¹→ Uwaga 1284 obl. 1555 Osec (Wp. 1 nr 549), 1423 Ossyek (LBP 45), 1427 0sseczek (WR 3 nr 1311), 1429 Ossek (KoścZ 9, 162v), 1465 Oszyeczek (KoścZ 15, 71), 14850ssyeczek (PG 10, 35v), 1497 Oschyek (KoścZ 4, 145), 1510 Ossiecz (LBP 206), 1513 Osieczek, Ossieczek (PG 14, 445), 1514 Ossiek (PG 15, 35), 1554 Oszieczek (KoścZ 28, 613), 6, 5 km na SW od Jutrosina.

1. 1482 n. pow. kośc. (PG 9, 171v); 1510 n. par. Dupin (LBP 114).

2. 1429 zapowiedzi → p. 3; 1510 w O. mł. i folw., 1563 w O. mł. wodny o 5 kołach, 1581 w O. mł. o 2 kołach → p. 3: Areał; 1511 w dziedzinie O. młyny wodne → p. 3: Jan Górecki; 1554, 1562 mł. wodny → p. 3: Mac. Zakrzewski.

1531 z opisu gran. między Wlkp. a Śląskiem: k. błota zw. → Biały Kał kopiec gran. wsi Pakosław i O-k po stronie wlkp. oraz Piotrkosice na Śląsku; w błocie zw. Troszyński Kał kopiec gran. wsi Szkaradowo i O-k w Wlkp. oraz wsi Piotrkosice na Śląsku (Reces 25-26; → Kośmidrowa Buda); 1549 kopiec ścienny Pakosławia i O. leży k. [błota zw.] Biały Kał (KoścG 9, 114); 1549 droga ze Szkaradowa do O.; lasy i bory w O.; k. O. kopalnia rudy żelaza zw. Ruda → p. 3: Mac. Zakrzewski.

1552 ugoda gran. między O. Mac. Zakrzewskiego a Góreczką Wielką i Góreczką Małą Mac. Szczurskiego oraz Góreczką Małą zw. Żabią [południowa cz. wsi → Góreczki Wielkie] Piotra Domaradzkiego: gran. między O. a Góreczką Żabią ciągnie się od kopca [gran.] wsi O., Góreczką Mała i Góreczką Wielka aż do błota zw. Ławiczne (Lawyczne), gdzie usypano 3 kopce; dalej usypano 13 kopców [gran.] między O. a Domaradzicami aż do drogi z O. do Dupina, która dochodzi do brodu na rz. Orli; rzeka ta stanowi gran. między O., Dupinem i Domaradzicami (PG 97, 377v-378); 1553 rozgraniczenie Pakosławia i Szkaradowa, należących do Ponieckich, od O. Mac. Zakrzewskiego (PG 97, 204); 1556 w proteście Mac. Zakrzewskiego opis gran. między Dupinem a O. → Dupin, p. 2 (KoścG 11, 173-174); 1554 Mac. Zakrzewski dz. w O-ku pozwany przez Jakuba Jastrzębskiego dz. w Dupinie o dokonanie rozgraniczenia [z powodu naruszenia gran.?] (KoścZ 28, 613); 1562 Mac. Zakrzewski w sporze z Kat. Siedlecką wd. po Marcinie Ponieckim oraz braćmi Jerzym, Janem, Krzysztofem, Andrzejem i Piotrem Ponieckimi o naruszenie pól k. młyna wodnego [nad rz. Orlą] w dziedz. O. (KoścZ 58, 31v-32); 1562 tenże Maciej pozywa Kat. Siedlecką i Jerzego Poniec kiego o zniszczenie kopca ściennego w miejscu zw. Pościeli (w Posczięniv), który od dawna dzielił wsie Szkaradowo i O. (KoścZ 58, 32); 1565 rozgraniczenie pomiędzy O. Wojciecha i Stan. Zakrzewskich a → Dupinem; wymieniono m. in. drogę z Dupina do O. oraz błoto, gdzie stykają się m. Dupin oraz wsie O., Domaradzice i Góreczki Żabie (KoścG 17, 214-215); 1570 rozgraniczenie między O. Wojciecha i Stan. Zakrzewskich a Szkaradowem: kopiec narożny k. łąki zw. Szkaradowska dzieli O., Szkaradowo oraz m. Dupin i wieś Dupin [chodzi o Dupin Przedmieście]; od tego kopca biegną znaki gran. aż do kopca narożnego zw. Trzynny Kał, który to kopiec stanowi także narożnik wsi Piotrkosice na Śląsku oraz O. i Szkaradowo w Wlkp. (KoścZ 61, 105v-106); 1723 gran. między O. a Pakosławiem biegnie od narożnika tychże wsi przy drodze z Wąsosza [na Śląsku] do Kobylina wzdłuż gran. Wlkp. ze Śląskiem i dochodzi do narożnika wymienionych wsi z Góreczkami Śliwnymi [→ Góreczki] (PP 8, 34).

3. Własn. szlach. 1284 ks. Przemysł II zezwala komesowi Szczepanowi (Stephanus) kaszt. krob., synowi Szczedrzyka, na przeniesienie na pr. niem. jego wsi, m. in. O., oraz nadaje imm. ekon. i sąd. [→ Dupin] (Wp. 1 nr 549).

1397 Ubysław Osiecki [zapewne z naszego O.; także z → Dupina] (Lek. 1 nr 2352).

1407-19 Mik. Osiecki: 1407 tenże w sporze z Dorotą z Sierakowa [k. Miejskiej Górki] o 1/4 Sierakowa (ZSWnr 1137); 1419 tenże → Ostrobotki, p. 3: Tyfan.

1427-28 Tyfan Osiecki z O-ka, Szymanowa [Sierakowa i → Ostrobotek 1419]: 1427-28 tenże z O-ka (Osiecki z Szymanowa) pozwany przez Stan. Szurkowskiego podsędka pozn. o to, że brał udział w napadzie i obrabowaniu domowników (familiares) Szurkowskiego przez Staszka Sulewskiego [zwanego?] Starosta [z Sulewa k. Osiecznej, obecnie Sulejewo]; 1427 Tyfan zaprzecza, a 1428 ma zapłacić karę za to, że nie uwolnił wspomn. domowników zgodnie z wyrokiem sądu (WR 3 nr 1311; KoścZ 8, 445; KoścZ 9, 36).

1429 woźny zapowiada drogi (vie indirecte), łąki, pastwiska, zarośla, lasy i wszystkie pożytki m. Dupin i wsi O., Dębno [niezident.] i Sierakowo Stanisława [z Szurkowa] podsędka pozn. (KoścZ 9, 162v).

1465 Jan syn Mik. Luranta z Pogorzeli [pow. pyzdr.] pozwany ze swoich dóbr w m. Dupin oraz wsiach Dupin [Dupin Przedmieście] i O-k przez Mik. Góreckiego [z Górki Miejskiej] → Dupin (KoścZ 15, 71).

1465-79 Jan z O. [czy ident. z Janem Góreckim z Górki Miejskiej, synem Mikołaja?]: 1465 tenże sprzedaje bratu Mikołajowi dwór z działką (area) i stawem rybnym w O. za 5 grz. szer. gr (PG 7, 230); 1497 tenże i jego brat Mik. Osiecki; król nadaje Piotrowi Górskiemu staroście pr. do dóbr we wsi Szymanowo [k. Dupina] skonfiskowanych tymże braciom Janowi i Mikołajowi z powodu niedopełnienia przez nich udziału w wyprawie wojennej (Posp. Rusz. 152).

1465-98 Mikołaj z O.: 1465-97 tenże → wyżej; 1498 [zapewne tenże] Mik. Osiecki oraz Jan Januszewski [z Januszewa k. Środy], Kat. Karszewska i Małg. Szymonowska (Simowska) [z Szymanowa k. Dupina] wysyłają zastępcę na wyprawę wojenną z dóbr po ojcu, czyli z części wsi Szymanowo, Sierakowo [obie wsie k. Dupina] i Konarzewo [k. Miejskiej Górki] (ExpBel. 592 [w haśle → Konarzewo zamiast Szymanowo podano błędnie Zimnowo]); 1501-05 tenże Mikołaj (Nikiel) dz. w Szymanowie (KoścG 5, 69v; PG 13, 29).

1469-1511 Jan Górecki z Górki Miejskiej, później Sarnowski [z Sarnowy], syn zm. Mik. Góreckiego: 1469 tenże w sporze z Jakubem Domaradzkim ma odpowiadać ze swoich dóbr Górka Miejska, O-k i Sobiałkowo (KoścZ 15, 371); 1489 tenże Sarnowski → niżej: Jan Goździchowski; 1511 tenże Sarnowski sprzedaje Janowi Jastrzębskiemu za 250 grz. 1/4 Dupina i 1/4 O. (którą to 1/4 O. Jan Goździchowski kupił za 150 grz.), a także 4 części młynów wodnych w dziedzinie O., na rz. Orli (PG 14, k. 132, dawniej s. 262; w TD podano, że Jan Sarnowski sprzedaje dobra nabyte od Jana Goździchowskiego za 150 grz.).

1482-1527 Jastrzębscy [z Jastrzębnik w pow. kal.] w O.: 1482 Mac. Jastrzębski daje Janowi Fryczowi Jutroskiemu 1/4 O. i 400 grz., a w zamian otrzymuje 1/2 Wojciechowa i trzecią cz. Łowęcic w pow. pyzdr. (PG 9, 171v); 1511 Jan Jastrzębski → wyżej: Jan Górecki; 1512 Jan Jastrzębski dz. w Dupinie zobowiązuje się zostawić wieś O. w stanie dobrze osiadłym (bene possessionate [tzn. nie dopuścić do spustoszenia O.]), gdyż dobra te chcą wykupić Maciej i Piotr ss. zm. Jana Kopaszewskiego (PG 68, 232v); 1513 tenże Jan Jastrzębski daje Jakubowi Cerekwickiemu synowi zm. Jana Wódki Cerekwickiego 1/4 O. i 230 grz., a w zamian otrzymuje 1/2 Cerekwicy [w pow. pyzdr.] (PG 14, 445; PG 68, 384 – tutaj dopłata wynosi 280 grz.); 1527 Jakub Jastrzębski zapisuje swojej ż. Annie c. Jana Turka Łąckiego [ze wsi → Łęka Mała i → Łęka Wielka] po 700 zł posagu i wiana na 1/2 Łowęcic oraz 1/2 swoich części w Dupinie, O., Cerekwicy, a także na 1/2 sum kupionych z zastrz. pr. wykupu w Bruczkowie w pow. pyzdr. (PG 16, 181); 1553 Piotr Jastrzębski daje Mac. Zakrzewskiemu 1/2 O. i 300 zł, a w zamian otrzymuje 1/2 m. Dupin i wsi Dupin [Przedmieście] (PG 18, 441v).

1482 Jan Frycz Jutroski → wyżej: Jastrzębscy.

1485-1510 Roszkowscy [z Roszkowa k. Jarocina, w pow. pyzdr.] w O-ku [spadkobiercy Góreckich z Górki Miejskiej]: 1485 Jan i Job → Dupin (PG 10, 35v); 1510 Job dz. cz. w O. → niżej: Areał.

1489-1511 Jan Goździchowski zw. Koszka, dz. cz. w O.: 1489 tenże zw. Koszka kupuje od Jana Sarnowskiego 1/4 m. Dupin i 1/4 O. za 200 grz., a następnie zapisuje swojej ż. Katarzynie po 50 grz. posagu i wiana na wspomn. częściach (PG 10 k. 122v, 125-125v); 1510 tenże → niżej: Areał; 1511 tenże → wyżej: Jan Górecki.

1497-1519 Kopaszewscy w O. [sukcesorzy Wojc. Góreckiego z Górki Miejskiej vel Kopaszewskiego]: 1497 Jan Kopaszewski [syn Wojciecha] z Kopaszewa, Sobiałkowa; jego ż. Elżbieta, c. Abrahama Wojnowskiego, rezygnuje ze swojej oprawy opisanej na 1/2 Kopaszewa i Lubiatowa, w zamian mąż oprawia jej posag i wiano na 1/4 m. Dupin, na wsi Dupiewo i na 1/4 O. (KoścG 4, 145); 1498 tenże Jan sprzedaje Mac. Kawieckiemu m. in. 1/4 O. [→ Dupin] (BR 628 nr 248); 1519-20 Maciej i kanonik Piotr Kopaszewscy → niżej: Zakrzewscy.

1508 na częściach wszystkich dziedziców w O. ciąży czynsz 5 grz. na rzecz altarii Ś. Andrzeja Ap. przeniesionej z Dupina do Kołaczkowie (LBP 114; ACC 85, 157).

1510 Marcin Gawroński²Czy identyczny z Marcinem Krzyżanowskim alias Gawrońskim występującym w l. 1479-96 w → Krzyżanowie? W 1528 Marcin Gawroński [ten sam?] uzyskał od Kopaszewskich [potomków Wojc. Góreckiego vel Kopaszewskiego] przezyski na Górce Miejskiej oraz wsiach Górka Mała i Rozstępniewo (→ Górka Miejska – dobra, p. 3B). Być może również w wyniku wcześniejszych transakcji z Kopaszewskimi Gawroński stał się posiadaczem cz. w O dz. cz. w O., 1510 Anna [wd. po Piotrze Fryczu z Jutrosina] → niżej: Areał.

1513 Mik. Dokowski sprzedaje z zastrz. pr. wykupu swojej c. pannie Annie 1 ł. os. w O. (KoścZ 22, 34v).

1514 Małg. Jutroska ż. Jana Budziszewskiego, w asystencji stryja Marcina Ponieckiego, wuja Jana Zieleńskiego i brata ciotecznego Jana Dokowskiego, sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Hieronimowi Rozdrażewskiemu kaszt. przem. całą cz. w O., spadłą na nią po śmierci jej ojca Jana Frycza Jutroskiego, a w zamian otrzymuje 1 ł. zw. Michałowski w Kobiernie i 100 kóp gr (PG 15, 35; PG 69, 156v).

1519-83 Zakrzewscy [Wyskotowie Zakrzewscy, z Zakrzewa k. Miejskiej Górki] w O.:

1519-20 Tomasz, Andrzej i Wojc. Zakrzewscy, bracia rodź. [ss. zm. Mac. Kawieckiego z Zakrzewa] kupują od Macieja i kanonika Piotra Kopaszewskich ich części m. Dupin, wsi Dupin [Przedmieście] i O-k za 500 grz. (KoścZ 22, k. 32, 74; KoścZ 19, 82v); 1522 tenże Wojciech sprzedaje temuż Tomaszowi części m. Dupin, wsi Dupin [Przedmieście] i O. za 100 grz. (PG 15, 450); 1531 tenże Wojciech kupuje z zastrz. pr. wykupu od Marcina Ponieckiego części Dupina i część O-ka za 200 grz., części te wspomn. Poniecki nabył, za 200 grz. z zastrz. pr. wykupu, od duchownego Piotra Zakrzewskiego [brat wspomn. Zakrzewskich] i jego bratanka Mac. Zakrzewskiego (KoścZ 19, 145); 1531 tenże Piotr → niżej: Marcin Poniecki; 1540 tenże Wojciech kwituje Mac. Zakrzewskiego z zapłaty 200 grz., za którą to sumę tenże Wojciech nabył [wcześniej] z zastrz. pr. od tegoż duchownego Piotra i wspomn. Mac. Zakrzewskiego części m. Dupin i wsi O-k (KoścG 8, 442v-443).

1531-62 Mac. Zakrzewski, bratanek Piotra i Wojc. Zakrzewskich: 1531 tenże → wyżej: 1546 tenże zapisuje ż. Katarzynie c. zm. Andrzeja Bojanowskiego dz. w Gołaszynie [w pow. kośc.] po 500 zł posagu i wiana na 1/2 swych cz. w m. Dupin, wsiach Dupin [Przedmieście], Zakrzewo i O. (PG 18, 291v); 1549 tenże sprzedaje Marcinowi Ponieckiemu swoją cz. w Pakosławiu za 2000 zł pol., wyłączając prawa, które posiada tam Jerzy Konarski kaszt. międz., z wyjątkiem kopalni rudy żelaza zw. Ruda, która ma przynależeć do O. (KoścG 9, 124v); 1549 tenże Maciej zezwala Marcinowi Ponieckiemu na zbudowanie i naprawianie mostu przez rz. → Orlę i ścinanie w tym celu drzew, tak bartnych, jak i innych (umowa ma być ważna na czas życia dwóch pokoleń); przez ten most wolno Ponieckiemu i jego poddanym swobodnie przejeżdżać ze Szkaradowa do O.; Maciej daje też Ponieckiemu na 2 l. prawo do określonych polowań, a także pr. ścinania drzew (KoścG 9, 125v-126v); 1552, 1553, 1556 tenże Maciej → p. 2; 1553 tenże → wyżej: Jastrzębscy; 1554 tenże Maciej dz. w O-ku → p. 2; 1556 Katarzyna c. zm. Andrzeja Gołaskiego ż. tegoż Macieja posiada oprawę wienną na 1/2 Zakrzewa i O. (KoścZ 20, 28v); 1562 tenże Maciej → p. 2.

1565-70 Wojciech i 1565-83 Stan. Zakrzewscy: 1565, 1570 ciż → p. 2; 1566 ciż dz. w O. (KoścG 19, 70); 1567 tenże Wojciech zapisuje ż. Sabinie, c. zm. Jana Konarzewskiego, po 2000 zł posagu i wiana na 1/2 dóbr należnych mu z działu z bratem, m. in. w Zakrzewie i O. (PG 20, 583v); 1571 tenże Wojciech daje w dziale temuż Stanisławowi całą wieś O. (PG 21, 263); 1577 tenże zapisuje ż. Agnieszce c. Stan. Sapieńskiego [z Sepna] po 2500 zł posagu i wiana na 1/2 O. i Pakosławia (PG 21, 759v); 1578 tenże Stanisław za zgodą ż. Agnieszki wydzierżawia O. Janowi Czackiemu (KoścG 32, 301); 1581-83 tenże Stanisław → niżej: pobór; 1598 tenże Wojciech dz. w O. i cz. w Pakosławiu (PG 169, 376v).

1531-53 Ponieccy w O.: 1531-49 Marcin Poniecki,

1562 tenże Marcin wspomn. jako zm. → wyżej: Zakrzewscy; 1531 tenże Marcin sprzedaje Wacławowi Wysławskiemu [z Wysławić w pow. pyzdr.] za 100 grz. 3 ł. opust. kupione od Piotra Zakrzewskiego we wsi Góreczka Żabia [→ Góreczki] raz wolny wypas i wyrąb drewna w lasach wsi O-ka (KoścZ 19, 147); 1531 tenże Marcin dz. w Szkaradowie i cz. O-ka (KoścZ 19, 187); 1553 Piotr i Jerzy Ponieccy → p. 2.

Areał: 1510 wieś O. ma 12 ł. i 4 dziedziców: Anna Fryczowa [wd. po Piotrze Fryczu z Jutrosina w pow. pyzdr.] posiada 3 ł. os., Marcin Gawroński – 3 ł. opust. nieuprawiane, Job Roszkowski – 3 ł. os., a Jan Goździchowski od 3 ł. opust., ale w większej cz. uprawiane; 2 ł. soł. nal. do Joba Roszkowskiego; folw. ma 2 ł.: 1 ł. opust nal. do Marcina Gawrońskiego, a na drugim rezyduje Goździchowski; do wszystkich natomiast dziedziców należą: karczma i mł. wodny o 1 kole (LBP 114); 1530 pobór z [części] O. od 3 ł. (ASK I 3, 124);

1563 pobór z O-ka od 10 1/2 ł., młyna wodnego dziedz. walnika o 5 kołach, od karczmarza warzącego piwo (ASK I 4, 158); 1581 pobór z O. od 9 ł., 15 zagr., od owczarza od 22 owiec, od 1 mł. dziedz. o 2 kołach (ŹD 64); 1581 pobór z O. od 9 ł., 15 zagr., 22 owiec i od młyna (ŹD 64); 1581-83 płatnikiem poboru jest Stan. Zakrzewski czyli Kawiecki [→ Kawcze] (Piotrkowska 1 nr 419).

4. 1423, 1510 sołtys → p. 5; 1510 w O. 2 ł. soł. → p. 3: Areał.

1428 ławnicy z O-ka → Domaradzice (KoścZ 9, 49v).

5. 1423 (kop. 1488-92) w opisie uposażenia prebendy zw. „Dupino” w kat. pozn. wzm. o egzekwowaniu wiardunków dzies. od sołtysów i kmieci z kilku osad, m. in. z O. (LBP 45).

1510 dziesięcina wiard. z 12 ł. w O-ku (po 1 wiard., ale tylko od łanów os.) nal. do kan. [pozn. i pleb. w Dupinie] Mik. Oleskiego jako uposażenie prebendy „Dupino”; dzies. snopowa jest płacona z 2 ł. soł. [zapewne także plebanowi w Dupinie] (LBP s. 45, 114).

Uwaga: Przyjęliśmy, że wieś określano zamiennie jako Osiek lub Osieczek. Nazwy te nigdy nie występują obok siebie, a LBP i rejestry poborowe używają ich zamiennie. Bardzo możliwe, że nasz O. nazywano niekiedy Osieczkiem w celu odróżnienia go od pobliskiego Osieka Wielkiego, położonego k. Żmigrodu na Śląsku. Jeżeli w zapisce źródłowej nasz O. występuje jako Osieczek, zaznaczamy to skrótem O-k. O losach O. w II połowie XVI i w XVII w. zob. też TD.

Nie wiemy, czy z naszego O. pochodził Dziersław Osiecki, który 1393 wraz z matką i braćmi [brak ich imion] procesował się z Januszem Konarzewskim [z Konarzewa k. Miejskiej Górki] (Lek. 2 nr 1518). Jest on być może identyczny z Dzierżkiem z Osieka Wielkiego (k. Żmigrodu na Śląsku), świadkiem w 1343 na dok. ks. Konrada oleśnickiego wystawionym w Prusicach (RŚ 2 nr 46). Dzierżek występuje w Osieku Wielkim w l. 1343-69 (T. Jurek, Kandydatura Konrada II oleśnickiego do tronu polskiego w roku 1369, RH 57, 1991, s. 35, przyp. 10).