półgr. na wspomn. wsiach z zastrz. pr. wykupu (CP 5 nr 9); 1478 tenże po swej śmierci zapisuje 200 grz. bratowej Elżbiecie ż. Aleksandra z G. na połowie połowy m. → Międzychód z wsiami (PG 9, 96); 1479 tenże wysłany przez kap. kat. pozn. na sejmik gen. do Koła otrzymuje na wydatki 10 fl. reńskich, a 1485 wysłany tamże z przywilejami kap. otrzymuje 3 grz. (AC 1 nr 672, 743); 1481 tenże prezentowany na altarystę altarii ŚŚ. Piotra i Pawła w kat. pozn. przez Jana i Macieja wójtów z Kaźmierza4Prezenta ta nastąpiła w trakcie walki Szamotulskich z wójtami Kaźmierza o pr. patronatu tej altarii. Niewątpliwie ci ostatni przedstawili Wojciecha kan. pozn. i kustosza gnieźn., aby uzyskać w ten sposób poparcie możnej osoby, lecz prawdop. bez efektu. Co prawda, Nowacki w innym miejscu wymienia Skórę jako altarystę tej altarii od 1481, lecz nie wynika to z cytowanych przezeń źródeł (Now. 1, 227) (ACC 59 k. 1v, 22v, 28v; AE III 19; Now. 1, 414-415); 1482 tenże oraz Mikołaj Dzemar mieszcz. z Wronek współpatronami nowo ufundowanej altarii Zwiastowania NMP w kościele par. we Wronkach (AE III 34); 1482 tenże oraz Jan Nepos kan. gnieźn. obwinieni o poczynienie znacznych strat w kluczu żnińskim dóbr arcybpstwa gnieźn. [jako zarządcy tych dóbr?] w czasie wakansu arcybpstwa (AC 2 nr 654); 1486 stryj Katarzyny [z Pleszewa w pow. kal.] żony Zbigniewa z Tęczyna [Małopolska] podkom. krak. (PG 10, 54); 1487 tenże kupuje od Stan. Otuskiego za 200 grz. z zastrz. pr. wykupu połowy wsi G. i Stramnica, które Otuski na tych samych warunkach kupił [1482 → wyżej] od Andrzeja z G., brata Wojciecha (PG 10, 80v).

1464 albo 1468 do 1502 cz. dziedziny G. obciążona czynszem rocznym na rzecz szpitala Ś. Barbary in aggere capituli Posnaniensis [w Chwaliszewie] (CP 440, 10).

1468-93 Aleksander z G. tenut. obornicki (SLP nr 70; CMP nr 168): 1468, 1475 zob. wyżej czynności brata Wojciecha; 1469 Aleksander z G. zapisuje kl. Bożego Ciała pod Poznaniem 2 grz. czynszu rocznego na swej cz. należnej mu z działów z braćmi w m. → Międzychód z przynależnościami i na cz. w Kiączynie za 24 grz. z zastrz. pr. wykupu (PG 8, 38v); 1470 podział dóbr między braćmi oraz zapis czynszu na Obornikach zob. wyżej czynności brata Andrzeja; 1474 Aleksander z G. wuj Macieja, Jana, Andrzeja, Chwała i Jana Młodszego z Wargowa (PG 9, 15v; ACC 55, 84rv); 1478-80 tegoż ż. Elżbieta [z Janowca w pow. gnieźn.] sprzedaje: 1478 Mik. Janowskiemu kaszt. śremskiemu swe części dziedz. w Janowcu i Kołdrąbiu oraz sumy na dobrach król. Posługowo [wszystkie osady w pow. gnieźn.] za 200 kóp, a 1480 Stan. Janowskiemu cz. dziedz. w Gorzewie [pow. gnieźn.] za 60 grz. (PG 9 k. 96, 195v); 1478 Aleksander z G. tenut. obornicki zapisuje siostrze swej Katarzynie zakonnicy w Owińskach 8 grz. czynszu rocznego dożywotnio na 1/2 sumy, jaką ma na 1/2 m. → Oborniki z wsiami (PG 9, 96), a ż. Elżbiecie zapisuje po 400 grz. posagu i wiana na 1/2 wsi G., Stramnica i na całej wsi król. Bogdanowo (PG 9, 96), zaś 1493 król wyraża zgodę na zapis po 200 grz. posagu i wiana dla Elżbiety ż. Aleksandra na dobrach król. m. → Oborniki, a szczególnie na wsi Bogdanowo (MS 2 nr 214).

1470-82 Katarzyna [c. Piotra Skóry z G.]: 1470 taż, zakonnica, jej udział w podziale majątku zob. wyżej czynności Andrzeja; 1482 taż opatka w Owińskach (CP 14, 618; DH 2, 292).

1497-1511 Wojciech Skóra z G. tenut. obornicki (ExpBel. nr 124; MS 3 nr 994; MS 4/1 nr 923; A 210), 1503-10 podkom. dobrz. (MS 3 nr 994; CP 1, 5v; MS 4/1 nr 923), od 1510 wda płocki (MS 4/2 nr 9578), 1512 wspomn. jako zm. (MS 4/1 nr 1496): 1500 tenże dz. w G., Stramnicy i Kiączynie toczy proces z [swymi powinowatymi] Andrzejem, Janem Starszym i Janem Młodszym z Wargowa (PG 62, 80v); 1508 tenże i Grzegorz bracia kupują od brata Mikołaja jego cz. należną mu z działów dóbr po ojcu Andrzeju Skórze we wsiach G., Stramnica, Sierpowo, Kiączyn, części w m. → Międzychód z przynależnościami za 1800 zł (PG 13, 140); 1508 tenże i Grzegorz bracia niedz. z G. tenut. oborniccy sprzedają bratu Mik. Skórze połowy połówek dziedz. w G. i Sierpowie, czwartą cz. m. → Międzychód z przynależnościami za 1000 zł węg. z zastrz. pr. wykupu (PG 13, 140); 1510 tenże i Grzegorz bracia wypłacają 150 zł węg. tytułem posagu swej siostry Elżbiety ż. Prokopa Sierpskiego chor. i star. płockiego (MS 4/1 nr 965); a. 1511 tenże i Grzegorz bracia właśc. Sierpowa (ACC 88, 29v).

1505-20 Feliks z G., Obornicki z G., s. Aleksandra z G., tenut. obornicki (ACC 84, 58v-59; MS 4/1 nr 1934, 4/2 nr 10 616): 1505 tenże Andrzejowi, Piotrowi, Stanisławowi, Wawrzyńcowi, Janowi, Katarzynie i Elżbiecie z Włościejewek swemu rodzeństwu po matce Elżbiecie [ale z innego małżeństwa?!] jako rekompensatę za posag matki Elżbiety oprawiony przez męża Aleksandra z G. na wsiach G., Stramnica i [król.] Bogdanowo daje 150 grz. i części wsi Krucz i Hamrzysko [obie k. Czarnkowa] (PG 13, 43-44); 1507 tenże zapisuje ż. Dorocie c. Piotra Łekienskiego [z Łekna pow. kcyn.] 500 zł węg. posagu na 1/2 wsi G., Stramnica i Kiączyn (PG 13, 123v); 1520 tenże uzyskuje zezwolenie król. na zapisanie ż. Dorocie Łekieńskiej posagu i wiana na tenucie obornickiej (MS 4/2 nr 12 703); 1522 Dorota wd. po Feliksie uzyskuje od króla dożywocie na tenucie obornickiej (MS 4/2 nr 13 165), a 1523-26 toczy proces z Mikołajem z G. tenut. obornickim o swoje wiano zapisane na m. → Oborniki z przynależnościami, na wsiach G., Stramnica, Kiączyn i na m. → Międzychód (MS 4/2 nr 13 479, 14 466).

1508-27 Grzegorz z G., Grzegorz Skóra Obornicki z G. (Obra B 3, 249), s. Andrzeja Skóry sędziego pozn., tenut. obornicki (MS 4/1 nr 923, 1934, 4973, 4/2 nr 10 616), 1527 wuj Urszuli [Sierpskiej] ż. Marcina Ostroroga (MS 4/2 nr 15 638): 1508, 1510, a. 1511 zob. wyżej czynności brata Wojciecha; 1516 tenże otrzymuje od króla pr. założenia miasta we wsi Sarnowa [na Mazowszu] (MS 4/2 nr 10 794).

1508-27 Mik. Skóra z G., Mik. Obornicki z G., s. Andrzeja Skóry sędziego pozn., tenut. obornicki (MS 4/1 nr 923, 1934, 4973, 4/2 nr 10 616): 1508, a. 1511 zob. wyżej czynności brata Wojciecha; 1509 Mik. Obornicki zobowiązuje się zapłacić archid. [pszcz.] Janowi Sławieńskiemu i Piotrowi Ocieskiemu 10 kóp szer. półgr., co poręczają kmiecie z G. (ACC 86, 108v); 1523-26 tenże toczy proces z Dorotą Łekieńską [c. Piotra z Łekna w pow. kcyn.] o wiano zapisane jej przez męża Feliksa z G. na m. → Oborniki z przynależnościami, na wsiach G., Stramnica, Kiączyn i na m. → Międzychód (MS 4/2 nr 13 479, 14 466); 1527 tenże wuj Urszuli [Sierpskiej] ż. Marcina Ostroroga (MS 4/2 nr 15 638).

1478 G. w wykazie zaległości podatkowych (PG 58, 72v); 1508 pobór: 15 ł., od karczmy wiardunek (ASK I 3, 3); 1509 pobór: 16 ł., od karczmy 6 gr (ASK I 3, 37v); 1510 pobór: 14 ł. (ASK I 3, 247); 1510 G. wieś panów Obornickich, 20 ł., z tego 5 ł. opust., folw., 3 karczmy os., 4 zagr. (LBP 167); 1563 pobór: 6 ł., kowal (ferrifaber), karczma dor. (ASK I 5, 215v); 1577 płatnik poboru Paweł Charleski (ASK I 5, 666), 1580 cz. Feliksa Jaktorowskiego, pobór: 8 półł., 1 półł. opust., 4 zagr., 8 komor., colonus, pasterz, 60 owiec, karczma na 1/4 ł. (ŹD 7).

1391-1509 kmiecie: 1391 Paweł kmieć Stefana Skóry [z G.] w procesie z Marcinem z Ceradza dowodzi, że zabrane bydło było wartości 10 grz. (WR 1 nr 259); 1391 Stefan Skóra [z G.] dowodzi, że [kmieć] Więcsław pokłonił mu się [odszedł od niego] przed ś. Marcinem i dlatego [Stefan] zabrał mu bydło jako zastaw (WR 1 nr 284); 1397 tenże Stefan dowodzi, że jego kmieć nie uczynił gwałtu w Grodziszczku (WR 1 nr 360); 1482 → p. 5; 1509 prac. Jan Soból villicus oraz 10 imiennie wymienionych kmieci z G. poręczają za [pana wsi] Mik. Obornickiego z G. (ACC 86, 108v).

5. 1382 w procesie o dziesięciny dla altarii Ś. Trójcy w kat. pozn. świadek zeznaje, że altarysta pobierał z G. dzies. snop. oraz tytułem dzies. z lnu 16 sk. z 16 ł. (Wp. 6 nr 278), a wyrok [nieznany w pełnym brzmieniu] zapada na korzyść altarii (CP 14, 626; Now. 1, 235); 1476 Piotr pleban w Ceradzu [Starym] i Jadwiga dz. w G. wd. po Piotrze kaszt. kal. [jako pani wienna] pragnąc zakończyć spór o meszne, przekazują go do rozstrzygnięcia sędziom polubownym, którzy utrzymują w mocy wcześniejszy wyrok kustosza gnieźn. oraz postanawiają, że pleban ma udzielić pokwitowania z zaległego mesznego, a Jadwiga ma mu dać tytułem kosztów dobrego i tłustego barana (ACC 56, 45v); 1482 prac, Wojciech Osiek i Jan Rymarz w imieniu swym i ośmiu innych kmieci z G. zobowiązują się, że każdy z nich za kupione przez nich meszne zapłaci [komu?] po 1 fl. i kogucie (ACC 60, 46v); 1510 z 10 łanów [kmiecych] wiardunki dzies. dla wikariuszy kat. pozn., z jedenastego łanu po 8 gr [dla wikariuszy?], z 9 łanów wiardunki dzies. dla plebana, z dziesiątego łanu po 4 gr [dla plebana? w opisie podano areał ogółem 20 ł.], dla plebana meszne [z łanów kmiecych] i dzies. z folw. (LBP 167).

6. 1440 Jan s. Piotra z G. [czy stąd?] student w Krakowie (AS 1, 95).

8. osada (?) z IX-XIII w., cmentarzysko o nieokreślonej chronologii (Hensel 2, 10-12).

Uwaga: Kozierowski (a za nim Semkowicz) wymienia [kan. pozn.] Floriana [Poklatkę] z Dachowy i z G. (K 2, 117; W. Semkowicz, Ród Awdańców w wiekach średnich, „Roczniki Tow. Przyj. Nauk w Poznaniu”, t. 44, 1917, s. 269), jednakże w cytowanym źródle (PZ 1403 f. 134v) brak jakiejkolwiek wiadomości o Gaju (por. KP s. 231-232, gdzie opublikowano zapiski z PZ 1403 f. 134v).

1 Skóra występuje w tekstach łacińskich z imieniem Stephanus, w tekstach polskich jako Szczepan (WR 1 nr 20, 194, 323, 340, 360, 362), ale też jako Stefan (WR 1 nr 186).

2 Stefan Skóra występuje najczęściej tylko z imieniem i przydomkiem Skóra, a tylko jeden raz przy jego imieniu podano nazwę osady G. (1397 WR 2 nr 52). Wszystkie wiadomości o Stefanie Skórze podano przy osadzie G. ze względu na ich kontekst, a także dlatego, że G. występuje w pierwszej połowie XIV w. jako gniazdo Skórów. W pobliskim Mrowinie występuje Stefan, znany nam już 1404 (WR 1 nr 565; KP nr 1733), u którego pojawia się przydomek Skóra (1413 PZ 4, 31v i zapewne także 1405 WR 1 nr 763). Skóra z G. już 1398 nie żył, bo od tego roku występuje w G. wd. po nim, Klimka (zob. wyżej w tekście). Tak więc Skóra z G. i Skóra Mrowiński były to dwie różne osoby. Nie można wykluczyć, że któraś z wiadomości o Skórze, przyporządkowana do osady G., odnosi się w istocie do pobliskiego Mrowina, tym bardziej że obydwaj Skórowie – sądząc po przydomku – byli najprawdopodobniej krewniakami. Kozierowski nietrafnie uważał ich za jedną osobę (KR 3, 132). Również Gąsiorowski niesłusznie podał, że Stefan Skóra z G. żył po 1400 i że wówczas występował bez tytułu urzędniczego (GUrz. A 312).

3 Natomiast Nowacki pisze o sprzedaży 1 1/4 grz. czynszu rocznego (Now. 2, 435), lecz nie wynika to ze źródeł, które cytuje (ACC 47, 13; AE I A 34v).

4 Prezenta ta nastąpiła w trakcie walki Szamotulskich z wójtami Kaźmierza o pr. patronatu tej altarii. Niewątpliwie ci ostatni przedstawili Wojciecha kan. pozn. i kustosza gnieźn., aby uzyskać w ten sposób poparcie możnej osoby, lecz prawdop. bez efektu. Co prawda, Nowacki w innym miejscu wymienia Skórę jako altarystę tej altarii od 1481, lecz nie wynika to z cytowanych przezeń źródeł (Now. 1, 227).