(1266 Lossoskouiz – or., 1350 Lossoscovicze, 1464 Lysszoskowicze!, 1470-80 Loschoskowicze, 1529 Lososhowice, Lvsoskowicze!) 8 km na NW od Proszowic.

1. 1489 n., 1581 pow. prosz. (RP k. 137; ŹD s. 17); 1470-80 n., 1598 par. Birków [dziś Biórków] (DLb. 1 s. 163; WR k. 253v)¹W DLb. 1 s. 123 Długosz podaje jako par. L. Koniuszę.

2. 1273, 1398 → p. 3; 1470-80 wieś L. położona 3 mile od Krakowa. Role kmiece za drogą do Luborzycy i za gajem zw. Krzyszowski i za rolami przymiarkowymi ciągnącymi się w kierunku Polekarcic. L. graniczą z Trątnowicami, Skrzeszowicami, Gnatowicami, Polekarcicami, Birkowem i Rawałowicami. Na granicach nie ma kopców, lecz są półkoliste wzniesienia (rotunditates) i znaki graniczne (DLb. 1 s. 123, 164, 247); 1530 L. graniczą z Polekarcicami i Gnatowicami (SP 12 s. 549 – tu błędnie Gutowice zamiast Gnatowice).

3. Własn. książęca, następnie ryc, po r. 1266 własn. kap. krak. i ryc. po r. 1277 w całości własn. kap. krak. 1266 Bolesław Wstydl. poświadcza, iż rycerz Sławomir sprzedał za 18 grz. srebra magistrowi Gerardowi kan. krak. role [własnościowo] przemieszane (agri permixti), łąki, sad i prawo karczemne „in territorio” wsi L., które to dobra ojciec Sławomira Pankracy miał z nadania książęcego. Sławomir zrzekł się wszelkich praw do tych dóbr w imieniu swoim i swoich potomnych (KK 1, 65 or.; DLb. 1 s. 164; Z. Kozłowska-Budkowa, Gerard, PSB 7 s. 390-1); 1273 Paweł bp krak., na prośbę ww. Gerarda dziekana kap. krak., regensa wsi kap. L., sprzedaje za 15 grz. srebra należący do bpstwa źreb w Skrzeszowicach sąsiadujący z L. i włącza go do L. w celu powiększenia dóbr kapituły; kap. krak. odstępuje Filipowi kan. płockiemu wieś L., którą długo był uposażony ww. Gerard i z której za zgodą kapituły zrezygnował. Filip ma posiadać L. dożywotnio i płacić co roku kapitule, jak dotąd płacił dziekan, 1 1/2 grz. srebra. Uposażenie (dos) wsi, tj. 6 wołów z broną, zasiewy tak wiosenne, jak i zimowe, „ad unum aratrum” winno być zachowane. Dziekan własnym wysiłkiem wiele dokonał dla powiększenia, ulepszenia i zagospodarowania wsi L. Gdyby zdarzyło się, że Filip ustąpi z L., mają one powrócić do dziekana bez żadnych warunków (KK 1, 70-1); Paweł bp krak. zaświadcza, że Filip kan. płocki, który za zgodą kapituły posiada dożywotnio L., dał rycerzowi Wojenowi role w sąsiedniej wsi Skrzeszowice, a otrzymał w zamian siedlisko i role „ad duos boves” w L. Dobra te Wojen miał ze spuścizny po ojcu, przechodzą one taraz na własn. kapituły. Z ról tych Wojen płacił Kościołowi prawem ryc. dzies. i będzie ją teraz płacił z ról uprawianych własnymi wołami w Skrzeszowicach na określonych dokładnie warunkach (KK 1, 75; DLb. 1 s. 164).

1350-1, 1354 dochody z L. → p. 5; 1350-1 Mikołaj regensem w L.; 1352 regensem kan. Spytek z Rogienic [pow. chęc.] h. Poraj; 1354 regens kustosz Mik. Goworkowic [h. Rawa]; 1355 regens kan. Mik. Poraj (MV2 s. 376, 404, 420, 440); 1398 sąd ziemski zaświadcza, że Piechna i Świętochna oraz ich matka wd. po Michale z Trątnowic sprzedały za 2 1/2 grz. Mikołajowi [s. Piotra z Gorzkowa] drowi dekretów, dziekanowi kol. Ś. Floriana, kan. i oficjałowi krak. dla (in personam) jego br. Rosława dz. Wojsławic [i Gorzkowa] i potomnych brata łąkę między rolami wsi L. (KK 2, 427); Wojtek s. Jakuba z Trątnowic sprzedaje za 4 grz. Rosławowi z Wojsławic łąkę po ojcu położoną wśród pól L., przy Studzionkach (SP 8, 7074; KK 2, 429); 1410 Dobrosław i Mikołaj [kmiecie?] z L. (OK 4 k. 94v); 1420-1 regensem wsi L. jest Jan Piełła kan. krak., prep. kruszwicki, wielkorządca krak. (GK 1 s. 306, 318; ZK 195 s. 91); 1421 Dorota wd. z Zagajowa [pow. wiśl] wnosi o karę XV dla ww. Jana Pielli wielkorządcy i pozywa Maćka kmiecia z L. o zabranie gwałtem 2 krów (ZK 195 s. 91); 1433 Błażej włodarz z L. pozywa Macieja kmiecia z Półłąkowa [dziś wieś nieistn., nazwa zachowana jako nazwa pola w Łyszkowicach; UN 13 s. 29] o zabranie z L. konia wart. 3 grz. (GK 4 s. 993); 1436 Piotr [kmieć?, włodarz?] z L. (OK 5 s. 181); 1457 Jakub Sroka i Marek kmiecie z Wyciąża zobowiązują się zapłacić 10 1/2 grz. Mikołajowi z Sienna [pow. rad.] kan. krak., archidiak. sądec, [regensowi L.] za bróg żyta [z dzies.] z L. (OK 10 s. 98); 1463 Jakub włodarz z L. (GK 17 s. 27; OK 12 s. 151); 1464 → p. 4; 1468 Jan s. Marcinka [kmieć?] z L. ma zapłacić 4 grz. Stan. Wielogłoskiemu pleb. w Zbyszycach za drewno wycięte w jego gaju (OK 12 s. 857); 1469 kap. krak. wyznacza 20 grz. kan. Sędziwojowi z Tęczyna obecnemu posesorowi L. na naprawę domów w tej wsi zniszczonych i spustoszonych za czasów byłego posesora Mik. Sieneńskiego (AKapKrak., Acta actorum 2 k. 50).

1474 Stan. Świradzicki otrzymuje L. jako wieś beneficjalną (AKapKrak., Acta actorum 2 k. 89); [1474-6] regens Stanisław ze Świeradzic h. Zabawa, dwór kapitulny z dobrymi budynkami i dobrymi rolami folw. podzielonymi na 3 pola. 7 ł. kmiec., które płacą po 1 grz. czynszu. Kmiecie są obow. do pracy własnym pługiem i wozem oraz do przewozów własnymi wozami przez cały rok – 3 dni w tygodniu od ś. Jana Chrzciciela [24 VI] do ś. Bartłomieja [24 VIII], przez resztę roku 2 dni w tygodniu. Z łanu dają 30 jaj i 2 kapłony. Karczma z rolami i łąkami nie pracuje, płaci 7 wiard. czynszu, 2 zagrody z rolami płacą po 8 gr i pracują pieszo 1 dzień, młyn z rolami i łąką płaci 2 grz., 2 sadzawki rybne, z których jedna jest dobra, a druga średniej wart. Kmiecie, karczmarz, młynarz i zagrodnicy odrabiają 2 powaby rocznie i wówczas – z wyjątkiem kmieci – mają utrzymanie we dworze. L. przynosiły dawniej kapitule 15 grz. dochodu, obecnie tylko 7 grz. (DLb. 1 s. 123, 144-5, 163-4); 1476 Mik. Kreydler celnik krak. dz. Skrzeszowic pozywa Andrzeja Różę kan. krak, regensa wsi L. (ZK 204 s. 178).

1518 → 1524; 1519 Jakub z Arciszewa [Kujawy] dr dekretów, regens w L. otrzymuje od kapituły pozwolenie pozyskania 12 pni dębowych z lasu [wsi] Wąsów na naprawę budynków w L.; tenże Jakub skarży młynarza z L. o 5 grz. danych przez poprzedniego regensa w L. Tomasza Rożnowskiego na reparację zabudowań młyna (AKapKrak., Acta actorum 2 k. 33 lv, 338v); 1524 regensem wsi prestymonialnej kap. krak. jest od 6 lat ww. Jakub. Każdy z 5 kmieci osadzony na 1 ł. jest obow. do 3 dni pracy w tygodniu we dworze od ś. Jana Chrzciciela [24 VI] do ś. Bartłomieja [24 VIII] i 2 dni w tygodniu przez resztę roku. Płacą po 1 grz. czynszu, dają po 2 kapłony i po 30 jaj. 2 zagr. na niewielkich rolach, pracują 1 dzień w tygodniu przez cały rok, płacą po 8 gr czynszu. Młyn o 1 kole, z sadzawką płaci 2 1/2 grz. czynszu. Karczma obecnie opust. płaciła 1 1/2 grz. czynszu, jej zabudowania zapadnięte w ziemię są zupełnie zrujnowane i nie nadają się do zamieszkania, należałoby je na nowo zbudować. Regens chce przyłączyć do dworu role i łąkę karczmy, łąkę tę co roku wydzierżawia za 1 grz. lub kopę gr. Karczmarz nie był obow. do żadnych prac poza powabą. Są we wsi 2 ł. opust., z których jeden obsiewa dwór, a drugi 2 kmiecie, którzy płacą 2 grz. czynszu, nie pracująjednak z tego łanu. Dwór kap. obejmuje role folw., łąki, ogrody i zabudowania. Regens zbudował z sosnowych belek nową dobrą izbę wspólną (stubam communem) i przy niej 2 komory, a wszystko pokrył nowymi gontami. Zbudował też z drzewa osikowego na folwarku owczarnię i chlew dla świń oraz „fossatum alias loch”, powiększył szopę pośrodku dworu, gdyż dawna szopa była za mała dla wozów, pokrył na nowo słomą. Inne budynki dworskie są stare i wymagają naprawy, zwłaszcza ich dachy. Dach białej izby przecieka w wielu miejscach, przewód kominu białej izby i komnaty jest całkowicie zniszczony, tak że w czasie deszczu woda spływa przez komin do budynku. Słodownia ma jeszcze zdrowe belki, lecz w wielu miejscach zapadnięte w ziemię, gdyby je wzmocniono i naprawiono pokrycie przemakającego dachu, przetrwałyby wiele jeszcze lat. Także obory czyli okoły dla bydła wymagają naprawy. Dach gumna też przecieka, obecnie ma być pokrywany nową słomą. W młynie zbudował regens izdebkę i stępy do słodu i krup, we dworze ze starej izby zrobił izbę dla kmiecia oraz komorę, założył małą sadzawkę i chmielnik, cały dwór ogrodził. We wsi jest duża sadzawka i 2 mniejsze, z których jedna mniejsza jest poniżej, a druga, którą założył regens [Tomasz] Rożnowski, jest zniszczona i wypełniona błotem. Kmiecie L. doświadczają wielu nieprawości, zawłaszczania ról od sąsiednich wsi, a szczególnie od Niegardowa, Polekarcic i Skrzeszowic, a zwłaszcza od karczmarza ze Skrzeszowic. Folwark jest dobrze zarządzany, role jego gnojem nawożone. Wszystkie domy kmiece, z wyjątkiem nowo zbudowanego, są zrujnowane, zbutwiałe i zniszczone, wymagają szybko reparacji. Kmiecie nie skarżą się na obecnego regensa i jego faktorów. Z każdego łanu są obow. zaorać i obsiać po 20 zagonów na oziminę i po 20 na jarzynę oraz zwieźć płody. Wizytację przeprowadziło 6 wymienionych z imienia osób (SP 12 s. 532-3 – Wizyty dóbr kapituły katedralnej krakowskiej 1523-1536); 1530 regensem jest od 2 lub więcej lat Mik. Zamośćski kan. krak. Wizytatorzy znajdują wieś w dobrej kondycji. Niektóre budynki dworskie zostały od poprzedniej wizytacji powiększone i już nie przemakają. Kmiecie skarżą się, że doznają uciążliwości na granicach z wsiami Polekarcice, Gnatowice i Niegardów. Oświadczają ponadto, że mają stare, zrujnowane i zniszczone domy i nie wiedzą, czy powinien je naprawić regens, czy kapituła, oskarżają też regensa o to, że nie mają w swej wsi karczmy i wypada im włóczyć się, szukając piwa, po sąsiednich wsiach. Wizytatorzy stwierdzają zamianę ról folw. między L. a Skrzeszowicami z panem [Janem Amorem] Tarnowskim (SP 12 s. 549).

Pobór: 1489-94, 1496-7, 1500-1 z 7 ł., 1499 z 6 ł., 1507-8 n. z 2 1/2 ł. (ŹD s. 441; RP k. 14, 80, 116, 137, 164, 180, 193, 210, 232, 281, 324, 344); 1530 z 5 ł. i młyna dorocznego o 1 kole (RP k. 21).

4. 1464 Kazimierz Jag. na prośbę kap. krak. przenosi jej wsie, m.in. L., z pr. pol. na niem. magd. (Mp. 5 K, 10).

5. 1350-1, 1354-5 Mikołaj [s. Goworka kaszt. rad. h. Rawa] kustosz płaci z L. z dochodu 15 grz. 1 1/2 grz. dzies. papieskiej (MV2, 376,404,420,440); 1350-1, 1352, 1354, 1355 →-p. 3; 1459 Jakub Kuna i Wojciech Baran kmiecie z Przemęczan mają zapłacić 10 grz. Dymitrowi kan. krak. i prep. skalbmierskiemu za kupioną od niego dzies. w Ciborowicach i L. (OK 10 s. 414-5); 1470-80 większą cz. dzies. snop. i dzies. kon. w wymiarze 4 wiązek z łanu, razem wart. 10 grz., z 7 ł. kmiec. pobiera preb. topolska kap. krak., mniejszą cz. z małych ról kmiec. położonych za drogą do Luborzycy i za gajem Krzyszkowskim i za rolami przymiarkowymi w kierunku Polekarcic ma preb. Czechowska, dzies. z folwarku, karczmy i młyna z rolami oraz z 2 zagród należy do regensa (DLb. 1, s. 123, 144-5, 163-4); 1529 dzies. snop. wart. 1 1/2 grz. z pewnego pola należy do preb. Czechowskiej, dzies. snop. wart. 8 grz. i dzies. kon. wart. 34 gr do preb. topolskiej (LR s. 271, 297).

7. K. Mieszkowski, Studia nad dokumentami katedry krakowskiej XIII wieku. Początki kancelarii biskupiej, Wr. 1974, wg ind.