1370 kop. XVI w. Nova Villa (Wp. 3 nr 1637), 1391 or. Nova Villa (WR 1 nr 98), 1469 Nowawyesz (PG 57, 33v), 2 km na SE od Wronek.

1. 1508 n. pow. pozn.; par. Wronki (ASK I 3, 22).

2. 1565 pola folwarczne [w trójpolówce] ciągną się w kierunku Samołęża, m. Wronki i Biezdrowa (LWK 204); 1570 wizja granic w procesie Bzowskich z Ćmachowa z Wojciechem Czarnkowskim kaszt. rogoz.: woźny widział 3 kopce narożne, które dzielą Wierzchucin, Pamięcin i N.W., 9 kopców ściennych na gran. N.W. i Pamięcina, 3 kopce narożne między Pamięcinem, N.W. i Ćmachowem oraz 6 kopców ściennych między N.W. a Ćmachowem aż do drogi wielkiej z Wronek do Sierakowa; tu pokazano mu miejsce, w którym stały kopce gran. rozorane przez ludzi z N.W. (PG 118, 794); 1590, 1597 koło (w?) N.W. rola (dziedzina) Smęty¹Dziedzina opust. wymieniana kilkakrotnie od 1562 w zapiskach sądowych (K 3 s. 219, 237 oraz K 5, 327 pod hasłem Śnięty lub Smęty) → p. 3.

3. Własn. król., później szlach. Ante 1456 zm. Mikołaj z N.W. [może mieszcz. z Wronek?]; 1456 Piotr kapłan z Wronek pozywa Dorotę Rzeszotkową z Wronek, wd. po Wawrzyńcu, o to, że od 2 lat nie płaci mu czynszu z folw. i łąk pod Wronkami (należały one niegdyś do zm. Wawrzyńca); na tych dobrach wspomn. Mikołaj zapisał [ok. 1442] czynsz dla Piotra kapłana; Piotr korzystał z tego czynszu przez 12 lat (ACC 37 k. 73, 79).

1469 wieś N. (wymieniona obok wsi Samołęż k. Wronek) zalega z podatkiem²W tym spisie występują: Nowawyesch (wymieniona k. Samołęża) oraz Alia Nowawyesch występująca łącznie z wsiami z okolic Ujścia i Chodzieży, a więc zapewne Nowa Wieś Ujska (PG 57, 33v).

1515 król Zygmunt nadaje pr. dziedzicznym Łukaszowi Górce kaszt. pozn. zamek Wieleń z miastami Wieleń i Wronki i z nal. do nich wsiami, w tym m. in. z N.³Dobra Wieleń wraz z miastami Wieleń i Wronki, a także nal. do nich wsie objęte były jeszcze w 1565 lustracją dóbr królewskich, jednakże później drogą dziedziczenia przeszły z rąk Górków w posiadanie Czarnkowskich i więcej nie były wymieniane wśród królewszczyzn; szerszy regest → Górka Miejska, dobra p. 3C (MS 4 nr 10527; CMP nr 141).

1508 N. wieś [Andrzeja Szamotulskiego] wdy pozn. płaci wiardunki wojenne z 18 ł. (ASK I 3, 22); 1510 w N.V. pod Wronkami 30 ł. i 5 zagr. [oraz] 2 ł. i ogród nal. do plebana we Wronkach (LBP 173); 1563 pobór od 21 ł., 1 karczmy dor. i 1 komor. (ASK I 5, 239).

1565 w N.W. 21 kmieci na 21 śladach; dają z łanu 1 zł i 18 gr czynszu, 2 ćw. owsa, 2 kapłony, 2 kury, 30 jaj oraz 3/4 wiertela owsa wiecnego i robociznę, kiedy im każą; 4 zagr. zobowiązani są tylko do robocizny w folw.; dochód z całej wsi wynosi 77 zł i 14 gr; folw. w N.W. ma role w 3 polach (→ p. 2) [podano rozmiar pól, oraz dane dot. wysiewu i urodzaju]; dochód z folw. wynosi 398 zł 29 gr (LWK 204); 1565 zabudowania folwarczne w N.W.: izba, studnia, obora, 3 szopy, 5 chlewów, 5 stodół, spichlerz, wozownia (LWK 30).

1577 pobór płaci [Wojc. Czarnkowski] kaszt. rogoz. (ASK I 5, 661); 1580 pobór płaci Barbara Rogozińska [c. Andrzeja Górki, wd. po Wojc. Czarnkowskim kaszt.] rogoz. od 21 ł., 6 zagr., 2 komor. i 3 mł. dor. o 1 kole (ŹD 41; ASK I 6, 160).

1590 woźny wwiązuje Mik. Łąckiego chor. pozn. w zastaw wartości 3000 zł obejmujący wieś Biezdrowo, role Smęty na terenie (in fundo) dziedziny N., łąkę Krzywa Łąka w Popowie [k. Wronek] i młyn w Biezdrowie – dobra Barbary wd. po Wojc. Czarnkowskim i jej ss. Andrzeja i Piotra (PG 155, 11); 1597 Piotr Czarnkowski sprzedaje Andrzejowi Wolikowskiemu za 7000 zł pol. Biezdrowo z pr. patronatu, rolę w dziedzinie opust. Smęty, niegdyś nal. do wsi N. i wielką łąkę w dziedzinie zw. Stare Miasto [pod Wronkami] (PG 25, 236v).

4. 1370 śwd. Idzi sołtys z N.V. k. Wronek [→ Oborniki miasto, p. 3D] (Wp. 3 nr 1637); 1391 śwd. sołtys [imienia brak] z N.V. [inni świadkowie z okolic Wronek i Szamotuł] (WR 1 nr 98).

5. 1510 [plebanowi we Wronkach] płacą dzies., meszne i stołowe z [łanów kmiecych]; nie płacą [nic] z folw. i 1/2 ł. uprawianego przez dziedzica, → p. 3 (LBP 173); 1565 w N.W. 2 ł. należą do pleb. we Wronkach (LWK 204).