NIELĘGOWO

1278 (1298?) kop. 1582 Nielągow (Wp. 6 nr 59), 1404 or. Nelangowo (KoścZ 2, 64v), 1413 kop. XV/XVI w. Nielangowo (DBL nr 145), 1445 Nyelangowo (PG 2, 125), 1462 Nyeląngowo (PG 6, 114a), 1471 Nyelagowo (PG 8, 97), 1530 Nyelegowo (ASK I 3, 125v), 1580 Nieliengowo (KoścG 34, 86), 5,5 km na SE od Kościana.

1. 1445 n. pow. kośc. (PG 2, 125); 1510 n. par. Gryżyna (LBP 131).

2. 12981Omówienie daty i autentyczności tego dok. → Ostrów k. Śmigla, przyp. 1 kopiec [węgielny] rozdzielający → Przesiekę Niemiecką [obecnie Przesieka Stara], Gniewowo i N. stoi na wzgórzu za gajem zw. Warist [wg wydawcy szczegółowy opis gran. pochodzić może z późniejszej interpolacji] (Wp. 6 nr 59).

1413 w wyroku sądu polubownego dot. jez. Wonieść wzm. o gran. z N. → Gniewowo (DBL nr 145).

1404, 1415 zapowiedzi → p. 3; 1467 młyn wodny w N. → p. 3.

1530 kopiec narożny dzieli wsie Przysieka Niemiecka, Gniewowo i N. należące do Jana i Mac. Gostyńskich (Lub. C XVII 20, nowej sygnatury nie udało się ustalić).

3. Własn. szlach. 1404 woźny sąd. w imieniu Jana Gryżyńskiego zapowiada pastwiska, lasy i drogi (vie indirecte) w dziedzinach Lubosz, Węgliny, N. i Łęka [Wielka] (KoścZ 2, 64v); 1415 woźny sąd. zapowiada w imieniu Borka Gryżyńskiego [s. Jana] pastwiska, drogi, gaje i lasy we wsiach Węgliny, Racat, Lubosz, N., Łęka Wielka i Gaj (KoścZ 4, 44).

1445, 1462, 1466 N. przedmiotem rodzinnych działów majątkowych → Gryżyna, p. 3H (PG 2, 125; PG 6, 114a; PG 7 k. 238, 241av); 1467 bracia Jan, Maciej-Mościc i Andrzej [ss. Andrzeja Gryżyńskiego i Anny ze Stęszewa] dzielą się dobrami; Jan otrzymuje Gryżynę i cz. N. z młynem wodnym (PG 6, 241v); 1470 Andrzej Gryżyński ze wsi Gryżyna, Racat, N., Jezierzyce, Grotniki, Dłużyna, Węgliny, Charbielin i Darnowo pozwany o 3 grz. i 1 wiard. przez Tomisława Kluczewskiego (KoścZ 15, 457); 1471 Jan Gryżyński zapisuje ż. Annie 200 grz. posagu i wiana na Gryżynie i N. (PG 8, 97).

1487 Andrzej Gryżyński [syn Jana] w asystencji opiekuna Andrzeja [Włocha] z Łodzi zapisuje prałatom i kanonikom w kat. pozn. czynsz 3 1/2 grz. na Gryżynie i na N. (PG 10, 80); 1489 tenże zapisuje ż. Barbarze [Iłowieckiej] po 300 grz. posagu i wiana na → Gryżynie i N. (PG 10, 108).

1512 Andrzej Gryżyński2Dalsze transakcje Andrzeja Gryżyńskiego → Gryżyna, p. 3H. Cieplucha 162, informuje, że Jan i Piotr Gryżyńscy ss. Andrzeja nie posiadali ziemi (byli „impossessionati”); w 1520, już po śmierci Piotra, Mac. Gostyński spłacił Janowi 300 grz. za N. W drugiej połowie XVI w. Gryżyna i N. drogą dziedziczenia przeszły na Staręskich ze Starężyna w pow. kcyn. (→ Gryżyna p. 3H), a ci ok. 1580 sprzedali te wsie Łukaszowi Gułtowskiemu (KoścG 34 k. 86, 156, 484v) daje swe wsie Gryżynę i N. Mac. Gostyńskiemu, a w zamian otrzymuje wieś Drzęczewo oraz czynsz 8 grz. i 3 wiard. ze wsi Brzezie [k. Gostynia] (KoścZ 19, 31v).

1510-81 areał: 1510 w N. 8 ł. os. i 6 kwart roli opust. (LBP 131); [1513] wizytacja wsi dokonana przez [Andrzeja] Jurgizeta [z Naramowic] kan. pozn. [z powodu ciążących na N. czynszów dla kap. kat. pozn.]: 7 1/2 ł., 1 ł. soł., karczma, która ma 1 kwartę roli i płaci 1/2 kopy czynszu, 3 zagrody opust.; opłaty od kmieci z łanu: 1 grz., 2 miary (metreta) owsa, 2 kapłony, 1/2 kopy jaj; nie ma folw.; pan ma piękne łąki: siano z nich sprzedaje za 3 lub 4 grz., a za [wynajem] pastwisk otrzymuje ok. 1 grz. (CP 111, 40); 1530 pobór od 4 ł. i karczmy (ASK I 3, 125v); 1563 pobór od 5 1/2 ł. i od 1 1/2 ł. soł. (ASK I 4, 165); 1581 pobór od 6 ł. i 2 komor. (ŹD 68).

4. 1468 Wincenty sołtys w N. pozwany przez swą macochę Katarzynę wd. po Marcinie z Kurzej Góry o zwrot 4 1/2 grz. posagu oraz owiec, krów, gęsi, kaczek, wielkiego kotła (caldar) miedzianego i pościeli, które stanowiły jej wyprawę; pieniądze i wyprawa należą się jej prawem bliższości po zm. ss. Mikołaju i Pawle, na mocy ugody polubownej zawartej przed rokiem; Wincenty wyraża gotowość zapłacenia 4 zł węg.; decyzja o zwrocie wyprawy ma zapaść później (ACC 47 k. 210, 217).

8. Cmentarzysko wczesnośredniowieczne (Hensel 4, 172).

Uwaga: Wzmianki o N. z 1423 (K 2, 509) nie udało się odszukać.

1 Omówienie daty i autentyczności tego dok. → Ostrów k. Śmigla, przyp. 1.

2 Dalsze transakcje Andrzeja Gryżyńskiego → Gryżyna, p. 3H. Cieplucha 162, informuje, że Jan i Piotr Gryżyńscy ss. Andrzeja nie posiadali ziemi (byli „impossessionati”); w 1520, już po śmierci Piotra, Mac. Gostyński spłacił Janowi 300 grz. za N. W drugiej połowie XVI w. Gryżyna i N. drogą dziedziczenia przeszły na Staręskich ze Starężyna w pow. kcyn. (→ Gryżyna p. 3H), a ci ok. 1580 sprzedali te wsie Łukaszowi Gułtowskiemu (KoścG 34 k. 86, 156, 484v).