pierwotnie Pniewo (1264 „Phiewo”, 1418 Krziwarzeka), 5 km na SW od Wielunia.

1. 1264 P. villa in distr. Rudensi (MK 91, 619; Wp 412 jako Pniewo, zob. Ros. 140); 1499 par. Krz., adkt wiel. (Pat. 1958, 282); 1511 pow. wiel. (ŹD 210); 1564 starostwo wiel. (MKL 177).

2. 1545-46 ustalenie granic K. z Gaszynem (MS 4, 22164, 22518).

3. 1511 dzies. z 27 1/2-32 1/2 ł. po 1 wiard. oraz mierze żyta i owsa abpowi, 5 1/2 1- opust., dzies. z pustek sprzedano za 1 wiard. (VG 388, 392); 21 ł.; 1518 – 23 ł.; 1552 – 30 kmieci z karczmarzami i ludźmi sołt., 2 mł., 1 karcz, miał 1 ł., sołtys karczmę; 1553 – 17 ł. (ŹD 210, 301); 1520 – 2 ł. i 2 sadz. pleb., 1 ł. kośc. (Ł 2, 126); 1564 – 33 kmieci na 35 1/2 ł. dawało po 18 gr czynszu, ponadto dzierżawili 2 3/4 ł. pustek, zagr., karczma, 2 młyniki z 2 stawami. Sołtys z braćmi miał 10 ł., młynik i karczmę (MKL 177-178).

4. 1264 n. książęca (Wp 412); 1454 Jan Zaremba z Kalinowej odstąpił matce Nowojce m.in. K. (MC 207); 1552 król. do zamku wiel. (ŹD 301).

5. 1264 Bolesław Pob. zezwolił Teoderykowi lokować P. do 70 ł. na pr. średz., osadnicy otrzymali 15 lat wolnizny, m.in. od ceł, i prawo polowania na jelenie, zające i lisy (Wp 412); 1557 król zatwierdził sprzedaż sołectwa i ł. wolnych (MK 89, 382).

6. 1264 kościół mur. (Ł 2, 126); 1437 sołtys Mikołaj zapisał 1 grz. czynszu na młynie w K. altarii w koleg. wiel. (Pat. 1958, 239-242); 1520 kościół ś. Piotra i Pawła, do parafii tylko K., patr. król. (Ł 2, 126).

7. 1414-65 AGd 756; AC 2, 119; GW 1, 131.

8. Cmentarzysko (Kam. 127).