1388 or. Krziscovicze, 1396 Criszcoske (Lek. 1 nr 453, 2118), 1400 Crziscovice (Lek. 2 nr 944), 1404 Krziszcouice (KP nr 1848), 1412 Crziszkowo (KoścZ 4, 21), 1413 Krziszkowo (PZ 4, 4v), 1423 kop. 1488/92 Krzischkowo (LBP 38), 1462 Krziscowo, Krziskowo (PG 6 k. 117v, 158v), 1463 Crzisskowo, Crzysskowo (ACC 43, 8v-9), 1469 Krzyszkowo (PG 57, 33), 1475 Crzyszkowo (PG 9, 32), 1502 Krzizko[wo] (MS 3 nr 442), 1510 Krysko[wo] (MS 4/1 nr 980), 1510 Cryszkowo (LBP 37), 1512 Trziskowo! (MS 4/2 nr 10 209), 14 km na SE od Szamotuł.

1. 1449 n. pow. pozn. (PG 3, 53v); 1510 n. par. Cerkwica (LBP s. 37, 93).

2. 1396 Mik. Krzyszkowski i jego matka Wincencja toczą proces z Mikołajem [z Wenecji] sędzią kal. o rozgraniczenie przez ujazd C. i Rokitnicy [obecnie Rokietnica k. Poznania] (Lek. 1 nr 2118); 1510 las w C. należący do Andrzeja z Szamotuł wdy [pozn.] (LBP 93).

3. Własn. szlach. 1388-96 Wincencja z K.: 1388 taż toczy proces z Szymonem z Boguniewa o zabicie jej syna (Lek. 1 nr 453); 1392 taż z Jakuszem z K., Mikołajem, Świętosławem i in. swymi ss. odpiera pretensje Bronisza i jego braci stryj. z Rozwarowa [k. Obornik, obecnie Rostworowo] w sprawie o dziedzinę K. (Lek. 1 nr 1190); 1396 → p. 2.

1392-1409, 1435 Mik. Krzyszkowski¹K 8, 53, błędnie uznał, że Mik. Krzyszkowski, wspomn. w księdze ziemskiej pyzdr. w l. 1399-1400 (Lek. 2 nr 861, 865, 944; WR 2 nr 113), pochodzi z obecnie niezn. Krzystkowic alias Krzyszkowic w pow. pyzdr. z K. (WR 2 nr 116; WR 1 nr 596, 669, 741; KP nr 1593): 1392 → wyżej; tenże toczy procesy: 1394 z komandorem [zapewne joan. ze Ś. Jana k. Poznania] (Lek. 1 nr 1735); 1396 → p. 2; 1399 z Mik. Cieciradem [prawdop. z Chwałkowa k. Środy w pow. pyzdr.] o 4 grz. [czynszu] od sumy 30 grz. (Lek. 2 nr 861; WR 2 nr 113); 1399 z Dzierżkiem z Grzybowa²Może ident. z Dziersławem z Grzybowa wicewdą pyzdr. 1406-18 i kal. 1412-15 oraz wicesedzią pyzdr. 1417 (GUrz. nr C 569, 153, 606, 607) o Makuszewo [Makuszewo Wielkie i Małe k. Barda w pow. pyzdr., obecnie niezn.] (Lek. 2 nr 836); 1399 z Tomisławą z Chwałkowic [k. Słupcy w pow. pyzdr.] o Makuszewo; Mikołaj ma otrzymać od Tomisławy 55 grz. za Makuszewo, jeśli Tomisława nie zapłaci w ustalonym terminie, wówczas na zawsze utraci Makuszewo (Lek. 2 nr 800, 838); tenże zeznaje, że sprzedał cz. Makuszewa zw. Naczkową [dawna własn. Naczka?] za 55 grz. (WR 2 nr 96, 105; Lek. 2 nr 800: 50 grz.); 1400 tenże ma odebrać od wspomn. Tomisławy pieniądze za Makuszewo (Lek. 2 nr 959; por. Lek. 2 nr 944); 1403 tenże pozywa Marcina kmiecia z Dupiewca [obecnie Dopiewiec], który wszedł gwałtem w jego dziedzinę (WR 1 nr 741); 1403 tenże w sporze z Jaśkiem Dupiewskim [z Dupiewa i Dupiewca] o okaleczenie kmiecia [poddanego] wspomn. Jaśka (KP nr 1593); 1404 tegoż krewne (neptes) niegdyś z Makuszewa Wielkiego (KP nr 1848); 1409 tenże naganiony przez Stan. Rudzkiego [z Rudek k. Ostroroga]; sąd potwierdza jego szlachectwo na podstawie dok. króla Kazimierza [Wielkiego] (PZ 3, 106; w MHP nr 92, błędny odczyt: Burczski); 1435 [tenże?] Mik. Krzyszkowski toczy proces z kmieciami z Żydowa [k. Obornik] (WR 1 nr 1452).

1412 Dorota z C. z siostrami Małgorzatą z Gaju [którego?], Hanką z → Konarzewa [k. Stęszewa] i Katarzyną z Jurkowa (KoścZ 4, 21).

1462 Wojciech niegdyś z K.; temuż Maciej ze Stawian zapisuje z zastrz. pr wykupu 140 grz. na 2 częściach wsi Pawłowo [obecnie Pawłowo Skockie, obie wsie w pow. gnieźn.] (PG 6, 117v).

1413-1512 K. w ręku dziedziców z Szamotuł³K 2, 363-364, błędnie identyfikuje Krzyszkowo własność Szamotulskich z Krzyżkówkiem k. Kwilcza:

1413-49 Dobrogost [Świdwa] z Szamotuł: 1413 tenże przedkłada przed sądem dok. przeniesienia własności (litera resignatoria) K., Jelitkowa i 1/2 Boguszyc; nikt nie zgłasza pr. bliższości (PZ 4, 4v); 1449 tenże Dobrogost kaszt. pozn. sprzedaje Jaktorowi niegdyś Jaroszewskiemu K. za 200 grz. (PG 3, 53v).

1462 Jan Świdwa Młodszy z Szamotuł [wnuk Dobrogosta, s. Jana]: tenże sprzedaje [bratu stryj.] Andrzejowi s. Piotra z Szamotuł 1/2 K. (PG 6, 111v); tenże odstępuje wspomn. Andrzejowi pr. bliższości i wieczności do K. (PG 6, 158v).

1462-1510 Andrzej dz. Szamotuł i C. [wnuk Dobrogosta, s. Piotra]: 1462 → wyżej: Jan Świdwa; 1463 → niżej: Piotr [Świdwa]; 1475 tenże Andrzej kaszt. międz. sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Mikołajowi i Włodkowi braciom z Laskownicy [k. Gołańczy w pow. kcyn., obecnie Laskownica Wielka] całą wieś C. za 250 zł węg. (PG 9, 32); 1481 tenże pozwany przez Marcina z Będlewa sędziego pozn. z 1/2 m. Szamotuły oraz m. in. 1/2 C. (PZ 20, 121); 1496 tenże Andrzej kaszt. kal. daje c. Katarzynie pannie 1/2 m. Szamotuły z przyległymi wsiami, m. in. 1/2 K.; po ślubie otrzyma ona 2000 grz. [posagu] a wspomn. dobra wrócą do Andrzeja (PG 7, 102v-103; PG 11, 125v); 1510 K. własn. tegoż Andrzeja wdy [pozn.] ma 7 półł. os., folw. i las (LBP 93).

1463 Piotr [Świdwa] kaszt. pozn. [s. Dobrogosta] i jego s. Andrzej dziedzice w Szamotułach i C. sprzedają z zastrz. pr. wykupu Szczepanowi (Stephanus) altaryście [kościoła] Ś. Barbary [w Chwaliszewie k. Poznania] 10 zł czynszu rocznego na C. za 120 zł węg.; ciż oraz włodarz Piotr i Stan. Baya kmiecie z C. w imieniu wszystkich kmieci z C. zobowiązują się płacić czynsz (ACC 43, 8v-9; PG 6, 105; CP 437, 6, reg. XVIII w.).

1496-1512 Katarzyna z Szamotuł c. Andrzeja: 1496 → wyżej: Andrzej; 1511 taż daje mężowi Łukaszowi z Górki kaszt. pozn. i staroście gen. Wlkp. 1/2 m. Szamotuły oraz m. in. 1/2 K. (MS 4/2 nr 10171); 1512 → niżej.

1511-12 Łukasz z Górki kaszt. pozn. i starosta gen. Wlkp.: 1511 → wyżej; 1512 tenże zapisuje ż. Katarzynie z Szamotuł dożywocie na 1/2 m. Szamotuły z wsiami, m. in. na 1/2 T. (MS 4/2 nr 10209).

1475 Laskowniccy z Laskownicy Wielkiej w K.: → wyżej.

1488-1582 Krzyszkowscy → Uwaga b.

1469 wieś K. płaci karę 14 grz. z powodu nie zapłacenia podatków król. (fertones regales) i odbicia ciąży [nie dopuszczenia do egzekucji] (PG 57, 33); 1475 C. w wykazie zaległości podatkowych (PZ 20, 26v).

Pobór z K.: 1508 wda pozn. [Andrzej z Szamotuł] płaci od 5 półł. i 2 karczem (ASK I 3, 5); 1509 5 półł., 3 gr od karczmy (ASK I 3, 40v); 1563 5 ł. (ASK I 5, 218v); 1577 płatnik poboru Janusz Przecławski [z Przecławia k. Szamotuł] (ASK I 5, 669v); 1580 tenże płaci od 5 ł. i 1 kwarty roli, 2 komor., 1 kowala, 1/2 karczmy dor. (ŹD 9; ASK I 6, 89v); 1583 tenże płaci pobór z K. (Piotrkowska 2, 40).

Kmiecie z K.: 1406 Mikołaj kmieć z K. toczy proces z Mikoszem [Mikołajem] Szczebiotem [z Pożarowa k. Wronek] o 3 grz. i 15 sk. (WR 1 nr 601); 1463 → p. 3.

5. 1423 (kop. 1488/92) dzies. snop. (decima campestris) z K. należy do uposażenia prebendy kan. zw. „Strzeszyn” [później zw. „Rokitnica”] w kat. pozn. (LBP 38); 1510 dzies. wiard. z 7 ł. os. w K. należy do [uposażenia] Jakuba Roszkowskiego kan. pozn., a dzies. z folw. do plebana w Cerekwicy (LBP 93); koniec XVI w. [zapiska na karcie z 1510 r.] do uposażenia prebendy kan. zw. „Rokitnica” w kat. pozn. należą dzies. snop., wiard. i pieniężna oraz małdr. z kilku wsi, m. in. z K. (LBP 37); koniec XVI w. kl. Ś. Katarzyny w Poznaniu utracił z powodu braku przywilejów czynsz należący do niego od dawna m. in. z K. (Dominikanki P-ń C 23, 18).

8. Osada z w. X-XII (Hensel 3, 171-174).

Uwaga: a) prawdop. w K. (→ Crisgowe) zawarto w 1157 pokój między cesarzem Fryderykiem I a ks. pol. Bolesławem Kędzierzawym.

b) Krzyszkowscy prawdop. nie mieszkali w K. i nie mieli tu własności. Transakcje ich nie dot. K. Może pochodzili z Laskownicy Wielkiej? W MS 2 nr 1151, Mik. Krzyszkowski de Laskow, stąd w UDR I/1 s. 189 i UDR I/2 s. 210: z Laskowa. Inne znane źródła nie wymieniają miejsca pochodzenia Mikołaja [może s. Mik. Laskownickiego z Laskownicy Wielkiej burgr. nak. 1477-79, GUrz. nr C 506].

1488-1503 wspomn. Mik. Krzyszkowski, wojski pozn. 1498(1494?)-1503 (UDR I/1 nr 498, 499; UDR I/2 nr 1032) i komandor pozn. domu joan. 1498-1503 (MS 2 nr 1151; MS 3 nr 442; S. Karwowski, Komandorja i kościół św. Jana Jerozolimskiego w Poznaniu, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego” 36, 1911, s. 31-32) kupował części w Łoskuniu [k. Murowanej Gośliny, obecnie Łoskoń]: 1488 od Jakuba i Wojciecha [bracia stryj. Katarzyny ż. Włodka z Laskownicy Wielkiej] dziedziców Prusiec [k. Rogoźna w pow. gnieźn.] 1/2 wsi za 300 grz.; cz. od Agnieszki [Łoskuńskiej] ż. Mik. Pierwoszewskiego; 1491 cz. od Barbary [Łoskuńskiej] ż. Stan. Worowskiego za 100 grz. (PG 10 k. 94v, 98v, 153); 1503 tenże zwolniony przez króla od udziału w wyprawie wojennej (MS 3 nr 763); zm. a. 16 IX 1503 (MS 3 nr 923; w UDR I/2 nr 1032, błędnie: 16 VIII).

1503-30 Stan. Krzyszkowski [s. Mikołaja?] dz. w Łoskuniu, Miłostowie i Tuczępach (PG 15, 258v; LBP 87; PZ 29, 228-228v; AC 95, 83; AC 96 k. 152-152v, 171), mąż Heleny Mniskiej dz. Tuczęp, → Gralewa [tu błędnie: ż. Stan. Krzestkowskiego], Miłostowa i Linia (MS 4/1 nr 980; PG 14 k. 224, 363, 429; PG 15 k. 51, 197; PG 16 k. 124, 174v, 296v), 1503 dworzanin król. (Boniecki 13 s. 27), 1509 zarządca (factor) dóbr prepozytury pozn. zwolniony przez króla od udziału w wyprawie wojennej (MS 4/1 nr 808), sprzedał z zastrz. pr. wykupu: 1509 Helenie c. zm. Mik. Barana Raszkowskiego [z Raszkowa w pow. gnieźn., obecnie Roszkowo] 5 ł. os. w Łoskuniu za 40 grz.; 1511 Janowi Laskownickiemu [z Laskownicy Wielkiej] części dziedz. w Łoskuniu za 150 grz.; 1519 Mik. Nojewskiemu 6 ł. os. w Tuczępach za 50 grz. i 1521 1/2 Linia oraz cz. Chudopsic (k. Pniew, obecnie Chudobczyce, a nie Chudopczyce jak błędnie w cz. I/2 s. 231); 1530 [swemu zięciowi] Janowi Bylęckiemu [z Bylęcina k. Zbąszynia, obecnie Belęcin] 1/2 Tuczęp za 100 kóp gr (PG 14 k. 161, 269; PG 15 k. 275v, 408; PG 16, 346v); kupił od ż. Heleny: 1515 1/4 Tuczęp, Miłostowa i Linia za 1000 grz.; 1521 cz. Chudopsic za 150 grz. (PG 15 k. 49, 408).

Córki Stan. Krzyszkowskiego: 1530 Zofia ż. Jana Bylęckiego dz. Skrzydlewa i Bylęcina (PG 16, 347); 1550 Anna ż. Winc. Lipnickiego (PG 18, 575v-576).

Synowie Stan. Krzyszkowskiego: Wacław, Jan i Mik. Krzyszkowscy dziedzice Miłostowa, Tuczęp, Linia i Gralewa.

1536-44 Wacław Krzyszkowski (PG 17, 32v) sprzedał: 1543 Janowi Bylęckiemu cz. Gralewa za 200 grz.; 1544 bratu Janowi cz. Tuczęp za 50 grz. oraz części w Liniach i Tuczępach za 650 grz. (PG 18 k. 40v, 86v, 130v).

1536-69 Jan Krzyszkowski (PG 17, 32v; PG 18 k. 304, 575v-576): 1544 → wyżej; sprzedał z zastrz. pr. wykupu: 1536 z bratem Mikołajem Janowi Bylęckiemu 1/2 Grajewa za 200 grz.; 1544 bratu Mikołajowi Tuczępy; 1547 Dobiesławowi Rozbickiemu 1/2 młyna wodnego i 1/2 stawu w Tuczępach za 400 grz. (PG 18 k. 32v, 131, 157, 325v); 1569 tenże daje w darze s. Andrzejowi 1/2 wsi Linie i 1/2 opust. wsi Paryżewo, a sobie i swojej ż. Annie c. zm. Jana Przetockiego pozostawia dwór [w Liniach] w którym mieszka, [dawne] role sołeckie i łąkę zw. Cietrzewka; po śmierci Jana i Anny Andrzej ma dokonać podziału dóbr ze swym bratem Janem (PG 21 k. 2v, 3).

1536-50 Mik. Krzyszkowski mąż Kat. Nojewskiej (PG 17, 32v; PG 18, 575v-576; ASK I 5, 704), sprzedał: 1536 → wyżej; 1544 Janowi Bylęckiemu cz. Gralewa za 200 grz.; 1545 z zastrz. pr. wykupu Marcinowi Bielejewskiemu 1/2 Tuczęp za 300 grz.; 1546 Janowi Grobskiemu 1/2 Tuczęp za 680 grz. (PG 18 k. 155v, 186v, 304); 1546 tenże i Andrzej Mniscy pozwani przez Jana Bylęckiego o odnowienie granic między wsiami → Gralewo [tu błędnie: Mik. Krzestkowski] i Tuczępy (PZ 31, 340).

1577 Krzyszkowscy [Mikołaj i Jan?] płacą pobór ze wsi Linie (ASK I 5, 702v).

1569-84 Andrzej i 1569-85 Jan Krzyszkowscy, ss. Jana: 1569 → wyżej: Jan Krzyszkowski, ciż płacą pobór: 1580 ciż ze wsi Linie; Jan ze wsi Rudki i Miłostowo; 1581 Andrzej z Rosnówka (k. Stęszewa, obecnie nie istnieje; nie jest ident. z dzis. Rosnówkiem k. Stęszewa) i 1582 z m. Kamionna (k. Międzychodu); 1583 ciż ze wsi Linie; Jan z Miłostowa; 1584 Andrzej sprzedaje Krzysztofowi Rosnowskiemu i Kat. Wierzchaczewskiej swą cz. w Rosnówku za 4400 zł pol.; 1585 Jan dz. wsi opust. Paryżewo (k. Lwówka) i os. Linie (ASK I 6 k. 131, 120v, 133; ŹD s. 23, 28, 29, 50; Piotrkowska 2 s. 61, 42, 47; PG 22 k. 334v-335v, 545v-546v).