1307 kop. 1493 Sirakowo (Wp. 2 nr 913), 1400 fals. ok. 1548 Sierakow (MS 5 nr 138), 1402 or. Syracowo (KoścZ 2 k. 31v, 32), 1405 Siracowo (KoścZ 2, 9), 1410 Sziracowo (KoścZ 3, 141), 1530 Schirakovo (ASK I 3, 121v), 1546 Syrakow (M Kościan I 116, 64v), 1546 Schircke (M Kościan I 116, 64 – tekst w języku niem.), 1,5 km na NW od Kościana.
1. [Pow. kośc.]; 1563 n. par. Kościan1Wcześniej (przed powstaniem par. w Kościanie?) S. miało zobowiązania wobec par. w Krzanie, który oddalony jest o 5 km na W od S (ASK I 4, 148).
2. [1412-14, wzm. z XVII w.] folw. (allodium) i mł. w S. → p. 5; 1426 Daniel burmistrz z Kościana toczy proces ze Szczodrowskimi o łąkę Pollazecz w S. (KoścZ 8, 210).
1542-49 ulica Sierakowska (Schirker Gasse, platea Sirakoviensis, via qua itur ad villam Syrakow) prowadziła z → Kościana od Bramy Nowej do wsi miejskiej S. [droga ta przechodziła k. kościoła Bernardynów, położonego pod miastem i stąd nazywano ją też drogą do bernardynów, do minorytów lub do bosaków (= bosych mnichów?)] (M Kościan I 116 k. 60, 118v, 213, 221, 231v, 247).
3. Własn. rycerska, później miejska (m. Kościan). 1307? Borek dz. w S.2Borek z S. wspomn. jest tu tylko jako ojciec Przybysława, który w 1307 nadał Byczkowi sołectwo we wsi Psarskie k. Śremu. Nie wiemy, czy w 1307 Borek jeszcze żył. W 1305 wymieniono go jako urzędnika Henryka ks. głogowskiego w Kościanie (Wp. 2 nr 893) (Wp. 2 nr 913).
1400 (fals. obl. 1548) wieś S. nal. do m. Kościana [informacja błędna3→ przyp. 4] → p. 4.
1402 Wichna [prawnuczka wspomn. wyżej Borka, ż. Świętosława z Szubina, kasztelanowa] kal. [z Grodziska Wlkp.] pozywa Mik. Lubiatowskiego stolnika pozn. i mieszczan kośc. o dokonanie zbrojnego napadu 50 [ludzi] na [jej posiadłość] S. pod Kościanem i dokonanie tam różnych gwałtów (KoścZ 2, 31v, 32); 1405 taż z S. w sporze z Piotrem Wyskotą [z Wyskoci] (KoścZ 2, 95).
1410 Borek z Grodziska [syn wspomn. Wichny] → niżej.
1410 woźny w imieniu mieszczan kośc. zapowiada wieś S. kupioną [przez mieszczan kośc.] od Borka z Grodziska; nikt nie zgłasza sprzeciwu (ZSW nr 1426; KoścZ 3, 135v).
1425 mieszczanie kośc. i ich człowiek [rządca?] z S. toczą proces z Dobiesławą i jej mężem Kuszem [?] (Chus) ze Szczodrowa (KoścZ 8, 181).
1440 wieś S. wymieniona wśród wsi nal. do m. Kościana: król Władysław zapisuje Łukaszowi z Górki podczaszemu pozn. [i staroście kośc.] 1000 grz. na tych dobrach (Rykaczewski 283).
1512 Jan Gabriel z S. pozwany o 1 grz. zaległego czynszu dla altarystów kościoła par. w Kościanie (ACC 88, 245).
1526 (obl. 1544) prac. Wojc. Marek z S. zawiera ugodę ze swym ojczymem (victricus) Marcinem Wonietz (Woniecz): ojczym ma mu wypłacić 12 grz., a on nie będzie więcej występował o swą ojcowiznę, ojczym jednak ma mu po 2 l. dać konia wartości 2 grz., a po 4 l. ma mu zapisać na tejże ojcowiźnie 4 grz. (M Kościan I 116, 94, dawniej k. 47v); 1544 tenże rezygnuje z dóbr po ojcu w S., przyległych do dóbr Jana Gołąbka, na rzecz Marcina Wonietz (M Kościan I 116, 441, dawniej k. 222).
1530-1580 S. płaci pobór: 1530 od 6 ł. i 2 kwart roli, a sołtys od 2 ł. (ASK I 3, 121v); 1563 od 10 ł., 2 komor., młyna wodnego dor. o 5 kołach walnych i od wiatraka dor. (ASK I 4, 148); 1566 od 10 ł., 9 zagr., 1 mł. wodnego dor. o 5 kołach i 1 wiatraka dor. (ASK I 4, 245v); 1581 od 10 1/4 ł., 3 zagr. z rolami, 5 zagr. „wymłockowych”, 1 komor., 1 pługa ratajskiego (aratrum coloni), młyna wodnego dor. o 4 kołach i wiatraka dor. (ŹD 61; ASK I 6, 479).
4. 1400 27 IV (obl. 1548) [fals.4Oryginalny dok. wystawiony przez króla 17 VII 1400 w Krakowie opiewał na wsie Nacław, Czarnkowo i Srocko Wielkie, które w tym czasie należały do miasta (Wp. 6 nr 389); jeszcze w 1406 Adam burmistrz i rajcy kośc. zapowiadali swą dziedzinę Srocko w sądzie ziemskim (ZSW nr 1066). W 1410 m. Kościan dokonało zamiany wsi Srocko Wielkie na S., i w tymże roku zapowiedziało w sądzie ziemskim swą nową posiadłość, → p. 3. Oryginalny przywilej król. z 1400 stał się z tą chwilą częściowo nieaktualny i to prawdop. skłoniło władze miasta do sporządzenia fals., do którego wpisano dane aktualne po 1410. Or. przedstawiono do potwierdzenia w kancelarii król. w 1510 (MS 4 nr 9622; MK 24, 315), a falsyfikat w 1548 (MK 76, 121v). Także → Kościan miasto, p. 4A i przyp. 32 oraz K. Górska-Gołaska, Kościan w XV i XVI w. [w:] Dzieje Kościana, t. 1, Kościan 2000, s. 118-119] król Władysław [Jag.] przenosi m. Kościan z prawa pol. na prawo magd. (takie jak stosowane jest w Poznaniu), przyłącza do miasta wsie Nacław, Czarnkowo i S. oraz poddaje je pod jurysdykcję wójta kośc., a równocześnie wyjmuje wieś S. spod jurysdykcji pr. ziemskiego (Wp. 6 nr 387).
1530 sołtys w S. → p. 3: pobór.
1549 ławnicy z S.: Tomasz Futzman włodarz (villicus), Jan Gołąbek, Jan Gloger, Łukasz Czepel (M Kościan I 116, 121v).
1662 król Jan Kazimierz, odnawiając miastu Kościan przywileje miejskie z powodu spalenia się [oryginalnych] dokumentów, oświadcza na podstawie zeznań (ex... iuramento), że od dawna do miasta włączone były wsie Nacław, S., Czarnkowo i cz. Kurzej Góry, przeniesione z pr. ziemskiego na niem. (SLP 161).
5. 1411 [recte 1412-14] (wzm. z 1683) daniny z młyna i folw. w S. należą do par. w → Krzonie5Informacja pochodzi z dok. pergaminowego bpa pozn. Piotra (Wysza, 1412-14); dok. ten w drugiej połowie XVII w. był jeszcze w posiadaniu plebana w Krzanie i został przedstawiony wizytatorom, którzy prawdop. błędnie odczytali jego datę na 1411 (AV 17, 565).
6. 1440 Marcin z S., [były] młynarz z młyna miejskiego kośc., ustępuje z młyna w Jeżycach należącego do m. Poznania (AR 1 nr 166).
Uwaga: S. k. Kościana było starą posiadłością Borków: należało do Borka żyjącego na przełomie XIII i XIV w., potem prawdop. do jego syna Przybysława Borkowica (PSB 29, 135), a następnie do jego zstępnych, Borków z Grodziska. Na pocz. XV w. przedstawicielami tej rodziny w S. byli Wichna c. Józefa (Ozepa) z Grodziska (ż. Świętosława Pałuki z Szubina kaszt. kal.) oraz jej syn Borek z Grodziska (po ojcu należący do rodu Pałuków), który dał S. władzom m. Kościana, a w zamian otrzymał od nich Srocko Wielkie (→ przyp. 4). Inni potomkowie Borków, m. in. Wichna ż. Beniamina z Uzarzewa, a bratanica wspomn. wyżej Przybysława Borkowica, przenieśli nazwę S. prawdop. w połowie XIV w. na nowo lokowane m. → Sieraków nad Wartą.
Gdy S. stało się własnością m. Kościana, podlegało instytucjom pr. magd., a transakcje zawierane między poddanymi z S. (zwłaszcza dot. spraw opiekuńczych) notowane były w księgach miejskich kośc. Księgi takie zachowały się dopiero od 1542.
1 Wcześniej (przed powstaniem par. w Kościanie?) S. miało zobowiązania wobec par. w Krzanie, który oddalony jest o 5 km na W od S.
2 Borek z S. wspomn. jest tu tylko jako ojciec Przybysława, który w 1307 nadał Byczkowi sołectwo we wsi Psarskie k. Śremu. Nie wiemy, czy w 1307 Borek jeszcze żył. W 1305 wymieniono go jako urzędnika Henryka ks. głogowskiego w Kościanie (Wp. 2 nr 893).
3 → przyp. 4.
4 Oryginalny dok. wystawiony przez króla 17 VII 1400 w Krakowie opiewał na wsie Nacław, Czarnkowo i Srocko Wielkie, które w tym czasie należały do miasta (Wp. 6 nr 389); jeszcze w 1406 Adam burmistrz i rajcy kośc. zapowiadali swą dziedzinę Srocko w sądzie ziemskim (ZSW nr 1066). W 1410 m. Kościan dokonało zamiany wsi Srocko Wielkie na S., i w tymże roku zapowiedziało w sądzie ziemskim swą nową posiadłość, → p. 3. Oryginalny przywilej król. z 1400 stał się z tą chwilą częściowo nieaktualny i to prawdop. skłoniło władze miasta do sporządzenia fals., do którego wpisano dane aktualne po 1410. Or. przedstawiono do potwierdzenia w kancelarii król. w 1510 (MS 4 nr 9622; MK 24, 315), a falsyfikat w 1548 (MK 76, 121v). Także → Kościan miasto, p. 4A i przyp. 32 oraz K. Górska-Gołaska, Kościan w XV i XVI w. [w:] Dzieje Kościana, t. 1, Kościan 2000, s. 118-119.
5 Informacja pochodzi z dok. pergaminowego bpa pozn. Piotra (Wysza, 1412-14); dok. ten w drugiej połowie XVII w. był jeszcze w posiadaniu plebana w Krzanie i został przedstawiony wizytatorom, którzy prawdop. błędnie odczytali jego datę na 1411.