NIAŁECKIE JEZIORO

1445 or. Nyalko (PG 2, 115v), 1446 lacus magnus Nyaleczske (KoścZ 12, 738), 1493 magnum lacus Nyalek (PZ 22, 66v), 1566 Myalek! (KoścZ 59, 198), obecnie Jez. Berzyńskie, na SW od Wolsztyna.

1420 Więcoszka Niałecka toczy proces z dziedzicami Kiebłowa o zajęcie jej jeziora; [Abraham] Kiebłowski odpowiada, że jezioro to dał opatowi ober. w zamian za pewną dziedzinę, którą posiada obecnie już 3 rok (KoścZ 5, 232); sąd przyznaje Więcoszce pr. do jeziora w Niałku Małym, oddala roszczenia Kiebłowskich, a na opata ober. nakłada karę za przeszkadzanie w wwiązaniu Więcoszki; jeśli opat podtrzymuje swe pretensje, musi ich dochodzić na drodzej prawnej (KoścZ 6 k. 113v-114, 118v); 1421 woźny wwiązuje Więcławę z N. w jezioro w N. jako w dobra wienne, a jej dzieci jako w ojcowiznę (KoścZ 6, 124).

1421 Zbychna z Brodów toczy proces z Grzymką z Kurska, którą pozywa o zajęcie jej dóbr wiennych, tzn. jeziora w Niałku Wielkim (PZ 7, 12v).

1430 Jan Niałecki [z Niałka Małego] w procesie z Henrykiem Niałeckim z Niałka Wielkiego dowodzi, że [na N.J.] tylko tonie Wirzba [K 3, 378: Wierzba], Leszczna (Lestna) [K 2, 387: Leśna, ale → niżej], Łążna (Laszna) [K 2, 424: Łężna, ale → 1493], oraz 1/2 toni Żołna (Zolna) [K 3, 499: Żółwia] i Mała Krotczyca nal. do Niałka Wielkiego i nic więcej oprócz tych 3 [!] toni (KoścZ 9, 255); sąd przyznaje Janowi jezioro między Niałkiem Wielkim a Małym, z wyjątkiem 4 toni: Wirzba, Łążna (Laszna), Leszczna, 1/2 toni Żołna (Zolna) i 1/2 toni Mała Krotczyca; tonie te mają zostać odgraniczone palami (KoścZ 9, 274v); 1445 jez. N. w → Niałku Małym; 1446 granica między Komorowem a Byrzyną biegnie od pala wbitego w środek rz. Dojcy poniżej Niałeckiego Młyna do końca jez. M.N., gdzie wbite są w piasek pale (KoścZ 12, 738); 1456 jez. N. → Niałecki Młyn; 1485 jezioro w → Niałku Małym; 1493 Abraham Kiebłowski zawiera ugodę z Katarzyną, Anną i Małgorzatą siostrami z Niałka Wielkiego i zezwala im na połów ryb małymi sieciami na jez. N. w 4 toniach: Wirzba, Łążna (Ląszna), Leszna, 1/2 toni Krotczyca [polkroczicza, K 3, 64: Półkrócice] i 1/2 toni Żołna (Szolnya), które kiedyś należały do wsi Niałek Wielki (PZ 22, 66v); 1566 Mik. Łącki [z Kiebłowa] pozywa Annę z Krotoszyna [dz. części Kiebłowa] o używanie jez. M. (KoścZ 59, 198); 1615 tonie na Jez. N.: Debna, Berzyńska, Olszewa, Zgon (KoścG 66, 79); 1632 wypływ rz. Dojcy z N.J. → Niałek Mały.

Uwaga: Kilkakrotne nazwanie w źrółach N.J. mianem Wielkiego zdaje się sugerować, że istniało też Małe J.N. Identyfikować można by je z obecnym Jez. Wolsztyńskim. W 1285 występuje ono jednak pod nazwą jez. → Karpicko (Wp. 1 nr 557).