(1412 Welepole, 1428 Wyelepole, 1437 Antiqua Velepole, Velepole antiqua villa, 1454 Welepole cum libertate alias z Wolą, 1462 Wyelepole Superior) 9 km na SE od Sanoka.

1. 1412 in distr. san. (XI 1445); 1446 in terra san. (XI 2122, 2131); 1500 in terra san. (XVI 2644); 1505 in distr. san. (XVI 3053); 1515 z. san. (ŹD XVIII s. 150, 151); 1523, 1526, 1530 z. san. (AS I 21 k. 98, 99, 416, 419, 514).

2. 1435-37 Fryderyk [z Jaćmierza, właśc. W. i Niebieszczan] pozywa Mikołaja i Steczka z Tarnawy o granice (XI 720, 722, 728, 764, 807, 860, 870, 887, 961); 1454 gran. z Porażem (XI 3211); 1468 gran. między Niebieszczanami, W. i Wielopolską Wolą a Morochowem i Mrochowską Wolą [dziś Mokre] (XVI 439); 1495 wsie W. i Smolnica położone nad Osławą między wsiami Osława i Tarnawa (XVI 2250).

3.A. Część Tarnawskich. 1412 szl. Mikołaj z Tarnawy za zgodą br. swego Stefana albo Steczka zapisuje ż. swej Małgorzacie 120 grz. na połowie wsi → Tarnawa, Poraż, Zagórz, Osława, W. i Serednie [Wielkie]. Ponowny wpis do akt ziemskich w r. 1442 (XI 1445); 1449 Jan Steczkowicz z Tarnawy zapisuje ż. swej Zofii 300 grz. na połowie swych wsi Tarnawa, Czaszyn, Poraż, Osława, Zagórz, W., Łukowe i Serednie (XI 2741); 1482 ur. Jan, Rafał, Mikołaj i Seweryn Tarnawscy zastawiają ur. Piotrowi z Rytarowiec, pkomu san., za 100 zł wsie Smolnica i W. wraz z 2 dniami robocizny od ludzi z tych wsi (XVI 1575, 1578); w l. 1488-94 synowie Piotra Andrzej i Piotr z Rytarowiec pozywają Tarnawskich o dług i niedanie intromisji we wsie Smolnicę i W. (XVI 1884, 1974, 2014, 2120, 2143, 2144, 2201); w r. 1495 sprawa zakończona ugodą między Piotrem z Rytarowiec a Józefem z Tarnawy (XVI 2249); 1483 Mikołaj, Seweryn Zebryd, Jan i Józef, bracia rodzeni z Tarnawy, dokonują podziału dóbr, mocą którego Mikołajowi i Sewerynowi przypadają wsie Osława, W., Smolnica, Poraż, Suszków i inne (XVI 1605); 1485 sprawa o wsie Osława, W. i Smolnica, które Piotr Kmita otrzymał od króla i sprzedał Piotrowi Felsztyńskiemu, z którym mają się ugodzić szl. Józef i Seweryn z Tarnawy (XVI 1685, 1776); 1486 Seweryn, dz. Poraża i Tarnawy, sprzedaje swemu br. rodzonemu Józefowi z Tarnawy za 400 zł swoje części przypadłe mu po bracie Mikołaju z Tarnawy: połowę w Osławie, Zagórzu, Smolnicy i W. (XVI 1765); 1488 Mikołaj Tarnawski z Zagórza zastawia Sewerynowi [Herbortowi], chor. lw., za dług 1200 zł węg. dobra Osława, W., połowa Smolnicy, czwarta część Sukowatego, połowa sadzawki na rz. Osławie i in. (XVI 1867); 1493 woźny daje intromisję Piotrowi z Rytarowiec we wsie W. i Smolnica (XVI 2120, 2143, 2144); 1495 Józef z Tarnawy czyni ugodę z Piotrem z Rytarowiec w sprawie wsi W. i Smolnicy, które Piotr posiadał od Jana, Rafała i Mikołaja, braci rodzonych z Tarnawy. Józef dał 130 zł Piotrowi, który odstąpił od wszelkich zapisów, teraz Józef otrzymuje 130 zł i daje Piotrowi intromisję w te wsie (XVI 2249); Józef z Tarnawy zastawia Mikołajowi Balowi z Nowotańca za 100 zł wsie W. i Smolnicę położone między wsiami Osława i Tarnawa (XVI 2250); 1496 Jan Tarnawski odstępuje bratu Józefowi pr. bliższości, przypadłe mu po bracie Mikołaju, na dobrach Płonna, Wysoczany, Smolnica, W. i dwór w Zagórzu (XVI 2304); 1498 Józef z Tarnawy zastawia szl. Stanisławowi Kormanickiemu i Mikołajowi Lipnickiemu za 150 zł wsie W. i Osława (XVI 2433); 1500 tenże, sędzia z. san., zastawia szl. Janowi Suszowskiemu za 300 zł wsie Osława, W. i Smolnica (XVI 2622, 2644); Jan Suszowski zapisuje ż. swej Zofii 300 zł węg. na połowie dóbr we wsiach Osława, W. i Smolnica, trzymanych zastawem od Józefa z Tarnawy za 400 zł (XVI 2610); 1504 Józef z Tarnawy, sędzia z. san., zastawia Stanisławowi i Rafałowi Kormanickim za 400 zł wsie Osława, W., Smolnica i dwór w Zagórzu. Barbara ż. Józefa wyraża zgodę (XVI 2961, 2978); 1505 tenże daje szl. Janowi Zieleniowskiemu za pożyczkę 700 zł intromisję we wsie Osława, W., Zagórz i Smolnica. Józef, Jan i ich ludzie mogą korzystać z lasów, lecz Jan z ludźmi nie mogą korzystać z lasów za Kalnicą. Barbara ż. Józefa wyraża zgodę (XVI 3053); Jan Zieleniowski (Zyelyenski) gwarantuje Stanisławowi Kormanickiemu terminowy zwrot 230 grz. intromisją w dobra Osława, W., Smolnica i Zagórz, zastawione mu przez [Józefa] sędziego (XVI 3054); 1515 W. razem z Zagórzem i Osławą 11 ł., młyn, karczma, pop (ŹD XVIII s. 151); 1523 W. i Osława podymne 24 gr (AS I 21 k. 98); 1526 W. i Osława 10 1/2 ł., młyn, pop (AS I 21 k. 416); 1530 W. i Osława 10 1/2 ł., młyn, karczma pusta, pop (AS I 21 k. 514); 1536 W. i Osława 10 1/2 ł., młyn, pop (AS I 21 k. 563); 1552 12 gosp., pop (AS I 21 k. 1004).

3.B. Część Jacimirskich i in. 1428 obietnica Fryderyka z Jaćmierza dania Piotrowi Mleczce z Jedlicza zastawu 10 grz. czynszu od kmieci w Niebieszczanach i W. za zgodą Katarzyny wdowy po Pstroskim (XI 242, 243); Mikołaj Pstroski zobowiązuje się dać zastaw na kmieci w W. z czynszem 1 grz. i 40 gr (XI 249); 1430 tenże dokonuje zamiany dóbr z Fryderykiem z Jaćmierza, odstępując mu Niebieszczany i W. za Skołyszyn (XI 419); 1435 Fryderyk [z Jaćmierza] zastawia szl. Janowi Dolińskiemu wieś W. bez młyna za 15 grz. (XI 698); 1437 tenże, miecznik san., zastawia Stanisławowi i Iwanowi Kruszynom za 150 grz. wieś starą W. bez dużej sadzawki koło lasu, z obowiązkiem pracy kmieci przy wieży, kiedy inne wsie Fryderyka będą pracować, oraz uwalnia obu od obowiązku wojskowego (XI 904); 1437 zgoda między Piotrem ze Zboisk chor. a Fryderykiem z Jaćmierza, mocą której Piotr uwalnia kmiecia z W. (XI 957, 977, 978, 982-984, 999, 1012, 1021-1023); 1437-38 Fryderyk z Jaćmierza zastawia szl. Marciszowi i Pełce z Zahutynia za 60 grz. wieś starą W. z sołtysem, bez sadzawki, z 12 grz. czynszu bez robocizny z zachowaniem wolnizny ludziom, którym nadał ją Fryderyk, oraz zachowuje dla siebie obowiązek służby wojskowej sołtysa (XI 1044, 1050); 1439 Fryderyk z Jaćmierza zastawia szl. Mikołajowi [z Pobiedna], synowi Klemensa, sędziego san., za 100 grz. wieś starą W. z sołtysem i 12 grz. czynszu, bez sadzawki i służby wojskowej sołtysa, oraz z zachowaniem wolnizny ludziom, którym nadał ją Fryderyk (XI 1145, 1169); 1440 kmiecie z Niebieszczan i W. nie chcą przysięgać w sprawie zabicia plebana [z Niebieszczan] w jednej z tych wsi (XI 1313, 1316, 1324); 1442 Fryderyk z Jaćmierza pozwany przez star. san. za odbicie z swymi poddanymi poręki we wsiach Niebieszczany i W. (XI 1522); 1446 tenże dokonuje zamiany swych dóbr, w tym W., z Piotrem ze Sprowy, wwdą lw. i starostą gen. Rusi, który stwierdza jej dokonanie przed 3 laty (XI 2122); woźny ze strony Piotra Smolickiego, kaszt. san., zgłasza sprzeciw wobec pozbywania tych dóbr (XI 2131); 1448 Jan Jacimirski, syn Fryderyka, zastawia szl. Pawłowi Roli z Witkowic za 100 grz. wieś W. z sołectwem. Gdy Rola spuści sadzawkę, winien dać połowę ryb (XI 2587, 2641); tenże przyrzeka uwolnić swych poręczycieli od poręki pod groźbą utraty dóbr Niebieszczany i W. (XI 2607, 2615, 2619, 2620); tenże, syn miecznika, zastawia rycerzowi Boczkowi z Otosławic za 30 zł wieś W. z sołectwem i młynem, obiecując w tej wsi 20 grz. czynszu bez robocizny (XI 2624); 1449 mieszkańcy Niebieszczan, W. i in. wsi wśród świadków Stepana, kmiecia Fryderyka miecznika san. (XI 2765); sołtysi i kmiecie z Niebieszczan, W. i in. wsi ręczą staroście za stawienie przez Fryderyka miecznika tegoż kmiecia Stepana (XI 2764-2774); Fryderyk, miecznik san., z synem Janem zastawiają Pawłowi Roli z Witkowic za 122 grz. wieś W. z sołectwem i obowiązkiem dawania połowy ryb po spuście sadzawki (XI 2714, 2814); 1450 tenże dzieląc dobra daje synowi Janowi Niebieszczany, W., Ratnawicę i Zymbertową (XI 2813); Jan Jacimirski winien wykupić za 122 grz. Pawła Rolę z W. (XI 2814); 1451 Jan z Niebieszczan [Jacimirski] zapisuje Pawłowi Roli 13 grz. na wsi W. do poprzednich zapisów, następnie 42 i 18 grz. (XI 2933, 2948, 2949); Paweł Rola, dzierżawca z W., zastawia szl. Maciejowi Charzowskiemu i tegoż ż. Jadwidze za 18 grz., stanowiących własność Jadwigi, 4 kmieci w W. Jeśli Paweł zostanie wykupiony przez właścicieli W., wówczas zapłaci te 18 grz., a Maciej zwróci kmieci. Paweł zachowuje wojenne od kmieci (XI 3034, 3035); 1453 Jadwiga Charzowska zwraca kmieci otrzymując 18 grz. (XI 3167); Paweł Rola gwarantuje Piotrowi Smolickiemu, kaszt. san., terminowy zwrot 7 zł zastawem na kmieci w W. płacących 1 grz. czynszu (XI 3098); 1454 Anna ż. Jana Frydrychowicza [Jacimirskiego] zwalnia posag zapisany jej na wsi W. (XI 3209); Jan Jacimirski sprzedaje Leonardowi z Pobiedna za 500 grz. część wsi Niebieszczany i część wsi W. na brzegu rzeki od strony Sanoka [lewy brzeg rz. Osławy] cum libertate alias z wolą i tym, co zostało przysiedlone aż do granic Poraża, z lasami, sadzawką i młynem, z prawem odkupu do 6 lat (XI 3211, 3212); tenże zapisuje ż. swej Annie 300 grz. na połowie swych dóbr w Niebieszczanach, W. i Ratnawicy (XI 3213); tenże zastawia szl. Mszczujowi z Wyszogrodu za 95 grz. wieś Wolę należącą do W. z sołtysem (XI 3214); 1456 Mszczuj z Wyszogrodu zastawia Leonardowi z Pobiedna za 95 grz. i 30 gr wieś libertatem alias Wolą należącą do W. (XI 3295); 1459 Jan Jacimirski gwarantuje Wilamowi z Grabownicy, swemu poręczycielowi, terminowy zwrot 96 i pół grz. intromisją w połowę wsi Niebieszczany, W., Zambartowa i Ratnawica (XI 3477); 1460 Jan z Jaćmierza zastawia Piotrowi ze Smolic, kaszt. san., za 400 zł węg. połowę wsi W. i wieś Ratnawicę, na co ma wyrazić zgodę Anna ż. Jana (XI 3565); 1461 Jan Jacimirski daje Wilhelmowi, wojskiemu san., za 200 grz. intromisję w połowę wsi Niebieszczany, W., Zymbertowa i Ratnawica (XI 3620); 1462 tenże sprzedaje Leonardowi z Pobiedna za 500 grz. część wsi Niebieszczany z Wolą należącą do W., Ratnawicą i Zibenwirtową. Fryderyk z Jaćmierza wyraża zgodę (XI 3665, 3679); Leonard z Pobiedna zastawia siostrze swej Zofii, wdowie po Marciszu z Zahutynia, za 80 grz. i 30 zł węg. wieś W. Górne (Superior) z czynszami, dochodami po 1 mierze owsa i 2 kogutach z łanu, oraz z łąką ze stogiem siana, zastrzegając możność osadzania nowych kmieci (XI 3704); 1463 tenże zastawia szl. Marcinowi Iwanieckiemu za 80 grz. i 30 zł węg. wieś W. Górne z czynszami, dochodami po 1 miarze owsa i 2 kogutach z łanu, oraz z łąką ze stogiem siana, zastrzegając możność osadzania kmieci (XVI 44); 1484 Maciej i Wacław z Pobiedna przenoszą i zapisują matce swej Annie należną jej oprawę i wiano na wsiach W. i in. Równocześnie dokonują ugody działowej, mocą której wieś W. po śmierci Anny ma przypaść Maciejowi (XVI 1636, 1637); 1488 Maciej z Niebieszczan zapisuje ż. swej Małgorzacie 2000 grz. na połowie swych dóbr Niebieszczany, Ratnawica, Morochów, Mokre, Wysoczany, a po śmierci jego matki W. i Zymbertowa (XVI 1896); 1489 ur. Maciej z Niebieszczan zapisuje ż. swej Małgorzacie 2000 grz. na połowie dóbr we wsiach Niebieszczany, W. i in. (XVI 1931); 1503 poborca ziemi san. skazuje wieś W. pani Niebyszczańskiej na karę 14 grz. za nieuiszczenie poboru po 8 gr z łanu (XVI 2955); 1515 W. 12 ł., karczma (ŹD XVIII s. 150); 1523 W. podymne 24 1/2 gr (AS I 21 k. 99); 1526 15 ł. (AS I 21 k. 419); 1530 15 ł., karczma (AS I 21 k. 514); 1536 15 ł., karczma (AS I 21 k. 563).

Mieszkańcy: 1435 Jan Sopil kmieć z W. (XI 697); 1437 Wenko kmieć (XI 957, 984, 1023); 1443 Rab kmieć (XI 1778); 1445 Chodor (XI 2059g, 2060); 1449 Michalek Vabouicz, Calin, Dempko, Zawronek Iurko, Sech Skyerlouicz de Volicza et Wyelopole (XI 2765); Rab podwójci, Bernhardus ławnik z W. (XI 2800); Hannusz Sebith z W. ławnik sądu wyższego prawa niem. w Sanoku (XI CMXXXIIa); 1451 Rab kmieć, Jan Szopil, Michal Szalnar, Mathis Libnaw, zajmujący także rolę Bernathowsky (Bernathowske), Stephanus Herth kmiecie (XI 2973, 3034-3035); 1481-82 Paweł Przekrsta kmieć (XVI 1487, 1572).

4. 1428-33 Klemens sołtys z W. skarży Zygmunta Cikowskiego z Lubatowej, że ręczył za Fryderyka z Jaćmierza w sprawie uwolnienia sołectwa w W. (XI 279, 284, 543, 544, 587, 597); 1434 szl. Zygmunt z Lubatowej, pozwany niegdyś przez szl. Klemensa z Zawadki w sprawie uwolnienia sołectwa w W., oczyszcza się przysięgą (XI 608); 1435 Clemens de W. ławnik sądu wyższego prawa niem. na zamku san. (VIII 62); szl. Fryderyk z Jaćmierza, miecznik san., daje szl. Klemensowi Dombkowi 15 grz. jako pierwszą ratę za sołectwo w W. (XI 679); 1437 Fryderyk z Jaćmierza zastawiając Stanisławowi i Iwanowi Kruszynom wieś starą W., winien ich zwolnić od wyprawy wojennej z racji połowy sołectwa (advocacie) (XI 904); 1437-38 tenże zastawia Marciszowi i Pełce z Zahutynia wieś starą W. z sołtysem, którego służbę wojskową zachowuje dla siebie (XI 1044, 1050); 1442 podwójci z W. zastępuje w sądzie gr. Fryderyka z Jaćmierza (XI 1527); 1446-47 Maciek sołtys z W. (XI 2302, 2303, 2415, 2428, 2453); 1448 szl. Jan Jacimirski zastawia Boczkowi z Otosławic wieś W. z sołectwem (XI 2624); tenże zastawia Pawłowi Roli wieś W. z sołectwem (XI 2587); 1449 Rab podwójci z W. z siedmiu ławnikami, Bernard ławnik (XI 2800); Hannusz Szebith z W. zasiada w sądzie wyższym prawa niem. w Sanoku (XI CMXXXIIa).

5. 1481-82 Piotr bathko (baythko) Rusin z W. pozywa szl. Jana [Kmitę] z Sobnia (XVI 1485, 1574); 1440 sprawa o zabicie plebana „de Welepole” in Nyebysczani vel in Welepole, in Nyebysczany aut in Welepole dotyczy zapewne plebana z Niebieszczan zabitego w W. (XI 1313, 1316, 1324); 1526, 1530, 1536, 1552 pop → p. 3A.