NOWY DWÓR

1586 Nowy Dwór, 15 km na W od Piły.

1. [Pow. wał.]

3. Własn. król.; teren sporny między stwem wał. a stwem ujskim. 1586 we dworze we wsi N.D. urzęduje komisja król. powołana do rozgraniczenia starostw wał. i ujskiego; świadkowie (starcy z stwa wał.) dowodzą, że zm. kaszt. międz. [Andrzej Górka (1534-1583), star. wał. w 1. 1551-83, syn Andrzeja, kaszt. pozn.] osadził wsie Róża i N.D. na gruncie wsi Rozwałd [obecnie Różewo] w stwie wał., na lewym brzegu rz. Łomnicy; inni świadkowie zeznają, że wspomn. wsie zostały lokowane na terenie lasu → Krzyczyn; [Stan. Górka, star. ujski, brat Andrzeja kaszt. międz.] wda pozn. dowodzi za pośrednictwem swego pełnomocnika, na podstawie regestrów prowentowych swego ojca [Andrzeja Górki 1500-51, star. ujskiego i] kaszt. pozn., że wspomn. wsie wraz z wsią Pokrzywnica powstały na gruncie stwa ujskiego; 1591 komisarze król. wytyczają granice wspomn. starostw: Skrzatusz, N.D. i Rozwałd pozostają w stwie wał., a Pokrzywnica i Róża w stwie ujskim; [decyzja ta nie jest jednakże ostateczna, gdyż] w sprawie wsi N.D., Róża i Pokrzywnica „osobne pismo i inkwizycja Królewi JMci sub clauso rotulo [została] odesłana” (PG 160 k. 627v, 628v, 632, 648, 648v; WG 1 k. 279v, 281, 286, 316v, 317v).

Uwaga: Oba wspomn. starostwa były w 1. 1542-51 w ręku jednej osoby, Andrzeja Górki kaszt. pozn. (G.Star s. 66, 68) i w tym zwłaszcza czasie nastąpiło zatarcie się ich granic.

W XVII w. N.D. stał się siedzibą osobnego stwa niegrodowego, w skład którego weszły niektóre wsie poprzednio należące do starostw wał. i ujskiego (LWK 1659-1665, t. 1, s. 45).