(1348 in fluvio, qui Mosczenycza dicitur — ZDM 1, 54; 1393 in Moschnicz — AKP 5 s. 423; 1400 Mosczennycza — SP 8, 10129; 1402 in Mosczenica theuli [!] seu superiori — AGZ 1, 11; 1421 Moscenicza Theutonicalis — GB 2 s. 123; 1421 Mosstenicza — GK 1 s. 643; 1423 Magna Mosczenycza — GB 2 s. 144; 1432 Moszdzenicza — GK 4 s. 632; 1435 de Mosczenicze — GK 5 s. 249; 1440 Superior Mosczenicza — GB 2 s. 354; 1473 Mosczenycza Theutonicalis — MS 1, 1093; 1494 de Almanicali Moszczenycza — GB 4 s. 6; 1526 Nosczenycza Maior — MS 4, 5147; 1526 Mosczenycza Maior — MS 4, 5148; 1527 Moszczenicza Superior — MS 4, 15198; 1528 Mosczenycza Almana — MS 4, 5356; 1529 Mosczenicza Almanorum — LR s. 37; 1530 Moscenycza Teutonicalis — RP k. 50; 1533 Mosczenycza Almanica — MS 4, 17023; 1538 Mossczenycza — MS 4, 19118; 1554 Mosczenica Theutonicalis — MS 5, 1741) dziś Moszczenica, 8 km na NW od Gorlic.

1. 1432, 1473, 1530 pow. biec. (GK 4 s. 632; MS 1, 1093; RP k. 50); 1529, 1596 par. własna (LR s. 115; WR k. 139v); 1529, 1596 dek. biec. (LR s. 115; WR k. 139v).

2. 1348 przezorny Jan Herbert ma lokować na 80 ł. wieś [M.] nad rz. Moszczenicą, począwszy od rz. Ropy → p. 4; 1470—80 M. graniczy z Zagórzanami (DLb. 3 s. 201); 1501 las i łąka w granicach wsi M. należące do dziedziców Sietnicy i Rozembarku (GK 28 s. 735).

3. Własność król. w tenucie dębowieckiej. -3a. Sprawy własnościowe. 1348 → p. 4; 1432 stren. Krystyn z Ostrowa [dziś Ostrowiec Świętokrzyski i Samborca, obie wsie w pow. sand., kaszt. krak.] pożycza 60 grz. szer. gr pras. od stren. Grotka z Jankowic [pow. rad.], zastawiając mu w tej kwocie wieś M. w pow. biec. (GK 4 s. 632)¹Ponieważ Krystyn z Ostrowa był tenutariuszem obu Moszczenic, może tu chodzić o Moszczenicę Polską; 1435 → p. 4.

1470 Jan z Kobylan [h. Grzymała] tenut. M. (ZCz 4 s. 458)²Informacja o tenucie Jana z Kobylan jest mocno niejasna. Na podstawie zapisu z → 1473 wynika, że do tego czasu obie wsie M. pozostawały w rękach potomków kaszt. krak. Krystyna z Ostrowa i Samborca. W 1470 wzmiankowany jest proces Jana z Kobylan z Janem Samborzeckim, prawnukiem Krystyna o 1700 fl. i dom → Kobylany p. 3. Niewykluczone więc, że Kobyleński był nie tyle tenut., ile zastawnikiem M. Zastaw ten z czasem przeszedł na jego zięcia Stan. Kuropatwę, który został wwiązany w dobra M. w → 1496. Z kolei w → 1527 wnuk Kobyleńskiego, po drugiej jego córce, Marcin Myszkowski kaszt. wiel., uzyskał pozwolenie król. na wykupienie M. i stał się faktycznym tenut. obu tych wsi; 1473 Kazimierz Jag. zezwala Janowi Słupeckiemu na wykupienie z rąk Jana Samborzeckiego wsi król. M.N., Moszczenica Polska i Turza w pow. biec. (MS 1, 1093)³Jan Samborzecki był synem Andrzeja, a wnukiem Krystyna Krystynowica (Wroniszewski Rawicze 1 s. 40); 1484 Druzjana ż. Jana Samborzeckiego kwituje Jana ze Słupcy tenut. M. z wszystkich zapisów oprawy na Moszczenicy Polskiej i M.N. (ZB 2 s. 127).

1496 woźny sąd. zeznaje, że wraz z Mikołajem burgr. biec. wwiązał Stan. Kuropatwę star. chełmskiego [męża Barbary z Kobylan, c. Jana stolnika krak.] do obu M.N. i Moszczenicy Polskiej oraz sołectwa w Moszczenicy Polskiej (GB 4 s. 100).

1526 Łukasz Słupecki tenut. M.N. i Moszczenicy Polskiej w pow. biec. za zgodą króla ustępuje za 1000 grz. te wsie Adamowi Suszowi z Kwiatkowa [niezid.] (MS 4, 5147—8); 1527 Zygmunt I zezwala Marcinowi Myszkowskiemu kaszt. wiel. na wykupienie z rąk tenutariuszy m.in. M.W. i Moszczenicy Niżnej [Polskiej] w pow. biec.; tenże król zapisuje Marcinowi Myszkowskiemu kaszt. wiel. i stolnikowi krak. 5111 grz. i 31 gr na dobrach król. w pow. biec. przez niego wykupionych m.in. na M.W. i Moszczenicy Polskiej (MS 4, 15198, 15318); 1528 Zygmunt I sprzedaje za 5111 grz. Marcinowi Myszkowskiemu z Mirowa kaszt. wiel. m. Dębowiec z wsiami: Rozembark, Racławice, Sietnica, M.N. i Moszczenica Polska, oba Rzepienniki, Przesieki, → Brzyście, Grądkowe Kąty i Suchy Rzepiennik w pow. biec., które Myszkowski wykupił od dotychczasowych tenutariuszy za własne pieniądze, oraz zezwala na wykupienie sołectw w tychże wsiach, m.in. w M.N. za 737 grz. i 19 gr, a w Moszczenicy Polskiej za 292 grz. i 10 gr; tenże król dopisuje Myszkowskiemu 100 grz. do wcześniejszych sum, za jakie wykupił powyższe dobra (MS 4, 5356, 5383 = MK 44 s. 58—9, 106—9); 1530, 1533 → p. 3b;

1547 Jan Tarło podczaszy kor., tenut. M.N. i Moszczenicy Polskiej → p. 3b.

1554 Zygmunt August nadaje Janowi Tarle star. pilzn. i dworzaninowi król. pr. lennym wsie w pow. biec. m.in. M.N. i Moszczenicę Polską (MS 5, 1741).

-3b. Kmiecie, karczmarze. 1418 Piotr Bajer z M. landwójt biec. (Teut. 1a s. 65)⁴Być może pochodził z Moszczenicy Polskiej; 1440 4 kmieci w M. → p. 4; 1450 Wawrzyniec karczmarz w M.N. (GB 3 s. 448); 1466 Michał Wójtowicz i Andrzej Lodowicz z M.N. (Teut. 3 s. 351); 1485 Mik. Paczołt, Paweł Bende, Stan. Polak i Konrad Kwistop płacą łącznie 3 grz. czynszu → p. 4; 1530 Zygmunt I rozstrzyga spór między Sewerynem Bonerem star. biec., żupnikiem, burgr. i wielkorządcą krak. a Marcinem Myszkowskim z Mirowa kaszt. wiel., tenut. wsi M.N., Moszczenicy Polskiej, Rzepiennika Wojnarowskiego [dziś Marciszewski], Strzyżowskiego, Rzepiennika Suchego, Racławic [par. Rozembark] i Przysieków o robocizny mieszkańców tych wsi na rzecz grodu biec. Wg wyroku mieszkańcy mają nie sami, lecz z innymi wsiami należącymi do grodu biec. pracować przy naprawie jazu młyńskiego w Bieczu [młyna król.], przy zwózce drewna na budynki grodu oraz na parkan murów miejskich zgodnie ze starym zwyczajem, jednakże przy przestrzeganiu konstytucji toruńskiej [1519 r.], że kmiecie nie mogą pracować więcej niż jeden dzień z łanu w tygodniu (MBiecza 173; AKP 9, 26); 1531 tenże król rozstrzyga spór między ww. Marcinem Myszkowskim a mieszkańcami wsi M.N. i Moszczenica Polska o bezprawne nałożenie na nich nadzwyczajnych ciężarów. Król wyrokuje, że mają oni wedle dawnego zwyczaju pracować we dworach król. w tych wsiach i przy jazie młyna król. w Bieczu 1 dzień tygodniowo z łanu wedle konstytucji toruńskiej, z tym zastrzeżeniem, że ile dni przepracują przy jazie, tyle dni ma być im ujęte z prac przy dworach lub odwrotnie (MS 4, 17023; AKP 9, 31).

-3c. Areał i pobór. 1508—10 pobór w M.T. z 18 ł. (RB); 1530 z 26 ł. i ¼ pręta, młyna dorocznego o 1 kole i 1 komornika (RP k. 50); 1536 w M. pobór 24 ł. i 1½ pręta, młyna o 1 kole, karczmy, 3 komorników, 2 ł. i 10½ prętów puste (RP).

4. 1348 król Kazimierz W. zezwala przezornemu Janowi Herbartowi osadzić na pr. niem. magdeburskim na 80 ł. wieś nad rz. → Moszczenicą, począwszy od rz. Ropy. Sołectwo obejmować będzie 7 ł., młyn, który Jan wybuduje, 2 wolne karczmy, browar (braseatorium), 2 sadzawki, wolne ławy: piekarską, rzeźniczą i szewską. Sołtys będzie pobierał trzeci denar od spraw sądzonych przez siebie tj. 2 den. dla siebie, a szósty z czynszów, winien wytyczyć jeden łan wspólny na skotnicę i jeden dla kościoła. Król nadaje wsi imm. sąd. oraz wolniznę na 20 lat, po upływie której, kmiecie będą płacić czynsz z łana po 8 sk. i 1 wiard. dzies. Sołtys będzie służył z jednym człowiekiem w pancerzu. W czasie wielkich sądów, które odbywają się trzy razy do roku, sołtys winien dawać posłańcowi króla jeden obiad a kmiecie dwa, lub płacić po 8 sk. (ZDM 1, 54).

1393 Lupold (Lewpoldus) sołtys w M. (AKP 5 s. 423); 1399—1402 Marcisz Wrocimowic sołtys w M. (ZDM 1, 228; SP 8, 10129, 10135; GB 1 s. 96; AGZ 1, 11); 1399 królowa Jadwiga transumuje na prośbę szl. Marcina z Wrocimowic sołtysa w M. dok. lokacyjny Kazimierza W. [→ 1348] (ZDM 1, 228); 1402 Marcisz z Wrocimowic sprzedaje za 300 kop szer. gr pras. br. Mikołajowi i Jakuszowi z Winiar sołectwo w M.N. czyli Wyżnej (GB 1 s. 96; AGZ 1, 11).

1418—33, zm. przed 1434 Mikołaj Błoński sołtys z M., ojciec Piotra, Mikołaja, Małgorzaty, Katarzyny ż. szl. Jakuba Barana z Kobylanki i Anny ż. Jana sołtysa z Małej, ż. Helena (GB 2 s. 102, 108, 111, 118, 123, 247, 301—2; ZB 1a s. 130, 142; Teut. 1a s. 179—80)⁵Jeżeli Mik. Błoński jest identyczny z Mikołajem z Winiar, czego nie udało się ustalić na podstawie dostępnego materiału źródłowego, data posiadania przez niego sołectwa w M. powinna być przesunięta do 1402; 1418 Mikołaj sołtys z M. sprzedaje za 80 grz. Mściszkowi sołtysowi z Czyrmnej [par. własna] 2 kmieci tamże, których miał za dziedzinę w Błoniu [pow. pilzn.] (GB 2 s. 82); 1421 Mikołaj sołtys z M. [Wielkiej] pozywa Pawła landwójta [biec.] i Matysa s. Hanka kmieci z Moszczenicy Polskiej, poddanych Krystyna [z Ostrowa] kaszt. krak.; sprawa po przedstawieniu przez Mikołaja przywileju odesłana do sądu najwyższego pr. niem. (GK 1 s. 643, 660; Teut. 1a s. 179); 1423 Mikołaj z M. pozywa siostrę Annę o 60 grz. zabranych z jego skarbca po śmierci matki (GB 2 s. 137); Jakusz Winiarski sprzedaje za 270 grz. i konia Mik. Błońskiemu sołectwo w M.W. (GB 2 s. 144); 1426 szl. Mik. Błoński sołtys z M.S. wwiązuje za 40 grz. posagu swej córki szl. Jakuba Barana do 3 ł. [w M.]. Baran będzie je trzymał aż do wypłacenia powyższej kwoty (GB 2 s. 208—9); 1427 Mikołaj z M. pozywa swą siostrę ż. Jaszka sołtysa z Brzezin (GB 2 s. 220); 1429 Mikołaj z Błonia sołtys w M. T. zapisuje c. Annie ż. Jana sołtysa w Małej 20 grz. posagu (dotalicii), zobowiązując się wypłacić tę sumę w ciągu trzech lat; taż Anna ustępuje ojcu swe pr. do cz. dóbr macierzystych i ojczystych (GB 2 s. 260); 1433 Mikołaj z Błonia i jego s. Piotr wyrokiem Jana Gamrata star. biec. winni żyć ze sobą w zgodzie pod zakładem 100 grz. (AGZ 1, 14; GB 2 s. 310); szl. Mik. Błoński [sołtys] z M. wydziela swojemu synowi Piotrowi połowę wsi Wola [= Wolica] k. Wieliczki w pow. krak. Piotr nie będzie pozywać młodszego brata i sióstr o cz. w M., tylko po śmierci rodziców otrzyma z tych dóbr 10 grz. (GB 2 s. 301—2).

1434—89 Mikołaj Błoński sołtys w M. s. Mikołaja i Heleny, br. Piotra, Małgorzaty, Katarzyny i Anny, ojciec Jana, Mikołaja, Piotra, Jakuba i NN córki ż. Mik. Szwanowskiego, ż. Helena 1448—91 (GB 2 s. 314, 317—8, 354, 388—9; 3 s. 428, 492, 541—2, 611—2, 614, 643, 763, 789—90; ZB 1 s. 64, 148, 269; Teut. 3 s. 352, 354); 1434 Helena sołtyska w M.N. z synem Mikołajem stawili się na pozew swego syna i br. Piotra (GB 2 s. 314); Piotr s. zm. Mik. [Błońskiego] sołtysa z M. T. stwierdza, że jego br. Mikołaj z matką Heleną i siostrą Małgorzatą zadośćuczynili mu z tytułu sukcesji po ojcu. Mikołaj z siostrami zobowiązują się dopłacić Piotrowi do jego działu, tj. cz. w Wolicy, 20 grz. płatnych w dwóch ratach po 10 grz. Jeśli nie wywiążą się z tego zobowiązania, wówczas będą płacić Piotrowi po 2 grz. czynszu, a jeśli i tego nie zrobią, będą na trzeci rok winni mu 30 grz. Jeśli któraś z sióstr wydanych za mąż przez Mikołaja umrze bezdzietnie, obaj bracia podzielą po równi przysługujący jej posag (GB 2 s. 317—8); 1435 Piotr z Zakrzowa daje z tytułu posagu swej siostrze Katarzynie c. Grzegorza z Zakrzowa ż. Piotra z M. połowę wsi Wolica, którą kupił od Zygmunta z Bobowej sędziego ziemskiego krak. (ZK 146 s. 280—1); komisarze król. rozsądzają spór między szl. Heleną ż. Mikołaja sołtysa w M. a stren. Krystynem z Samborca [i Ostrowa], która go pozwała o gwałty i szkody uczynione wbrew przywilejowi króla Kazimierza [→ 1348]. Komisarze potwierdzają prawdziwość tego przywileju i wskazują wg niego drogę dochodzenia szkód (GK 5 s. 249; SP 2, 2613)⁶J. Wroniszewski błędnie identyfikuje M., w której sołtyską była Helena, z Moszczenicą Polską (Wroniszewski Rawicze 1 s. 37); 1436 Helena wdowa sołtyska w M. T. (GB 2 s. 320); 1440 szl. Jakub Baran z Kobylanki kwituje szl. Mik. Błońskiego s. zm. Mikołaja sołtysa w M.W. z 40 grz. posagu (dotalicii) jego siostry Katarzyny a ż. Barana. Pieniądze te Baran miał zapisane na 4 kmieciach w M., których obecnie zwraca Mikołajowi (GB 2 s. 354); 1448 Mikołaj sołtys z M. T. zapisuje ż. Helenie 140 grz. posagu i wiana na połowie cz. sołectwa tamże (GB 2 s. 388—9); 1449 szl. Jan Baran z Kobylanki kwituje rodzonego wuja szl. Mikołaja [Błońskiego sołtysa] z M.N. z macierzyzny [po Katarzynie ż. Jakuba Barana], przypadającej mu z sołectwa w M., i ustępuje mu swoje pr. do tej części sołectwa (GB 3 s. 433—4); 1454 szl. Mik. Błoński sołtys w M.N., jako opiekun Piotra, Mikołaja, Andrzeja i Kochny dzieci swego zm. br. Piotra Błońskiego zapłacił 40 grz. Barbarze ż. szl. Jana Pierzchały za cz. ojcowizny i macierzyzny na sołectwie w Mszance. Barbara zobowiązuje się więcej nie niepokoić o to ww. braci i siostrę (GB 3 s. 484); 1461 szl. Wawrzyniec sołtys w Strzeszynie opiekun swego bratanka Ścibora pożycza od Jana sołtysa z Binarowej 22 grz., które zapisuje na 3 kmieciach w Bystrej. Kwota ta jest posagiem, który wypłacił swej NN siostrze szl. Mik. Błoński sołtys w M.T. (GB 3 s. 545—6); 1465 Mik. Błoński sołtys w M.N. ustępuje z opieki nad pełnoletnimi bratankami Mikołajem i Andrzejem synami swego zm. br. Piotra oraz ich dobrami Mszanką i Bystrą, ci zaś kwitują go z tej opieki (ZB 1 s. 269); 1470 szl. Jan Baran z Kobylanki ustał termin w sporze z Mikołajem sołtysem z M.N. o porękę, 1 grz., krowę i małdrat żyta (GB 3 s. 611); 1485 szl. Mikołaj sołtys z M.N. zastawia za 15 grz. szl. Mikołajowi sołtysowi ze Święcan 4 kmieci w M.: Mik. Paczołta, Pawła Bende, Stanisława Polaka i Leonarda Kwistopa, od których będzie pobierał łącznie po 3 grz. czynszu w dwóch ratach, aż do pełnej spłaty (GB 3 s. 742 zp.).

1491 szl. Helena sołtyska w M.W. z ss. Mikołajem, Piotrem i Jakubem [Błońskimi] zobowiązuje się zapłacić w oznaczonym czasie 10½ grz. posagu zięciowi szl. Mik. Szwanowskiemu ze Szwanowej [pow. pilzn., dziś Dzwonowa] pod zakładem 2 grz. (GB 3 s. 790).

1491—1532 Piotr Błoński sołtys w M., s. Mikołaja i Heleny, br. Mikołaja, Jana i Jakuba, ż. Beata c. Stan. Gładysza z Kowalów 1498 (ZB 4 s. 47; Teut. 6 s. 209, 267—8, 278; MS 4, 16433); 1494 starosta biec. wyznacza 100 grz. wadium w sporze Jana Błońskiego sołtysa cz. sołectwa w M.N. ze Stan. Zawiszą dz. z Łużnej (GB 4 s. 6); 1495 tenże Błoński sprzedaje za 40 grz. br. rodzonemu Jakubowi swoją cz. sołectwa w M.N. pochodzącą ze spadku po rodzicach i zobowiązuje się przenieść ten zapis do ksiąg pr. niem. w Bieczu (GB 4 s. 45).

1498 Beata ż. Piotra sołtysa z M. kwituje ojca szl. Stan. Gładysza z Kowalów z dóbr po rodzicach (ZB 4 s. 47).

1526 Łukasz Słupecki tenut. wsi i sołectwa w M.N. i Moszczenicy Polskiej (MS 4, 5148); 1527 → p. 3a; 1528 Zygmunt I zezwala Marcinowi Myszkowskiemu z Mirowa kaszt. wiel. tenut. M.N. i Moszczenicy Polskiej wykupić sołectwa w tych wsiach, m.in. w M.N. za 737 grz. i 19 gr → p. 3a; 1529 → p. 5; 1530 → p. 3a; 1532 Piotr Błoński otrzymuje dożywocie na sołectwie w M.N., w tenucie Marcina Myszkowskiego kaszt. wiel. (MS 4, 16433).

5. 1348 sołtys lokujący wieś M. [Niemiecką] winien wymierzyć 1 łan dla kościoła. Po upływie 20 lat wolnizny kmiecie mają płacić na ś. Marcina 1 wiard. dzies. → p. 4; 1456 NN pleb. w M. (OK 10 s. 65); 1503 Zygmunt pleb. w M. kwituje prac. Jana Dominika i Mik. Mikułę egzekutorów testamentu zm. Jana Boguty z zapisanych kościołowi w M. 10 grz. na wykonanie dzwonu i 12 fl. na kupno ornatu (Ep. 4 k. 178v); 1529 pleb. w M. pobiera meszne 15 grz., stołowe 32 gr oraz dzies. pien. 32 gr od sołtysów z M.N. i Moszczenicy Polskiej oraz 7 wiard. klerykatury, meszne 1 kopę gr oraz dzies. pien. z ról folwarcznych w Mszance; dzies. pien. z M.N. w wysok. 8 grz., 22 gr i 12 den. należy do bpów krak. (LR s. 37, 115); 1538 Jan Bątkowski prezentowany na plebanię w M. w diec. krak., wakującej po rezygnacji Hieronima z Sandomierza (MS 4, 19118); 1596 do par. należą obie wsie Moszczenice [M.N. i Polska] i Mszanka (WR k. 139v).