SIERAKÓWKO

1420 or. Siracowo (WR 1 nr 983), 1436 Sirakowko, Syrakowko (PG 1, 67v), 1450 Szyrakowo (AR nr 439), 1499 Szyrakowko (PG 62, 12v), 1506 utraque Syrakowo (PG 13, 78), 1508 Syrakow (ASK I 3, 11v), 1566 Sierkowko (PZ 34, 420v; PG 112, 717v-717), 1580 Sierakowo (ŹD 21), 4 km na SW od Ryczywołu.

1. 1436 n. pow. pozn. (PG 1, 67v); 1510 n. par. Ludomy (LBP 91).

2. 1450 wsie S. i → Połajewo obejmują obszar w następujących granicach: od młyniska drogą do Obornik, potem drożyskiem przez las do roli uprawianej od dawna przez ludzi z Połajewa, a stąd do dębu zw. Dziany Dąb [tzn. dębu z barcią] i do strugi Pragownica, poprzez Długi Ostrów z łąką od dawna używaną przez ludzi z Połajewa, a stąd przez las do [miejsca zw.] Gornicze (PG 4, 41v); 1546 Piotr Czarnkowski pozwany przez Stan. Starczynowskiego o to, że bydło jego poddanych z S. wyrządziło szkody na łąkach zw. Huta w Ludomach (PZ 31, 296); 1560 granica S. i wsi → Ludomy idzie rzeką zw. Zbojna (PG 104, 444v-445v); 1561 Piotr Czarnkowski pozwany przez Janusza Grudzińskiego z Ludom i Boruszyna o podwyższenie grobli stawu między S. a Boruszynem i zalanie przez to ról w Ludomach; ciż toczą spór o użytkowanie rz. Zbojna (PZ 33 k. 675v, 710); 1566 granica Ludom i S. biegnie od narożnika tych wsi z Gorzewem przez rozlewiska rz. Zbojny, przez grunty zw. Bukowy i Jasionowy wśród bagien aż do narożnika Ludom, S. i Boruszyna (PP 1, 24-26v; PZ 34, 420v-422); 1570 Stan. Grudziński z Ludom zezwala poddanym Piotra Czarnkowskiego z S. użytkować pastwiska w lesie Huta w Ludomach (PG 118, 651); 1566 narożnik Ryczywołu, S. i Ninina (PG 112, 715v-717).

3. Własn. szlach. 1435 Piotr Obrzycki zapisuje Mik. Dzięciołowi z Gniewniewic [na Mazowszu, → Połajewo, przyp. 6] 500 grz. na 13 ł. w S. i Połajewie z zastrz. pr. odkupu (PG 1, 67v).

1450 Hanka z Połajewa i S.; Zygmuntowa wd. po Kaltwasserze [mieszcz. pozn.] jest jej winna 10 grz. półgr. (AR nr 439).

[S. w dobrach → Czarnków:]

1450 Jan z Czarnkowa podkom. pozn. [potem kaszt. gnieźn., zm. 1466/67] sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Domaratowi z Margonina Połajewo i S. w opisanych granicach [→ p. 2] za 1457 fl. węg. (PG 4, 41).

1481-97 Sędziwój Czarnkowski [zm. 1500], syn Jana: 1481 tenże dz. Połajewa i S. (PZ 20, 127); 1486 tenże kupuje od swego syna Jana dobra Czarnków, w tym m. in. S., które zapisał mu dziad Jan (PG 10, 48v); 1496 tenże zapisuje swej ż. Katarzynie posag i wiano na dobrach czarnkowskich, m. in. na S. i Połajewie (PG 7, 115), 1497 oprawę tę zatwierdza król Jan Olbracht (MS 2 nr 704).

1506 Mac. Czarnkowski [syn Sędziwoja, zm. 1542] zapisuje swej ż. Kat. Opalińskiej posag i wiano na 1/2 dóbr nal. mu z działów z bratem Sędziwojem, m. in. na obydwu S.1Jest to jedyna wzm. o istnieniu dwóch wsi S., podobnie jak też o istnieniu dwóch wsi Połajewo; być może wchodzi w grę maniera pisarza tej zapiski. Nie tworzymy osobnego hasła dla ewent. drugiej wsi S. (Sierakówko Małe?) i obydwu Połajewach, a 1507 ponawia ten zapis m. in. na S. i Połajewie (PG 13 k. 78, 129v).

1546-80 Piotr Czarnkowski [zm. 1591, syn Macieja] → p. 2, → niżej.

1499 S. zalega z podatkami król. (PG 62, 12v); 1508 pobór od 5 ł., od karczmy 6 gr (ASK I 3, 11v); 1510 pobór od 8 1/2 ł. (ASK I 3, 270); 1510 w S. M[acieja] Czarnkowskiego jest 7 ł. (w tym 1 opust., ale uprawiany), 1 karczma, 2 zagr. (LBP 91); 1563 pobór od 4 ł. i karczmy (ASK I 5, 226v); 1580 pobór z S. Piotra Czarnkowskiego od 5 ł. i 5 zagr. (ŹD 21).

1420 Szczepan (Stephanus) karczmarz i Wojciech kmieć z S.2Odnosimy tych ludzi do S., gdyż chodzi o sprawę kmieci z Wargowa przeciwko Mirosławowi z Nienawiszcza, a wśród świadków są kmiecie z Wargowa i Ludom (WR 1 nr 983).

5. 1510 dzies. z S. w par. Ludomy nal. do kościoła par. w Boruchowie (LBP 91).

7. 1425 Podlesie i S. (K 5, 170, cytowanego tam przekazu z ACC nie udało się odszukać).

Uwaga: Pierwszy pewny dz. S., Piotr Obrzycki, był prawnukiem Wichny z → Sierakowa (miasta nad Wartą). Niewątpliwie to ta sama Wichna, określona tylko jako wojewodzina, toczyła w 1392 proces z Żydem pozn. Aronem o sąsiadujące z S. Połajewo (Lek. 1 nr 1325), a 1394 miała zeznawać, ile czynszu pobrała przez 2 lata od kmieci w Połajewie (Lek. 1 nr 1750). Wydaje się zatem prawdop., że wieś S. również należała do Wichny i otrzymała nazwę na wzór jej głównej siedziby (dla odróżnienia w formie zdrobniałej), a powstała zapewne dopiero w końcu XIV w., chyba na gruntach Połajewa (zdają się na to wskazywać zapisy z 1436, kiedy podano wspólną liczbę łanów S. i Połajewa, oraz z 1450, kiedy opisano wspólnie ich granice). Sprawa Wichny z Aronem wskazuje, że być może do S. odnieść można też zapiski z 1389-92 o procesie Jarosława Jalawy Sierakowskiego z Mac. Gosławowicem z Golęczewa o porękę (Lek. 1 nr 553, 1153, 1163, 1176, 1192, 1197); 1392 sąd przyznał dochody ze wsi Siracowo w 2/3 Gosławowicowi, a w 1/3 Aronowi (Lek. 1 nr 1204).

1 Jest to jedyna wzm. o istnieniu dwóch wsi S., podobnie jak też o istnieniu dwóch wsi Połajewo; być może wchodzi w grę maniera pisarza tej zapiski. Nie tworzymy osobnego hasła dla ewent. drugiej wsi S. (Sierakówko Małe?).

2 Odnosimy tych ludzi do S., gdyż chodzi o sprawę kmieci z Wargowa przeciwko Mirosławowi z Nienawiszcza, a wśród świadków są kmiecie z Wargowa i Ludom.