(1279 obl. 1546 i 1395 or. Gora) 4,5 km na NW od Śremu.

1. 1530 n. pow. kośc. (ASK I 3, 132); 1510 n. par. Śrem (LBP 105).

2. 1279 w opisie granic wsi → Psarskie m. in. wymienione: droga z Psarskiego do G. i wzgórze położone k. jez. między Psarskiem a G. (Wp. 1 nr 486); 1307 obl. 1493 woda zw. Saben [→ Zabel] we wsi Psarskie „a tractu Marselin” dochodząca do gran. bpa [tzn. do wsi G.?]¹Oprócz gran. z G. ewentualnie można tu brać pod uwagę „terra sive villa” → Psurewo darowaną bpstwu 1278 r. przez Falimira z Jaszkowa (Wp. 1 nr 478, 540), wg K 3, 110; K 8, s. 96, 213, niesłusznie utożsamianą z Psarskiem lub z Jaszkowem, a – co bardziej prawdop. – wg Ciepluchy (175) przyłączoną do G., gdzie w XVIII w. (między Jaszkowem a Boreczkiem) znane było pole o nazwie Psurzewo, zasiedlone przez uwłaszczonych w XIX w. chłopów z G (Wp. 2 nr 913); 1353 k. G. wsi bpa pozn. położona jest wieś Górka kap. pozn. (Wp. 3 nr 1321); 1395 kap. pozn. w sporze z Tomisławem ze Zbrudzewa o ujazd gran. między wsiami G., Niesłabin, Orkowo i Zbrudzewo (Lek. 1 nr 2037, 2064); 1430 Mik. Ciotczany [kan. pozn.] tenut. bpa pozn. zapowiada przez woźnego sąd. drogi i in. użytki we wsi G. (KoścZ 9, 276v); 1500 przygraniczne pastwiska w G. i Niesłabinie, rzeka [Warta] k. G. → p. 3; 1510, 1523, 1563-64, 1571 młyn w G. na rz. Warcie → p. 3; 1531 G. graniczy z Niesłabinem, skargi z Niesłabina na kmieci z G. o szkody w borach → p. 3; 1555 Andrzej Czarnkowski bp pozn. i kap. pozn. skarżą Marcina Szamarzewskiego z Psarskiego m. in. o wycięcie w lesie zw. → Bogdanka 100 dębów owocujących (KoścZ 28, 869); 1564 jeziora „wystempne”, [tzn. rozlewiska starorzecza], łąki, chrosty i dęby za rzeką [Wartą] → p. 3.

3. Własn. ryc.?²Do przypuszczenia o własn. ryc. w G. przed przejściem tej wsi do uposażenia bpstwa pozn. upoważnia dok. z 1296 wymieniający dzies. dla kolegiaty w Głuszynie z licznych wsi, w których wspomniano role (aratra, araturae) uprawiane dla „komesa tamże”. Co najmniej część tych wsi należała ówcześnie do fundatora kolegiaty, komesa Mikołaja wdy kal. Poza samą Głuszyną i „wsiami tegoż komesa w dystr. głuszyńskim, które sąsiadują [z Głuszyną] na odległość głosu dzwonu” (Wp. 2 nr 754), na pewno tuż przed założeniem kolegiaty głuszyńskiej należało do wdy Mikołaja Marlewo (Wp. 2 nr 752, r. 1296) tu wspomniane wraz z G, następnie bpstwa pozn. w kluczu dóbr → Dolsk. 1296 role uprawne komesa [Mikołaja wdy kal.?] w G. → p. 5; 1307 wieś G. bpa pozn. → p. 2; 1310 trans. 1446 mieszkańcy wsi → Kiełczewo winni odwozić czynsze i dzies. dla bpa pozn. do Dolska lub G. (Wp. 2 nr 935); 1394 Stanisława wd. po włodarzu z G. skarży Dominika z Borku [obecnie Boreczek k. Śremu] o zabójstwo jej męża (Lek. 2 nr 1571); 1430 Mik. Ciotczany kan. pozn., tenut. w G. w sporze z Mik. Borkowskim [z Borku] i Kat. Borkowską o zajęte przez nich na ich dziedzinie 15 wozów, 4 siekiery, 15 biczów i 44 konie (KoścZ 9 k. 275v, 277); Stanek kmieć z G. w sporze ze szl. Ziemkiem z Przylepek, a Jan kmieć z G. w sporze ze szl. Zygmuntem Strobiszewskim (KoścZ 9 k. 275v, 276).

1500 kmiecie z Niesłabina skarżą się na kmieci z G. i Orkowa, wsi bpa pozn., że zajmują im bydło na żyznych pastwiskach, a w czasach bpa Uriela [Górki 1479- 98] ponieśli wielkie szkody w bydle z powodu odpędzania go od rzeki [Warty] w G. (CP 111, 8v); 1509 ciż kmiecie skarżą się na kmieci z G., że zabraniają im pastwisk w łęgach, czego nigdy dotąd nie było (CP 111, 35).

1510 w G. wsi bpa pozn. 9 ł. os. i 6 opust., młyn na rz. Warcie i karczma z rolą (LBP 105-106); 1523 w dobrach wsi G. wizytatorzy stwierdzili wiele szkód spowodowanych zaniedbaniami regensa Roszkowskiego: opustoszenie ról przez zbiegłych kmieci, ruinę budynków folw. i młyna tegoż folw., całkowicie zrujnowanego; Roszkowski zobowiązuje się do ich naprawy i w tym celu otrzyma nadające się do tego pnie ze Stęszewa (AC 1 nr 1130); 1531 kmiecie z Niesłabina skarżą się na kmieci z G., że zabrali im siekiery i na in. krzywdy od nich doznane w borach (CP 111, 123).

1564 w G. wsi klucza dolskiego 6 1/2 ł. i 1 kwarta, 11 kmieci posiadających po 1 półł.; z każdego półł. płacą co roku czynsz 1 grz., 1 ćw. owsa, 2 koguty i 30 jaj; 1 ł. i 1 kwarta opust. uprawiane za czynsz, płacą z nich z tytułu czynszu i robocizny 3 grz.; tamże młyn o 2 kołach na rz. Warcie, młynarz otrzymuje 1/3 miar; miary [dla bpa] można oszacować na ok. 14 małdr.; tamże są jeziora „wystempne” przynoszące co roku [z połowu ryb] po 1/2 grz.; łąki w G. są koszone dla bpa, przynoszą ok. 2 stogów siana; jest ogród, z którego płacą 14 gr; są tam też zarośla (chrosty) dobre do grodzenia płotów; za rzeką [Wartą] są dęby (IBP 290).

Pobór: 1530 z 2 ł. (ASK I 3, 132); 1563 z 3 1/4 ł. mł. wodnego o 2 kołach walnych w dzierż. dorocznej, 1 karczmy i od 1 rzem. (ASK I 4, 193); 1571 z 3 1/4 ł. i mł. wodnego o 2 kołach (ASK I 5, 420v); 1580 [formularz nie wypełniony] (ASK I 6, 291v).

5. 1296 kop. XV w. Jan [Nałęcz] bp pozn. ustanawiając na prośbę komesa Mikołaja wdy kal. [z Gostynia i Kobylina] kolegiatę w Głuszynie, dodaje do dawnych dzies. tego kościoła par. nowe dzies., m. in. z Łęgu [k. Śremu], Chrząstowa i G., a wśród dochodów drugiej preb. kanonickiej tejże kolegiaty wylicza dzies. z Marlewa i z G. oraz z ról uprawianych dla komesa [Mikołaja?] tamże (et de aratris comitis ibidem), ponadto 15 kobył (iumenta), 4 woły, 2 krowy, 50 owiec, 15 świń (Wp. 2 nr 754); 1462 na mocy ugody przed bpem Andrzejem Bnińskim, komandor kościoła Ś. Jana pod Poznaniem Tomisław Chełmski zobowiązuje się wydzielić dożywotnio plebanowi tegoż kościoła, Wincentemu, z tytułu jego kanonikatu katedralnego dzies. z preb. tegoż kościoła z wsi G. i Żabno oraz uzupełnić to uposażenie do 10 grz. (LBP 55-56 przyp. 1; Now. 2, 354); 1510 wieś G. daje pleb. w Śremie 2 korczyki żyta i tyleż owsa mesznego; młyn w G. oddaje temuż pleb. korczyk pszenicy na Wielkanoc (LBP 105-106).