KAWCZYN

(1307 kop. 1407 Cawcyno, 1364 kop. XVI w. Canczyno!, 1396 or. Kaffczino, Kafczino, 1400 Kawczino, Cachwczino, 1401 Cafczino, 1418 Canczino!, 1468 Cawczyno) 5 km na NE od Kościana.

1. 1445 n. pow. kośc. (PG 2, 109); 1563 n. par. Oborzyska [obecnie Oborzyska Stare] (ASK I 4, 181v).

3. Własn. szlach. 1307 śwd. Wojciech z C. (Wp. 2 nr 913).

1361-64 Chwalimir (Falimir) dz. C.: 1361 (wzm. 1501) tenże nadaje niezn. odbiorcy 1/2 ł. w C. (dok. wystawiono w domu Abrahama sołtysa w Jasieniu [k. Czempinia]), → niżej: 1501; 1364 Jan bp pozn. oznajmia, że tenże Falimir dz. C.1Wydawca Wp. 6 niesłusznie utożsamił C. z Kiączynem k. Kaźmierza i Oborzysk zapisuje z wspomn. wsi czynsz na rzecz altarii Ś. Elżbiety w kat. pozn. (Wp. 6 nr 208; CP 18, 338 i CP 20, 20v, pod datą 1363!; Now. 1, 269-270).

1396 Andrzej i jego bracia dziedzice Gryżyny na podstawie wyroku sąd. mają zabezpieczyć dla córki Wyszaka Kotwicza [z Żegrowa] 200 grz. wiana (dothalicium) na Lipnie oraz dać jej mieszkanie w K., dopóki nie wyjdzie za mąż (Lek. 1 nr 2202).

1410 Borek Osiecki [s. Andrzeja Gryżynskiego z Osiecznej] posiada K. (KObceRyc. 16).

1418 Andrzej Gryżyński posiada K. → p. 4; 1420 Mac. Borek Osiecki, s. Andrzeja Gryżyńskiego, spłacił z K. macochę i oddał tę wieś stryjowi Przybysławowi [Gryżyńskiemu] z Brenna2Nie znaleźliśmy przekazów źródłowych potwierdzających tę informację. W 1439 nie wymieniono wsi C. wśród wsi pozostałych po zm. Przybysławie (→ Gryżyna, p. 3D), natomiast w 1445 wieś ta znalazła się wśród obiektów dzielonych przez jego spadkobierców (→ niżej, oraz → Gryżyna, p. 3H) (Cieplucha 184); 1421 Przybysław [Gryżyński] z Brenna posiada K. (Cieplucha 213).

1445 działy rodzinne między Gryżyńskimi i Jaszkowskimi, → Gryżyna: Jan z Jaszkowa [s. Wyszaka z Gryżyny] otrzymuje m. in. C. (PG 2, 109); 1448 działy braci Jaszkowskich [ss. Wyszaka Gryżyńskiego]: Andrzej Jaszkowski otrzymuje 1/2 Jaszkowa oraz m. in. K. (PG 3, 28); 1468 Katarzyna dz. K., ż. Abrahama z Kiebłowa [obecnie Kębłowo], wypełniając wolę swego zm. ojca Andrzeja Jaszkowskiego, przeznacza na uposażenie altarii w kościele par. w Kiebłowie czynsz roczny 9 grz. od sumy głównej 112 grz. i zapisuje go na 2 częściach K., a równocześnie prosi bpa o erekcję altarii (AE II 243); 1473 Abraham Kiebłowski z ż. Katarzyną posiadają → Kiebłowo i m. in. K. (KoścZ 16, 18ń); 1474 tenże zapisuje ż. Kat. [Jaszkowskiej] 500 grz. posagu i 700 grz. wiana na kilku wsiach, m. in. na K., → Jaszkowo (PG 9, 16); 1501 tenże szl. Abraham Kiebłowski dz. C. przedstawia sądowi ziemskiemu prac. Marcina Lacha kmiecia z C. oraz posiadany przez niego dok. z 1361 (→ wyżej) z zapytaniem, czy powinien przestrzegać treść tego dok.; sąd zapoznawszy się z treścią dok. wyrokuje: Marcin Lasz i jego następcy są [prawowitymi] dziedzicami i posiadaczami wspomn. 1/2 ł. w C. (KoścZ 18, 2v).

1497 Abraham ksiądz, Jan oraz Feliks Kiebłowscy [ss. Abrahama i Kat. Jaszkowskiej] zapisują czynsz dominikanom w Kościanie na odziedziczonych po matce wsiach: Oborzyska, Kurowo i K. (Cieplucha 214); [po 1500] Małg. Maruszka c. Abrahama Kiebłowskiego i Kat. Jaszkowskiej wnosi dobra → Kiebłowo, w tym m. in. K., mężowi Mik. Potulickiemu (Cieplucha 214); 1561 K. w dobrach → Kiebłowo Zarembów (KoścG 14, 6-7v).

1400-1501 mieszkańcy K.: 1400-01 Mik. Żegadło w sporze ze Stan. Mikoszewskim [z Mikoszek] i Piotrkiem Zeberlich z Piotrowa [k. Czempinia] o pieniądze za łąkę i o zastaw wartości 3 grz. w Piotrowie (Lek. 2 nr 2524, 2593, 2664, 2665; WR 3 nr 172); 1468 prac. Paweł kmieć z K. (AE II 243); 1501 prac. Marcin Lach kmieć → wyżej.

1530 pobór: 5 ł. (ASK I 3, 130); 1563 pobór: 10 ł. i karczma dor. (ASK I 4, 181v); 1580 pobór: 10 ł., 1 komor., 1 [komor.] biedny (ŹD 79).

4. 1418 Andrzej Gryżyński ma stawić w sądzie sołtysa z C. [aby przysiągł, że] nie kazał Katarzynie opuścić wsi ani jej nie wyrzucił z jej chyży [chaty] (WR 3 nr 650); 1468 opatrzny Tomasz sołtys z K. (AE II 243).

1 Wydawca Wp. 6 niesłusznie utożsamił C. z Kiączynem k. Kaźmierza.

2 Nie znaleźliśmy przekazów źródłowych potwierdzających tę informację. W 1439 nie wymieniono wsi C. wśród wsi pozostałych po zm. Przybysławie (→ Gryżyna, p. 3D), natomiast w 1445 wieś ta znalazła się wśród obiektów dzielonych przez jego spadkobierców (→ niżej, oraz → Gryżyna, p. 3H).