1388 or. Crziszewniky (Lek. 1 nr 392), 1396 Krziszefniki (WR 1 nr 215), 1400 Krzizewniki (KP nr 666), 1403 Velke Krzizewnicze (KP nr 1191), Krzisewniki (KP nr 1464), 1404 Krzizewnice (WR 1 nr 747), 1430 Krzischewniky (WR 1 nr 1354), 1508 Krzyzewnyky (ASK I 3, 9), 1510 Krzysownyky (ASK I 3, 256), Krzizewnyki (DepTest. IV 153), Crzyzewniki (LBP 82), Crzizewnyki (LBP 219), obecnie Krzyżowniki, 8 km na NW od centrum Poznania.

1. 1388 → chojnickie opole (Lek. 1 nr 392); 1508 n. pow. pozn. (ASK I 3, 9); 1510 n. par. Kiekrz, dek. Oborniki (LBP 82).

2. 1400 Bieniasz komandor kl. joan. k. Poznania zapowiada swe dobra, m. in. K. (KP nr 666); 1402 komandor joan. zapowiada zarośla, m. in. w K. (KP nr 1074); 1403 tenże zapowiada swe dobra, m. in. K. (KP nr 1464).

1405-06 Olbracht i Bogusz komandorzy joan. toczą proces z Jakuszem Prusieckim o rozgraniczenie wsi K. i Strzeszyn (KP nr 2268, 2423, 2487, 2713, 2733).

3. Własn. kl. joan. k. Poznania. 1396 Bieniasz komandor joan. przeprowadza dowód, że Mikołaj miał od niego w zastawie 4 śl. roli za 10 grz. (WR 1 nr 215); 1400 Bieniasz komandor, 1402-03 komandor → p. 2.

1403 Olbracht komandor joan. odpiera pretensje Macieja z Dupiewa w sprawie 3 grz. [czynszu?] z V. K. (KP nr 1191); 1404 [tenże] komandor joan. toczy proces z Andrzejem Krupką ze Skórzewa, który dowodzi że Jędrzej [Krupka?] zabrał Jędrzejowi [jakiemu?] sieć w K. (WR 1 nr 747); 1405 Olbracht komandor, 1406 Bogusz komandor → p. 2.

1510 Stan. Dłuski komandor → p. 4.

1510 na wsi C. komandora kl. joan. ciąży czynsz 5 fl. dla kolegiaty Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu (LBP 219).

1577 wieś K. dzierżawiona (tenuta) przez Aleksandra Mokronoskiego (ASK I 5, 684); 1581 tenże płaci pobór z K. → niżej.

1405 Andrzej [kmieć] z K. (WR I nr 754); 1405 Wawrzyniec kmieć z K., Mik. Gołańczyc [kmieć] z K., Gniewomir wieśniak (villicus) z K., Jan Chudy [kmieć] z K. (WR 1 nr 763).

1499 wieś K. nie płaci podatków (PG 62, 11v); 1508-10 wieś K. spalona (ASK I 3 k. 9, 256); 1510 wieś ma 4 ł. sołtysie, 7 ł. kmiecych i karczmę (LBP 82); 1563 pobór od 7 półł. i karczmy (ASK I 5, 223v); 1564/5 wieś K. płaci „do zamku pozn.” od 3 1/2 ł. (LWK 1, 132); 1581 pobór z K. wsi Aleksandra Mokronoskiego od 7 półł., 1 zagr., 2 rybaków, 1 kramarza, 1 szewca, od karczmy 12 gr (ŹD 17).

4. 1405 Lasota sołtys z K. (WR 1 nr 763); 1430 szl. Lasota sołtys z K. naganiony przez Ramsza z Golęczewa przeprowadza wywód swego szlachectwa z h. Grzymała (WR 1 nr 1354); ok. 1437? Mik. Lasota sołtys z K. (SBP w indeksie z podaniem błędnej strony; właściwej nie udało się ustalić).

1437 Szymon z K. z ż. Łucją i s. Mikołajem sprzedaje Janowi altaryście altarii Ś. Michała i Wszystkich Aniołów w kat. pozn. 1 grz. czynszu od sumy głównej 10 grz. na sołectwie w K., w obecności komandora kl. joan., który jest dziedzicem tej wsi (Wp. 5 nr 600).

1510 Jan sołtys z K., poddany Stan. Dłuskiego komandora [kl. joan.] (DepTest. IV 1530); 1510 sołectwo na 4 ł. → p. 3.

5. 1510 wieś C. w par. Kiekrz (LBP 82); 1558 dzies. z K. należą do uposażenia kanonikatu komandora joan. w kap. pozn. (LBP 56, komentarz wydawcy).

6. IX-XI w. ułamki naczyń, osełka, nóż żelazny i kości zwierzęce świadczące o istnieniu osady (Hensel 3, 177-179).