NOWA WIEŚ

1293 or. Ponikva (Wp. 2 nr 702), 1309 or. Ponicfa, que Nova villa nuncupatur (Wp. 2 nr 921), 1251 fals. ok. 1500 Neuwendorff (PU 1 nr 544; Wp. 1 nr 297), 1508 Naydorf (ASK I 3, 6), 1510 Novavilla (LBP 176), 1563 Newdorf (ASK I 5, 220v), 1580 Nowawies (ŹD 11), XVII w. Nowawies sive Mascoue (Cystersi Bledzew 124, dawniej B 8, 5v), 1944 Neudorf, 15 km na W od Międzyrzecza.

1. 1508 n. pow. pozn.; par. Sokola Dąbrowa (ASK I 3, 6).

2. 1293 gran. cz. wsi → Maszkowo biegnie m. in. wzdłuż drogi z P. do „Skrelewe”1Wg wydawcy jest to Czarnomyśl, obecnie Trzemeszno Lubuskie, jednakże w in. źródle z 1409 znajdujemy nazwę Strzelusow (Lites II, II wyd., 334), która wg kontekstu odnosi się do wsi Trzebiszewo bpa pozn., znajdującej się w tej okolicy (7,5 km na N W od Skwierzyny, 18 km na N od N.W.) (Wp. 2 nr 702).

1251 (fals. z końca XV w.) gran. Wlkp. z Nową Marchią biegnie wzdłuż drogi z Gorzowa do Świebodzina aż do zbiegu granic N. i Templewa, omija Templewo, zostawiając je po lewej [marchijskiej] stronie i przez wzgórze zw. → Kiliscensis Mons [wzgórze pod wsią → Kleszczewo k. Międzyrzecza] dochodzi do drogi z Rzepina [do Międzyrzecza?] (PU 1 nr 544; Wp. 1 nr 297).

3. Własn. klaszt. → Bledzew opactwo. 1309 Andrzej bp pozn. nadaje Konradowi opatowi i cystersom w Zemsku [→ Bledzew] dzies. z [będącej w ich posiadaniu] wsi Ponikwa zw. N.V. (Wp. 2 nr 921); 1460 król Kazimierz ustala wymiar ciężarów i robocizn należnych zamkowi w Międzyrzeczu ze wsi klaszt. [m. in. z N.W.], → Bledzew opactwo (Bledz. A 20).

1508 pobór od 3 ł. (w tym 1 ł. po pożarze) i od karczmy (ASK I 3, 6); 1509 pobór od 3 ł., od sołtysa na 1 ł. i od karczmy (ASK I 3, 42); 1563 pobór [formularz nie wypełniony] (ASK I 5, 220v).

1565 wieś N. opata bledz. zobowiązana jest do danin dla zamku [stwa] w Międzyrzeczu: z 12 śladów dają razem 40 gr i 9 den. wieprzowego, a nadto każdy daje po 1 ćw. żyta, 1 1/2 ćw. owsa, 1 kurę, 8 jaj; każdy ma zwieźć 4 wozy drewna rocznie oraz przez 1 dzień zwozić mierzwę, a przez 2 dni zwozić zboże; wszyscy razem mają skosić łąkę w Murzynowie [k. Skwierzyny] i zwieźć siano z tej łąki do zamku [w Międzyrzeczu]; sołtys nic nie płaci; dochód [stwa] z tych świadczeń wynosi 17 zł 3 gr 15 den. (LWK 1, 174).

1577 N. opata bledz. (ASK I 5, 674v); 1580 opat bledz. płaci pobór od 9 ł., 12 zagr., 7 komor., 2 rzem., pastucha i od 27 owiec oraz od młyna o 1 kole (ŹD 11; ASK I 6, 96).

4. 1509 sołtys na 1 ł.; 1565 sołtys → p. 3.

5. 1510 par. N. [formularz nie wypełniony] (LBP 176); 1540 opat bledz. administruje par. N.W. z pomocą jednego ze swych zakonników (CP 404, 52v); 1589 (obl. 1603) kościół w N. V. posiada 1/2 ł. roli (z którego zagr. płaci 28 gr) oraz kawał (frustum) roli obsiewanej 3 miarami (metreta) zboża na użytek kościoła; 1 ł. pleb. uprawiany przez pana [opata]; pleban pobiera meszne od 18 osadników (coloni) po 6 korcy (modius) żyta i od 16 zagr. po 4 solidy (AV 3, 27v); 1603 kościół w N.W. pod zarządem opata bledz., nie obsadzony z powodu braku kapłanów [zakonników] (AV 3, 26v); 1640 kościół w N.W. filią par. Sokola Dąbrowa (AV 10, 91).

Uwaga: N.W. zwana początkowo Ponikwą (od nazwy rzeczki, nad którą leżała) powstała zapewne na terenie 500 (czy 50?) ł. położonych nad rz. Ponikwą i k. gaju zw. Sokola Dąbrowa, nadanych a. 1239 przez ks. Władysława Od. cystersom z Dobrego Ługu na Łużycach (→ Bledzew opactwo). N.W. wchłonęła prawdop. z czasem zaginioną wieś → Maszkowo.

1 Wg wydawcy jest to Czarnomyśl, obecnie Trzemeszno Lubuskie, jednakże w in. źródle z 1409 znajdujemy nazwę Strzelusow (Lites II, II wyd., 334), która wg kontekstu odnosi się do wsi Trzebiszewo bpa pozn., znajdującej się w tej okolicy (7,5 km na N W od Skwierzyny, 18 km na N od N.W.).