1403 or. Nouavilla (Wp. 5 nr 39; BulPol. 3 nr 1101), 1430 Nowawyesz (Wp. 5 nr 515), 1470 Nowawyesch (PG 57, 90v), obecnie Nowa Wieś Ujska, 2,5 km na S od Ujścia.

1. 1508 n. pow. pozn.; par. Ujście (ASK I 3, 22v).

2. 1508-09 rozgraniczenie wsi król. N. z wsiami Wojc. Zaremby Jabłonowskiego, m. in. z wsią → Mieścisko (MS 4 nr 9258, 23133); 1527 kopiec narożny, który stoi w miejscu zw. Myczkowy, dzieli wieś król. N. z wsiami → Jabłonowo i → Mirosław (PZ 29, 54v).

1565 przy wsi N.W. 2 jeziorka [bez nazwy] o wymiarach 6 x 3 sznury oraz 5 x 3 sznury; oba głębokie na 6 łokci; nie ma w nich toni niewodowych (LWK 1, 155).

3. Własn. król., stwo → Ujście. 1430 król Władysław zezwala Marcinowi ze Sławska [w pow. kon.] wykupić m. król. Ujście wraz z wsiami, m. in. z N., z rąk Piotra Korzboka [z Trzebawia] podkom. pozn. za 500 grz. (Wp. 5 nr 515).

1469¹→ Nowa Wieś k. Wronek, przyp. 2, 1470, 1475 wieś N. nie zapłaciła podatku (PG 57 k. 33v, 90v; PZ 20, 26); 1508 pobór [formularz nie wypełniony] (ASK I 3, 22v); 1510 w N. folw. (allodium), 3 ł. wójtostwa [ujskiego, → niżej: 1565] oraz 34 ł., w tym 29 ł. os. [kmiece], 4 ł. uprawia [Hieronim] Mosiński [star. ujski], 1 ł. opust. (LBP 94); 1563 pobór od 10 1/2 ł. i karczmy dor. (ASK I 5, 237v); 1565 17 kmieci na 8 1/2 śladach roli, 2 półśl. opust., karczmarz, zagrodnik; wójtostwo nal. do wójta w Ujściu: 1 1/2 śl., 12 kmieci, wolny karczmarz, zagrodnik (LWK 1, 143); 1577 pobór [formularz nie wypełniony] (ASK I 5, 721v); 1580 [Stan. Górka] wda pozn. płaci pobór od 15 półł., 2 zagr., 3 rzem. i karczmy, do której należy 1/2 ł. roli (ŹD 38).

4. 1510, 1565 w N.W. znajduje się wójtostwo nal. do wójta w Ujściu → p. 3.

5. 1403 Wojc. [Jastrzębiec] bp pozn. przeznacza różne dzies., m. in. z N., dla wikariuszy kat. pozn.; 1406 Grzegorz XII pap. zatwierdza tę darowiznę (Wp. 5 nr 39, 106; BulPol. 3 nr 1101); 1510 z żadnego łanu w N. nie płacą dziesięciny (niektóre sąsiednie wsie płacą dzies. kapitule kat. pozn.; LBP 94).

8. Znaleziska wczśr.: fragmenty naczyń, miecz bez rękojeści (Hensel 4, 216).

Uwaga: Informację z 1454 o dzies. z N.W. (leżącej rzekomo k. Rogoźna) dla kanonikatu w koleg. NMP k. kat. pozn. zamieściliśmy w haśle → Nowa Wieś – przekazy o nieokreślonej przynależności.