1410 or. Nowawesz (PZ 3, 118v), 1417 Nouauesz (WR 1 nr 924), 1437 Nowawyesz (PZ 14, 7v), 1445 suburbium... Nowawyesch (PG 2, 87), 1510 Nouavyess, Novavyesch (LBP s. 39, 86), wieś przyległa od W do m. Kaźmierz, uważana niekiedy za jego przedmieście, 11 km na S od Szamotuł.
1. 1445 n. pow. pozn. (PG 2, 87); 1510 n. par. Kaźmierz (LBP 86).
2. 1437 woźny zeznaje, że dokonał rozgraniczenia i postawił kopce gran. między wsią N. Dobrogosta z Szamotuł a wsią Zielęcin Piotra Skóry [z Gaju Wielkiego] (PZ 14, 7v).
3. Własn. szlach. 1437-50 Dobrogost z Szamotuł [syn Sędziwoja Świdwy]: 1437 tenże → p. 2; 1445, 1450 tenże dwukrotnie sprzedaje z zastrz. pr. odkupu swoim wnukom [dzieciom Jana]: Janowi starszemu, Janowi młodszemu, Elżbiecie i Beacie dobra → Kaźmierz z wsiami, m. in. z N. (w 1445 N. nazwano przedmieściem Kaźmierza; PG 2, 87; PG 4, 80).
1473 Jan Świdwa [starszy] z Szamotuł zapisuje ż. Elżbiecie po 500 grz. posagu i wiana na dobrach Kaźmierz, m. in. na wsi N. (PG 8, 173v).
1583 Jakub Niegolewski kupuje dobra Kaźmierz, w tym m. in. N., za 30000 zł od opiekunów Zofii i Urszuli cc. zm. Jana Świdwy z Szamotuł1Mimo braku wiadomości o N.W. z l. 1473-1583 możemy przyjąć, że pozostawała ona przez ten czas w ręku jednej linii Świdwów Szamotulskich – potomków Jana starszego; dobra kaźmierskie nie były bowiem, w odróżnieniu od reszty dóbr szamotulskich, podzielone między dwie linie tej rodziny, por. → Nowa Wieś k. Szamotuł (PG 22, 207; PG 151, 641v – tu w wiązanie w te dobra z 1588); 1595 tenże daje N. i in. wsie s. Janowi Niegolewskiemu (PG 24, 541v).
Areał: 1423 (kop. 1488/92) w N. 6 ł. [kmiecych] (LBP 40); 1508 wiardunki wojenne z N. od 4 półł. (ASK I 3, 8v); 1510 w N. 14 ł., ale z tego tylko 5 ł. os.; mieszczanie [z Kaźmierza] uprawiają łany opust. (LBP 86); 1563 pobór od 1 ł. (ASK I 5, 682); 1580 Sebastian Smuszewski [ze Smuszewa w pow. kcyn.] płaci pobór od 1/2 ł., 4 zagr., 1 komor.; rataj płaci od 2 pługów, pastuch płaci od 60 owiec; młyn o 3 kołach (ŹD 16; ASK I 6, 104).
Mieszkańcy w N.: 1417 Jan, Musczco i Jasiek, kmiecie z N., wraz z kmieciami z Gorszewic zeznają w sporze Jakusza kmiecia z Gorszewic z Pietraszem Chełmskim [z Chełmna k. Pniew], że nie wycinali lasu dla siebie, lecz „przecinali drogę” [zapewne z czyjegoś rozkazu oczyszczali teren dawnej (zarośniętej) lub nowej drogi] (WR 1 nr 924).
4. 1427 Mikołaj sołtys „ante Kazimirzs” [a więc zapewne z N.] w sporze z byłym dzierżawcą (conventor) [parafii] w K. o 4 grz. za wypasioną łąkę [sołecką?] (ACC 10, 41v); 1452 [tenże?] Mikołaj sołtys „ante Kazimirs” w sporze z Anną z Kaźmierza (ACC 33, 250).
5. 1423 (kop. 1488/92) dzies. po 6 gr z 6 ł. w N. należy do uposażenia kanonikatu „Goślina” [Kościelna, później „Kaźmierz”] w kat. pozn. (LBP 40); 1510 dzies. z N. należy do uposażenia kanonikatu w kat. pozn., a meszne do plebana w Kaźmierzu (LBP s. 39, 86).
6. Stanisław z N., sołtys w Boguszycach (WR 1 nr 796; PZ 3 k. 118v, 125, 125v).
Uwaga: Nie wiadomo, czy folw. wymieniony w 1447 leżał w → Kaźmierzu czy w N.W. (ACC 29, 161).
1 Mimo braku wiadomości o N.W. z l. 1473-1583 możemy przyjąć, że pozostawała ona przez ten czas w ręku jednej linii Świdwów Szamotulskich – potomków Jana starszego; dobra kaźmierskie nie były bowiem, w odróżnieniu od reszty dóbr szamotulskich, podzielone między dwie linie tej rodziny, por. → Nowa Wieś k. Szamotuł.