(1426 taberna dicta Merszatczka iacens ante Weliczka - ZK 8 s. 168; thaberna Mirzsanka - SP 2, 2085; 1429 taberna dicta Myerzszanczka - GK 3 s. 320; 1430 taberna Myerszanka - GK 4 s. 75; Merszanczca - GK 4 s. 229; Mersanczka - GK 4 s. 242; 1432 hereditas Mijersanczca - ZK 197 s. 203-4; 1437 taberna dicta Mirszyczca - ZK 11 s. 255; 1438 thaberna dicta Mijerszaczka - ZK 11 s. 343; 1439 area et ortus alias zagroda iacens in suburbio civitatis Wieliczka ex opposito taberne Mijerzzanczka - GK 6 s. 169; 1442 Mirsanczka - GK 7 s. 1020; Mirszanczka - GK 7 s. 1029; 1443 taberna ante Veliczca in Mirszanczka - GK 8 s. 199; 1446 thaberna Mirsaczka ante Veliczca - GK 9 s. 720; 1453 thaberna Myerszanczka - OK 1 s. 599; 1469 taberna Myersyaczka - GK 18 s. 725-6; 1471 taberna Myersyaczka in suburbio wyelicziensi sita - GK 19 s. 305-6; 1476 taberna dicta Myerzączka - ZK 18 s. 265; 1486 taberna Myerzaczka - GK 22 s. 441; 1491 Mijerzanczka - GK 23 s. 731; 1492 taberna dicta Myerszijancza in suburbio wyeliciensi - GK 23 s. 1024; 1493 Myerzanczka - ZK 19 s. 363; 1494 villa et hereditas Mijershathka, Myezrshaczka, Mijershaczka - GK 24 s. 438, 601, 706-9; 1497 taberna Mirzianczka - MS 2, 775; MK 16 s. 117; 1502 Mierzączka - GK 28 s. 486; 1530 taberna Myerzyączka - SP 6, 436; 1561 silva Mierzączka - MS 5, 9028) karczma z zagrodami, a następnie osada na przedmieściu Wieliczki, od 1628 odrębne miasto, w 1847 r. włączona do Wieliczki (K. Kubik, Mierzączka → p. 7, s. 47-61), pozostałością po niej jest dziś ul. Mierżączka we wschodniej cz. miasta.

1. 1497 ziemia krak. (MS 2, 775); 1494 pow. krak. [=szczyrz.] (GK 24 s. 438); [par. Wieliczka].

2. 1561 las M. → p. 3a.

3. Własn. szlach., w l. 1497-1549 król., w l. 1549-1563 rady m. Wieliczki., od 1564 król. pod zarządem żupy wielickiej. 3a. Sprawy własnościowe. 1426-9 Prędota dz. M., Raciborzan, → Lednicy 1418-36 i → Dobrej 1423-4, [s. Wierzbięty z Raciborzan] (ZK 8 s. 168; SP 2, 2085; GK 3 s. 320); 1426 Prędota z Raciborzan zastawia na rok za 28 grz. Franczkowi z Kępia karczmę zw. M. z zagrodami, położone przed Wieliczką, którą ma w zastawie (ZK 8 s. 168); tenże zobowiązuje się zwrócić Maciejowi krawcowi niegdyś Henryka z Rogowa, a obecnie [Zbigniewa Oleśnickiego] bpa krak., 16 grz. do dnia Ś. Stanisława [8 V] pod rygorem wwiązania go do karczmy M. nie naruszając wcześniejszego zapisu dla Macieja na niej (SP 2, 2085); 1429 Franczek z Kępia pozywa Prędotę Raciborzańskiego [z Raciborzan] o 8 grz, czynszu, które pobrał z karczmy zw. M. i tyleż szkody (GK 3 s. 320).

1430-43 Andrzej dzierżawca, a następnie dz. M., dz. Raciborzan i → Lednicy 1418-64 [s. Wierzbięty z Raciborzan] (GK 4 s. 75, 229, 242; 6 s. 139, 263-4; 8 s. 199; ZK 11 s. 255, 343); 1430 Franczek z Kępia oświadcza, że wydzierżawił szl. Andrzejowi z Raciborzan swoją karczmę M. wraz z zagrodą w pobliżu Wieliczki (GK 4 s. 75); Andrzej Lednicki z Lednicy przeciw Maszy kobiecie z M. o zabranie jej czepca wart. ½ fl., swoika [kobiece nakrycie głowy] wart. 3 fl., szyrzynki [chusty] wart. 1 fl., rozbicie skrzynki i zabranie jej z domu Maszy (GK 4 s. 229, 242); 1432 Sędzimir z Łukowicy sprzedaje Franciszkowi z Kępia za 200 grz. oraz za cz. macierzystą Łukowicy Anny ż. tegoż Franciszka, a także za połowę dochodów z dziedziny M., cz. dziedzin w Kępiu (ZK 197 s. 203-4); 1437 z podziału dóbr między br. Janem i Andrzejem z Raciborzan, Andrzejowi przypada karczma zw. M. z przynależną do niej rolą, z zagrodnikiem siedzącym naprzeciw tej karczmy oraz z zagrodnikiem w Lednicy, połową sadu i małą sadzawką (ZK 11 s. 255); 1438 Andrzej z Lednicy zastawia na rok za 10 grz. Szczepanowi ze Zborczyc zagrodę, leżącą naprzeciw karczmy zw. M. (ZK 11 s. 343); 1439 tenże Andrzej zobowiązuje się zwrócić 11 grz. Szczepanowi ze Zborczyc, zabezpieczając zwrot wwiązaniem go do siedliska i zagrody na przedmieściu Wieliczki naprzeciw karczmy M. (GK 6 s. 139); Helena kmiotka z Biskupic [pow. szczyrz., par. własna] pozywa Andrzeja s. Wierzbięty z Lednicy o gwałt i zadanie jej na drodze 7 ran, w tym 5 sinych i 2 krwawe, 3 wiardunki oraz 1 ranę okaleczającą „alias ochromiona”. Piotr z M. [pełnomocnik Andrzeja] odracza termin rozprawy (GK 6 s. 263-4); 1442 Dorota ż. Więcesława z Mietniowa pozywa Andrzeja Ogurka [sic!] z M. o zadanie jej 10 ran sinych, 2 ran otwartych, dwukrotne spoliczkowanie i poranienie (GK 7 s. 1020, 1029, 1039); 1443 Andrzej z Lednicy zobowiązuje się zwrócić Szczepanowi ze Zborczyc do dnia Ś. Jana Chrzciciela 11 grz. pod rygorem zapłaty sumy 22 grz., zabezpieczonej ewentualnym wwiązaniem Szczepana do karczmy w M. przed Wieliczką (GK 8 s. 199); 1446 panna Katarzyna z Biskupic pozywa Piotra Ogurka [sic!] z karczmy M. przed Wieliczką o zabójstwo jej ojca Pawła włodarza z Biskupic biskupa krak. Bp [Zbigniew Oleśnicki] staje przed sądem przy swej poddanej o karę (GK 9 s. 720).

1453-76 Jan Dobek Lednicki dz. M., → Lednicy 1452-80, s. Andrzeja Lednickiego, br. Andrzeja (GK 12 s. 61; 22 s. 441 - jako zm.; ZK 18 s. 265-6); 1453 Jan z → Lednicy s. Andrzeja Lednickiego zastawia za 100 grz. stryjowi Janowi z Raciborzan m.in. karczmę M. (GK 12 s. 61).

1469-88 Andrzej Lednicki dz. M., → Lednicy 1464-77, s. Andrzeja Lednickiego, br. Jana, [mąż Jadwigi z Zabawy] (GK 18 s. 725-6; 19 s. 305-6; 22 s. 441, 892; ZK 18 s. 265-6); 1469 Andrzej z Lednicy zobowiązuje się zapłacić 30 grz. Mikołajowi z Nieznamirowic [dziś Znamirowice] pod rygorem wwiązania go do karczmy M. przy drodze przed Wieliczką, w której rezydują Marcin Przesuch (Przeszuch) i Jadwiga Ogurkowa [sic!], płacący 7 grz. czynszu rocznie (GK 18 s. 725-6); 1471 tenże wwiązuje siostrę Barbarę ż. Jana Ossowskiego do 4½ grz. bez 5 gr czynszu rocznie z karczmy M. na przedmieściu Wieliczki z tytułu 44 grz. posagu, jej przysługującego (GK 19 s. 305-6); 1476 z podziału dóbr między br. rodz. niepodzielonymi Janem Dobkiem i Andrzejem z → Lednicy, Janowi Dobkowi przypada m.in. karczma M. z opust. zagrodą przy tej karczmie na przedmieściu Wieliczki i z łąką Rudnik (ZK 18 s. 265-6); 1486 Jan Kostrzecki podzastawia za 40 grz. Andrzejowi z Lednicy do czasu wykupienia karczmę M. i cz. dziedziny w Lednicy, które jego ojciec zm. Piotr Kostrzecki miał w zastawie za tę sumę od zm. Dobiesława [Jana Dobka] z Lednicy (GK 22 s. 441); 1488 Andrzej z Lednicy zastawia na rok za 40 fl. węg. w złocie Stan. Boturzyńskiemu z Woli [Boturzyńskiej, dziś Batorskiej] karczmę M. w Lednicy przy m. Wieliczka (GK 22 s. 892 zp.).

1491-4 Jadwiga Lednicka z M., dzierż. Janowic 1494, wd. po Andrzeju Lednickim (GK 23 s. 730, 847, 1024-5; 24 s. 882, 965; ZK 19 s. 405).

1491-6 Jerzy czyli Irzyk Lednicki z M., Lednicy 1491-1503 i Kośmirzowa od 1494, s. Andrzeja Lednickiego i Jadwigi Lednickiej (GK 23 s. 731, 847, 1024-5; 24 s. 438, 601, 705-9, 965; 25 s. 527, 530; ZK 19 s. 363, 374, 383; 21 s. 245); 1491-2 Jadwiga Lednicka z M. procesuje się Katarzyną ż. Jana tkacza z przedmieścia Wieliczki, → Lednica p. 3Aa GK 23 s. 730, 847); 1491-2 Jerzy Lednicki z M. procesuje się z Piotrem krawcem z Wieliczki, → Lednica p. 3Aa (GK 23 s. 731, 847); 1492 tenże Jerzy czyli Irzyk z Lednicy s. zm. Andrzeja Lednickiego zapisuje swej matce Jadwidze wd. po wspomnianym Andrzeju 26 grz. długu na karczmie zw. M. na przedmieściu Wieliczki, w ten sposób, że będzie posiadał karczmę dożywotnio i dopiero po jego śmierci matka przejmie M. (GK 23 s. 1024-5); 1393 tenże procesuje się z radą m. Wieliczki, tj. z burmistrzem Janem Bastą i rajcami: Andrzejem krawcem, Wojciechem Piwnicznym i Maciejem Bednarzem (ZK 19 s. 363, 374, 383); tenże zastawia na rok za 100 fl. Mik. Bogdałowi z Wilkowiska wieś i dziedzinę zw. M. w pow. krak. [szczyrz.] (GK 24 s. 438); tenże zapisuje swej ż. Annie c. Mik. Kośmirzowskiego 150 grz. posagu i tyleż wiana na całej wsi M. i folwarku oraz karczmie tamże (ZK 21 s. 245); → Lednica uwaga; Jadwiga Lednicka i jej s. Jerzy dziedzice M. zastawiają na rok za 100 grz. Arnolfowi [Tetaldi z Florencji] żupnikowi krak. dziedzinę zw. M. na przedmieściu Wieliczki (GK 24 s. 965); 1495 Jan Koźmicki z Kazimierza woźny sąd. wwiązuje Arnolfa Tetaldiego z Florencji żupnika krak. i ruskiego do dóbr zw. M. (GK 24 s. 995).

1497 Jan Olbracht zapisuje Trnce z Raciborzan star. olsztyńskiemu i ośw., hetmanowi (campiductorique suo generali) 100 grz. na swej karczmie M. przed Wieliczką w ziemi krak. (MS 2, 775; MK 16 s. 117); 1499 Jan Wierzbięta z Raciborzan zobowiązuje się zapłacić Jadwidze ż. Jana Liszowskiego 110 fl. węg. w złocie, gwarantując zwrot tej sumy wwiązaniem Jadwigi do całej karczmy M. na przedmieściu Wieliczki. Jadwiga będzie wówczas pobierać każdego roku 10 fl. z czynszu z tejże karczmy, a to co zostanie z czynszu powyżej tej sumy zatrzyma sobie Jan Wierzbięta (GK 27 s. 488); 1502 tenże Jan zastawia Katarzynie z Poku [dziś Dunajská Streda na Słowacji] wd. po Janie Trnce z Raciborzan za 60 grz., pozyskanych na mocy królewskiego wyroku, całą karczmę M. na przedmieściu Wieliczki, którą Jan ma w tenucie (GK 28 s. 486); Katarzyna z Poku wd. po Janie Trnce z Raciborzan star. ośw. zastawia za 60 grz. Janowi Jordanowi z Zakliczyna karczmę M. na przedmieściu Wieliczki, którą ma w tenucie (GK 28 s. 525); Jan Jordan z Zakliczyna wielkorządca krak. zastawia za 60 grz. Leonardowi Czarnockiemu karbarzowi w żupie wielickiej karczmę M. na przedmieściu Wieliczki, którą ma w zastawie od Katarzyny z Poku w tejże sumie (GK 28 s. 629-630); Leonard Czarnocki karbarz żupy wielickiej zastawia za 60 grz. Stan. Sądkowi z Przebieczan karczmę M. na przedmieściu Wieliczki, którą ma w zastawie od Jana Jordana z Zakliczyna w tejże sumie (GK 28 s. 895-6).

1510 Jerzy czyli Irzyk z Raciborzan zapisuje swej ż. Weronice c. zm. Mik. Wieruskiego 150 fl. posagu i tyleż wiana na połowie dóbr dziedz. i zastawnych w Raciborzanach, Janowicach, karczmie M., → Markuszowej, Stróży i Poręby (ZK 24 s. 187); 1513 Marcin Raciborzeński z Raciborzan zapisuje 100 grz. posagu i tyleż wiana swej ż. Barbarze c. zm. Stan. Lasockiego na połowie dóbr dziedz. i zastawnych w: Janowicach, → Markuszowej i karczmie M. na przedmieściu Wieliczki (ZK 24 s. 378).

1526 z podziału dóbr między Jerzym Wierzbiętą i Barbarą wd. po Marcinie Wierzbięcie z Raciborzan oraz jej dziećmi, Jerzemu przypada m.in. połowa karczmy M. k. Wieliczki, a Barbarze i jej dzieciom m.in. druga połowa tej karczmy → Markuszowa p. 3a; Zygmunt I potwierdza i legalizuje wykupienie karczmy M. przed m. Wieliczką przez Zygmunta Wilama Chodyńskiego [z Chodenic, wójta bocheńskiego] (MS 4, 14903; Wieliczka → p. 7, s. 136); 1530 sprawa między Adrianem Lednickim a Zygmuntem Wilamem Chodyńskim o posiadanie karczmy M., rozpoczęta przed sądem ziemskim krak. została, po złożeniu apelacji przez Zygmunta, wniesiona przed sąd nadworny. Sąd ten na podstawie dokumentów król., tj. dokumentu Jana Olbrachta, dotyczącego nadania karczmy oraz dokumentu króla Zygmunta I, dotyczącego zgody na wykup karczmy przez Wilama, uwalnia Wilama od pozwu Adriana Lednickiego (SP 6, 436; Bon. 14 s. 54).

1545 Zygmunt I zezwala Baltazarowi Zdrowskiemu swemu dworzaninowi wykupić z rąk Anny wd. po Zygmuncie Wilamie i jego dzieci: Krzysztofa, Jadwigi i Katarzyny karczmę M. na przedmieściu Wieliczki (MS 4, 7322); tenże zezwala Janowi Ocieskiemu pkom. krak. wykupić z rąk Baltazara Zdrowskiego dworzanina król. karczmę król. M. przed m. Wieliczką (MS 4, 7381); 1548 tenże zezwala Janowi Ocieskiemu kaszt. biec. zapisać cały czynsz z karczmy M. przed m. Wieliczką w celu ufundowania mansjonarii w kościele par. Ś. Wawrzyńca w Cerekwi (MS 4, 23097); 1549 Zygmunt August zatwierdza nadanie przez Jana Ocieskiego dóbr M. na przedmieściu Wieliczki dla rady m. Wieliczki za 16 grz. czynszu rocznie. Dobra M. zostają poddane jurysdykcji miasta (Wiel. s. 57-9; MS 5, 4736; LK 1 s. 63).

1561 Zygmunt August zatwierdza dok. m. Wieliczki z tego roku, zachowujący Jana Ocieskiego kanclerza król. w posiadaniu lasu M. i uwalnia ten las od jurysdykcji miasta (MS 5 9028); przed 1563 Jan Ocieski dał klasztorowi tyn. 16 grz. czynszu rocznie z M. w zamian za wieś Okulice i cz. wsi Bączal Dolny opata. Zamiana ta została na sejmie warszawskim anulowana (LK 1 s. 63); 1563-4 M. na mocy dekretu sejmu warszawskiego M. przechodzi z rąk rady m. Wieliczki w posiadanie wielkorządców krak. (LK 1 s. 63); 1564 M. przechodzi pod zarząd żupy wielickiej (LK 1 s. 63)¹Zdaniem K. Kubika, Mierzączka → p. 7, s. 51 przejście M. pod administrację żupy wielickiej dokonało się w związku z drążeniem na tym terenie nowego szybu górniczego zwanego Bużenin.

3b. Karczmarze i mieszkańcy M. 1430 Masza kobieta z M. → p. 3a; 1439-46 Piotr Ogurek [sic!] z karczmy M. → p. 3a; 1442-53 Andrzej Ogurek [sic!] z karczmy M. (GK 7 s. 1020, 1029, 1039; 8 s. 574; OK 1 s. 599); 1469 Marcin Przesuch i Jadwiga Ogurkowa [sic!] z karczmy M. → p. 3a.

3c. 1426 zagrody k. karczmy M. → p. 3a; 1430, 1437, 1438, 1439 zagroda k. karczmy M. → p. 3a; 1432 dziedzina M. → p. 3a; 1476 opust. zagroda k. karczmy M. → p. 3a; 1494 wieś M. z folwarkiem i karczmą → p. 3a; 1564 na gruncie M. znajdują się: ogród dworski o długości i szerokości 1 stajania, ogród Legutowskiego o długości i szerokości 1 stajania, ogród należący do kl. Franciszkanów w Krakowie o długości 1 stajania i szerokości 10 zagonów, ogród Lekarka o długości i szerokości 1 stajania, łąka Budziszowskiego o wymiarach półstajania, 5 zagród po 1 stajaniu, szósta zagroda zamieniona na szyb kopalni soli, ogród Karbarczyków o wymiarach 1 stajania, role w stronę Wieliczki wielkości 5 stajań, 2 ogrody k. góry [kopalni] Boner - jeden k. Matiaski, drugi k. Zamuszczanki.

7. K. Kubik, Mierziączka - nie znane miasteczko w obrębie Wieliczki, „Studia i Materiały do Dziejów Żup Solnych w Polsce” 8, 1979, s. 47-61; Wieliczka. Dzieje miasta (do roku 1980), Kr. 1990 ss. wg ind.