TACZAŁY

1387 or. Taczaly (WR 1 nr 13), 1390 Taczali (Lek. 1 nr 739), 1391 Taczalki (WR 1 nr 242), 1401 Taczalicze, Taczalice (KP nr 564), 1401 Thaczali (WR 1 nr 506), 1403 Taczli! (KP nr 1453), 1412 Staczal! (WR 2 nr 356), 1485 Thaczaly (PG 58, 195v), 1504 Chaczaly! (PG 12, 252v), wieś obecnie nie istnieje, leżała w sąsiedztwie wsi Kamionki; Kamionki 8 km na NW od Kórnika.

1. 1434 n. pow. pozn. (PG 1, 55); 1508 n. par. Głuszyna (ASK I 3, 7v).

2. 1418, 1448 mł., 1434 jez. →Drzewce →p. 3; 1504 dwór →p. 3: Mik. Taczalski; 1524, 1530 lasy w T. →p. 3; 1548 ugoda w sprawie granic wsi T., Kamionki i Wojkowo (CP 18, 219v); 1548-51 dziedzice Krzyżewnik posiadają pr. wyrębu w T. (PG 18 k. 408, 574v; PG 91, 324; PG 94, 47; PG 95, 178; PG 96, 3v; PG 20 k. 595, 599); 1552 Wielka Łąka w T. przy granicy ze Szczytnikami1Ta sama najpewniej łąka określona została w 1545 jako położona w Przewozie (PG 18, 178) (PG 95, 134); 1553 Piotr Szczytnicki z T. pozywa Jana i Pawła Kamieniewskich z Kamionek o naruszenie granic tych wsi, a także o wywiezienie 40 wozów siana z łąki Ostrów w T.; Kamieniewscy odpierają, że Szczytnicki nie może występować sam w tej sprawie, bowiem w T. są też in. dziedzice; łąka Ostrów leży zaś w tej cz. T., w której był kiedyś młyn i która nal. do Kamieniewskich, na dowód czego powołują się oni na zapiskę z 1418 [→p. 3: Racibor]; Szczytnicki twierdzi, że został w 1553 wwiązany w całą wieś T.; sąd poleca Kamieniewskim przysiąc, że łąka Ostrów nal. do nich (PZ 32, 528v-535v); 1570-71 Jan Szczytnicki z T. pozywa Jana Kamieniewskiego o zajęcie 1/2 jez. Drzewce (PZ 36 k. 89, 457), a 1571 toczy proces ze Stan. Górką [późniejszym wdą pozn.] ze Skrzynek [pow. pyzdr.] o wyłowienie ryb niewodem z jez. Drzewce należącego do wspomn. dziedziny Ławki [chyba to pomyłka pisarza, a chodzi w istocie o T., bowiem Ławki nie były wcześniej wymieniane w tym akcie, brak też in. informacji o takiej osadzie w tej okolicy] (PZ 36, 641).

3. Własn. szlach.2Ponieważ Jan z T. (1403) był h. Czasza, Racibor z T. (1438) był h. Junosza, a do tego spotykamy jeszcze Wojc. Zadorę (1390), co też może być przydomkiem heraldycznym, dobra w T. miało widocznie na przełomie XIV i XV w. kilka różnych rodzin. Z kolei Taczalskich (których znany nam rodowód zaczyna się od Wojciecha występującego 1438-66) B. Paprocki, Herby rycerstwa polskiego [1584], wyd. K. J. Turowski, Kraków 1858, s. 555, zalicza do h. Łodzia. Niewiele potrafił o nich powiedzieć O. Halecki, Ród Łodziów w wiekach średnich, MH 5, 1912, s. 111 1387-90 Wojc. Taczała z T. (WR 1 nr 13; Lek. 1 nr 739); 1390 Jadwiga ż. Wojc. Zadory z T. oskarżona o obrabowanie kmieci Szczedrzyka z Runowa na drodze król. (Lek. 1 nr 826); 1391 taż w procesie ze [wspomn.] Szczedrzykiem dowodzi, że Wojciech złupił Marcina na jej dziedzinie (WR 1 nr 242); 1401 Taczalina ż. Wojciecha →niżej.

1401-38 Racibor z T., Taczalski: 1401 tenże wygrywa proces z Wichną ż. Janusza [skąd?] o 1/3 Czesławic, Niedamirowic [pow. pyzdr., obecnie nie istnieją] i T. oraz o bydło i trzodę z tych dóbr (KP nr 564); 1406-07 tenże Raczek z T. śwd. (WR 1 nr 592, 625); 1407 tenże Racibor z matką Agnieszką oraz Jan z Kuropatnik z bratanicą Małgorzatą toczą proces o 1/6 Niedamirowic; Racibor dowodzi, że wraz z matką posiadał te dobra od 33 lat, a Jan nie ma do nich żadnego pr.; sąd wyznacza im termin na zawarcie ugody (WR 3 nr 353); 1412-20 tenże Racibor (Raczek) z S., Taczalski śwd. (WR 2 nr 356, 529, 557; WR 1 nr 996, 1075; WR 3 nr 844); 1418 tenże toczy proces ze swą siostrą [imienia nie podano] (PZ 5, 45v); 1418 tenże toczy proces z Pietraszem Kamieniewskim w sprawie T. i 1/2 młyna (wzm. z 1553: PZ 32, 533); 1428 tenże toczy proces z Mik. [Górką] kanclerzem pozn. jako dz. z Robakowa; zastępuje go w sądzie Jan z Gądek (PZ 10, 22v); 1434-35 tenże Racibor z T., Taczalski śwd. (WR 1 nr 1434, 1551); 1438 tenże z rodu Baranów [Junosza] świadczy w wywodzie szlachectwa Wojc. Świekockiego (MHP nr 192).

1401 Małgorzata z T. dowodzi w procesie z Taczaliną ż. Wojciecha [z T.], że [jej mąż] Ścibor nie ukradł sieci Maciejowi [skąd?] i nie zaniósł ich do domu swej żony (WR 1 nr 506); 1403 Ścibor z T. (KP nr 1605); 1403 Machna ż. Ścibora z T. toczy proces z Mac. Cięciwą kmieciem z T. (KP nr 1535).

1401 Miecław z T. (WR 1 nr 506); 1403 tegoż szlachectwo nagania kmieć Mac. Cięciwa [z T.] (KP nr 1239, 1286; MHP nr 50).

1403 Agnieszka z T. toczy proces z Janem Słapirolą z Sołacza, który dowodzi, że dała ona Iwanowi [czyli wspomn. Janowi?] 16 grz. posagu [za swą córkę?] (WR 1 nr 731); 1407 [taż?] Agnieszka matka Racibora →wyżej.

1403 Jan z T. ma wykazać swoje szlachectwo, stawiając 2 świadków z rodu Czaszów oraz 4 z in. rodów, a poręczyciele zobowiązują się postawić w sądzie kmiecia z Mieczewa (KP nr 1351-1352); 1403 tenże Jan „de Vilcon” [z Wilkonic?] naganiony przez kmiecia Mac. Cięciwę z T. (KP nr 1453); 1403 tenże Jan z T. toczy proces z Mac. Cięciwą kmieciem z Mieczewa (KP nr 1459).

1408 zapis czynszu z T. →niżej: Wojciech (pod 1466).

1416 Michał z T. śwd. (WR 1 nr 913).

1434-48 Andrzej Kamieniewski [brat Pietrasza wspomn. 1418, →wyżej]: 1434 tenże zapisuje ż. Agnieszce po 40 grz. posagu i wiana na 1/4 wsi Kamionki i T. (PG 1, 55); 1434 tenże z Kamionek, Wścieklic i T. toczy proces ze Stanisławem z Kamionek (PZ 12, 242); 1448 Jakub Kopaszewski wprowadzony w posiadanie dóbr tegoż Andrzeja w Kamionkach oraz w 1/12 młyna i cz. zagrody w T. (PZ 16, 168v).

1435 Wojc. Kamieniewski zapisuje ż. Katarzynie po 30 grz. posagu i wiana na 1/4 Kamionek, części T. i jeziorze Drzewce (PG 1, 88v).

1438-66 Wojciech z T., Taczalski, ojciec Mikołaja i Jana: 1438 tenże z T. w procesie z [Mik.] Milajem [z Miłosławia] dowodzi, że zajął 6 koni i wozy w zapuście na dziedzinie Filipa [Milaja], a nie Mikołaja (WR 2 nr 1162); 1465 tenże Taczalski z T. winien jest Bogusławowi Świekockiemu 16 grz. i na poczet tej sumy zobowiązuje się wwiązać go w łąkę i łan kmiecia Gorazda [w T.], który to łan przynosi 16 gr czynszu, robocizny, kury (PZ 18, 96v); 1466 tenże spłaca witrykom kościoła w Głuszynie 3 1/2 grz. i uwalnia się od płacenia 1 wiard. czynszu ze swej cz. T.; czynsz ten zapisany został w 1408; teraz przejmuje go na swe dobra Jakub z Kamionek [znany 1483-95 jako posiadacz cz. T., →niżej] (ACC 45, 148v); 1469 tenże wspomn. jako zm. →niżej.

1462 Jan Kamieniewski [syn Andrzeja?, na co wskazuje dziedziczenie Wścieklic] zapisuje ż. Dorocie3Drugą ż. Jana musiała być Elżbieta, która go przeżyła, a którą syn Jana, Piotr, nazywał swą matką →niżej: Piotr po 100 kóp gr posagu i wiana na częściach w Kamionkach, T. i Wścieklicach (PG 6, 97); 1485 tenże zastawia Janowi Taczalskiemu karczmę i 1/2 ł. opust. w Kamionkach oraz staw, jez., role, mł. i 1/2 zagrody w T., z której to zagrody płaconych jest 6 gr czynszu (PG 58, 184v; PG 58 k. 195v, 196); 1492 tenże wspomn. jako zm. ojciec Piotra →niżej: Piotr, 1495 tenże wspomn. jako zm. ojciec Anny i Katarzyny →niżej: Jakub Kamieniewski.

1469-1511 Mik. Taczalski syn Wojciecha, brat Jana, ojciec Jana, Aleksego, Łukasza i Marcina: 1469 tenże z bratem Janem, ss. zm. Wojciecha (PZ 18, 190); 1470 tenże z bratem Janem (PG 57, 37); 1477, 1486 tenże mąż Małgorzaty c. zm. Andrzeja Burczka z Borzujewa4Dziećmi z tego małżeństwa byli na pewno Aleksy, Łukasz i Róża, wspomn. w 1498 jako dziedziczący po matce dobra w Borzujewie, Gierałtowie i Gablinie. Z in. matki lub matek (Mikołaj miał jeszcze co najmniej dwie żony) pochodzili na pewno niewymienieni w tym akcie Jan i Marcin; jej siostrami są Dorota ż. Mik. Górskiego (a 1486 Jana Wisławskiego), Anna ż. Stan. Witkowskiego i Barbara ż. Stan. Poświętnego (PyG 4, 43; PyG 7, 32); 1478 tenże toczy proces z Bogusławem Świekockim (PG 58, 73); 1489 tenże wraz z [bratem] Janem z T. pozwani przez witryków kościoła w Głuszynie o 1 wiard. czynszu [który wykupił ich ojciec w 1466, →wyżej]; Taczalscy przedstawiają wypis z akt konsystorza [dot. wykupu] i oficjał uwalnia ich od roszczeń (ACC 66 k. 13v, 18v); 1495 tenże brat Jana, mąż Elżbiety →niżej; 1497 [tenże?] uczestnik wyprawy wołoskiej →niżej; 1498 Aleksy, Łukasz i Róża dzieci tegoż Mik. Taczalskiego z dóbr po matce w Borzujewie, Gierałtowie [obecnie Gierłatowo] i Gablinie w pow. pyzdr.5W Borzujewie i Gablinie miały dobra różne rodziny, Gierałtowo było już wtedy wsią opust. Być może żona Mikołaja pochodziła z Wisławskich, którzy mieli dobra zarówno w Borzujewie, jak i Gablinie, a byli też spowinowaceni z Kamieniewskimi z Kamionek (w 1492 Piotr Kamieniewski nazywał Wisławskich wujami rodz. →niżej) wysyłają na wyprawę turecką Tomasza Zdziechowskiego jako zastępcę w poczcie Mik. Wągiewskiego (ExpBel. nr 475); 1501 tenże →niżej: Jan; 1504 tenże ojciec Jana →niżej; 1504 tenże zapisuje ż. Zofii Kamieniewskiej po 30 grz. posagu i wiana na połowie swej cz. C. z folw. i dworem, wyjąwszy stary dom z izbą (PG 12, 252v); 1504-06 temuż teściowa Więcka [wd. po Jakubie Kamieniewskim] winna jest 12 grz. z tytułu posagu (PG 64, 171; PG 65, 104v); 1507, 1508, 1510 tenże płaci pobór z cz. Borzujewa (ASK I 11 k. 7, 59, 119, 143); 1508 tenże wraz z Janem występują jako wujowie rodz. sióstr z Przyborowa (PG 14, 48); 1510 tenże →p. 5; 1511 tenże ojciec Aleksego, Łukasza i Róży →niżej; 1524 wd. po tymże Zofia sprzedaje swemu bratu Janowi Kamieniewskiemu las w T. (PG 16, 41); 1531 Zofia Kamieniewska wd. po tymże Mikołaju kwituje [synową] Katarzynę wd. po Marcinie Taczalskim z sumy 60 grz. (30 grz. posagu i tyleż wiana), oprawionej jej przez zm. męża na T. (PG 75, 29-30).

1469-1517 Jan Taczalski syn Wojciecha, brat Mikołaja, ojciec Jakuba, Stanisława i Katarzyny: 1469-70 tenże brat Mikołaja, syn Wojciecha →wyżej: Mikołaj; 1482 tenże toczy proces z Janem Dziećmiarowskim ze Wścieklic (PZ 20, 175); 1485 tenże →wyżej: Jan Kamieniewski; 1489 tenże →wyżej: Mikołaj; 1492 tenże →niżej: Piotr Kamieniewski; 1492 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu swemu bratankowi rodz. Janowi Taczalskiemu swą cz. w T. za 12 grz. (PG 10, 172v); 1494-95 tenże zobowiązuje się oprawić swej ż. Elenie, siostrze Mik. Kanińskiego6Synem tegoż Mikołaja był Jan Kaniński. Cieplucha 201, podaje, że Jan Kaniński z T. posiadał w 1511 Rogalin. Fakt posiadania przez Jana dóbr w T. nie jest nam skądinąd znany, 150 grz., tj. po 70 [?] grz. posagu i wiana na T.; Kaniński winien jest mu tytułem tego posagu 50 grz., ale odmawia wypłacenia mu ostatniej raty 30 grz., skoro Jan nie zapisał żonie oprawy, na którą nie ma wystarczających dóbr; Mik. Taczalski brat Jana ręczy, że zapisze on oprawę, a jeśli brakowałoby mu własnych dóbr, może to uczynić na 1/2 dóbr, które Mikołaj kupił w celu oprawy swej ż. Elżbiety (PG 58 k. 12v-13, 35, 39v, 74v, 104v, 135, 137); 1495 tenże zastawia wspomn. bratankowi Janowi 1/2 roli Raczkowskiej w T. za 10 grz. (PG 7, 62v; PG 11, 85v; PG 58, 109; wykup w 1500: PG 62, 61v; PG 63, 37v); 1497 tenże Jan Taczalski kupuje z zastrz. pr. odkupu od Jana i Mik. Młyńskich z Radzewa 8 ł. os. w Januszewie w pow. pyzdr. za 80 grz. (PG 7, 147v; PyG 8, 152); 1497 tenże Janusz Taczalski zapisuje ż. Helenie Kanińskiej po 55 grz. posagu i wiana na 8 ł. w Januszewie, 1/2 wsi T. oraz 1/2 stawu i młyna w T., nabytych od Jana Kamieniewskiego (PG 7, 152); 1497 Helena ż. tegoż Jana Taczalskiego ze swych dóbr w Januszewie, T. i Vlugne [nazwa zepsuta] wysyła na wyprawę wołoską zastępcę w poczcie Mik. Taczalskiego (ExpBel. nr 358); 1497 król daje Mik. Spławskiemu pr. do dóbr tegoż Jana w T., Kamionkach i Gąsiorowie [k. Wrześni, pow. pyzdr.] oraz zastawu w Januszewie, z powodu niedopełnienia przez Jana obowiązku uczestnictwa w posp. ruszeniu (MS 2 nr 814); 1498 tenże Jan uczestniczy w wyprawie tureckiej (ExpBel. nr 555); 1499 tenże toczy proces z Mik. Spławskim; Jan stawia w sądzie Stan. Czeluścińskiego, którego posłał w swym zastępstwie na wyprawę mołdawską; Spławski twierdzi, że postawiony człowiek nie jest tym, za którego się podaje; Jan ma więc przyprowadzić Wojc. Chwalikowskiego i Andrzeja Zdzichowskiego, którzy stawali z Czeluścińskim w szyku bojowym pod chorągwią kal., po jego prawej i lewej stronie (PG 62, 35v); 1500 tenże skwitowany przez Mik. Spławskiego z zadośćuczynienia za nadane przez króla prawa do dóbr Jana (PG 62, 61v; PG 63, 37v); 1501 tenże z bratem Mikołajem kupują z zastrz. pr. odkupu od Jana Ciołka z Piotrowa role i łąki w Świekotkach za 13 grz. (PG 12, 142; PG 62, 175v-176); 1504 temuż kupiec Jonasz Kegwer z Torunia płaci 75 fl. reńskich, a 1504-05 Andrzej Łacina [mieszcz. pozn.] winny mu jest 24 grz. (AR nr 2027, 2044, 2151); 1505 tenże kupuje z zastrz. pr. odkupu od Mik. Zaworskiego 1 1/2 ł. we wsi Trzek za 12 grz., a 1507 daje mu cz. folw. w T. w zamian za cz. Trzeku (PG 13 k. 52, 112v); 1507 tenże kupuje z zastrz. pr. odkupu od Barbary wd. po Mik. Szczytnickim 1/2 Krzyżewnik [k. Kórnika] (czyli 5 ł.) za 100 grz. (PG 13, 111; PG 65, 223), a 1509 ponownie za 140 grz. (PG 14, 138); wykup 1509 (PG 66, 222v); 1508 tenże →wyżej; 1509 tenże zapisuje swej ż. Helenie c. Piotra Kanińskiego po 70 grz. posagu i wiana na cz. Krzyżewnik (PG 14, 155); 1510 tenże z bratem Mikołajem dziedzice w T. (LBP 227); 1511 tenże →niżej: Stanisław i Jan Kamieniewscy; 1511 tenże pozywa Jana i Piotra ze Szczytnik o wygnanie z dóbr w Krzyżewnikach (PG 68, 91v); 1515 tenże kupuje od Jana i Jakuba z Dziećmiarowic 1/2 Wścieklic za 35 grz. (PG 15, 65v); 1516 tegoż c. Anna, ż. Jana Kamieniewskiego →niżej; 1517 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Winc. Świączkowi Siekierzeckiemu 1/2 Krzyżewnik za 140 grz. (PG 15, 172v); 1525, 1526 tenże wspomn. jako zm. ojciec Katarzyny →niżej.

1483-95 Jakub Kamieniewski: 1483 tenże zapisuje ż. Więcławie z Pigłowic po 40 grz. posagu i wiana na połowie swej cz. Kamionek i na całej swej cz. T. (PG 9, 172); 1493 tenże występuje jako stryj Anny i Katarzyny [cc. Jana] →niżej: Piotr; 1495 tenże kupuje od Anny ż. Marcina Sławińskiego i Katarzyny panny, cc. zm. Jana Kamieniewskiego (występują one w asystencji stryja Wojc. Bilińskiego i wuja Marcina Krzesińskiego) części Kamionek i T. za 50 grz. (PG 7, 62; PG 11, 84); 1504 wd. po tymże Więcka (PG 64, 171); 1506 tenże wspomn. jako zm. ojciec Stanisława i Jana →niżej.

1492-1571 Jan Taczalski syn Mikołaja, brat Aleksego, Łukasza i Marcina [ze względu na długi czas występowania może tu chodzić o dwóch Janów]: 1492, 1495 tenże bratanek Jana →wyżej; 1504 tenże odstępuje swemu ojcu Mikołajowi cz. T. kupioną z zastrz. pr. odkupu od stryja Jana, wyjąwszy z niej dwór (PG 64, 150); 1537 tenże brat stryj. Stan. Taczalskiego →niżej; 1538 tenże sprzedaje bratu stryj. Stan. Taczalskiemu cz. T. za 600 grz. i zobowiązuje się uwolnić te dobra od roszczeń osób trzecich, z wyjątkiem swego brata [przyrodniego?] Aleksego, swych sióstr oraz Jana Kamieniewskiego (PG 17, 196v; PG 80, 261v-262); 1538 tenże kupuje od Stan. Ziemlińskiego cz. wsi Grzybowo-Wódki [pow. gnieźn.] za 600 grz., po czym oddaje mu je w dożywocie; Jan na tych dobrach zapisuje swej narzeczonej Łucji, c. wspomn. Stanisława, po 50 grz. posagu i wiana (PG 17, 194-195); 1538 tenże →niżej: Stan. Taczalski; 1539 tegoż c. Barbara, ż. Jana Szurkowskiego, który zapisuje jej po 200 grz. posagu i wiana na Szurkowie w pow. kośc. (KoścZ 19, 179); 1543-55 wspomn. Barbara wd. (TD); 1549 [tenże?, a może syn?] Jan Taczalski ma długi u siostry swej żony, Bogumiły ż. Grzegorza Gregiela ze Słupcy, 1558 tenże pożycza pieniądze Leonardowi Przyborowskiemu z Grzybowa-Rembieszyc i 1560-61 dziedzicom z Golczewa (TD); 1568-71 tenże dz. w Grzybowie-Wódkach (TD); 1574 tenże wspomn. jako zm. ojciec Katarzyny ż. Krzysztofa Nadarzyckiego (PG 21, 457v); 1578 wd. po nim Łucja Ziemlińska7Ich dziećmi byli Wojciech, Ewa i Anna. Wojciech w znanych nam źródłach występował 1578-99, posiadał cz. w Grzybowie-Wódkach, jego ż. była od 1578 Anna c. Wojc. Radeckiego. Ewa była 1600 ż. Stan. Strzyżewskiego (TD) (TD).

1492-1506 Piotr Kamieniewski syn Jana: 1492 tenże syn zm. Jana w asystencji wujów rodz. Wojciecha i Jana Wisławskich sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Janowi Taczalskiemu 1/2 ł. opust., karczmę opust. [w Kamionkach] i 1/4 jez. Kamionka za 15 grz.8Dobra te wykupili w 1511 Stanisław i Jan Kamieniewscy (PG 10, 166); 1493 tenże z matką Elżbietą i siostrą Małgorzatą oraz [siostrami] Anną i Katarzyną (występują one w asystencji Jakuba Kamieniewskiego stryja i Wojc. Wisławskiego wuja) dokonują działów dóbr w Kamionkach i T. (PZ 22, 224); 1506 tenże →niżej: Stanisław i Jan Kamieniewscy.

1498-1565 Aleksy Taczalski syn Mikołaja, brat Łukasza, Jana i Marcina: 1498 tenże syn Mikołaja →wyżej; 1499 tenże i Łukasz, ss. zm. Małg. Taczalskiej, toczą proces z Piotrem i Janem z Chłapowa o Borzujewo (PyG 8, 143); 1511 za tegoż, Łukasza i Różę ręczy ich ojciec Mikołaj, że gdy tylko Aleksy wróci z Podola, dokonają oni rezygnacji 1/4 ł. w Gablinie na rzecz Piotra Chłapowskiego (PG 68 k. 27v, 116); 1525 tenże oraz Łukasz i Róża Taczalscy sprzedają cz. Borzujewa, Gierałtowa, Chłapowa i Gablina (PG 16 k. 77v, 99v); 1529 tenże sprzedaje swemu bratu Marcinowi cz. w T. za 40 fl., licząc po 40 gr na każdego fl. (PG 16, 319); 1530 tenże z ż. Kat. Dębicką sprzedaje Janowi Kamieniewskiemu 2 półł. os. oraz 1 półł. lasów w T. za 20 grz. (PG 16, 367v); 1530 tegoż ż. Katarzyna, wd. po Marcinie Taczalskim →niżej; 1531wspomn. Katarzyna wd. po Marcinie kwituje swych rodziców Mik. Dębickiego czyli Drogoszewskiego oraz Martę z dóbr po nich (PG 75, 29); 1531 wspomn. Kat. Drogoszewska, ż. Piotra Kobylnickiego [a więc jej małżeństwo z Aleksym zostało unieważnione?] sprzedaje Januszowi Latalskiemu kaszt. gnieźn. cz. T. nabytą od Łukasza Taczalskiego za 200 zł, a z zastrz. pr. odkupu sprzedaje mu swą oprawę zapisaną przez pierwszego męża na T. (PG 16, 456); 1533 tenże sprzedaje za 100 kóp gr bratu stryj. Stan. Taczalskiemu cz. T. przypadłą mu po zm. bracie Marcinie (PG 16, 558); 1538 tenże Aleksy →wyżej: Jan Taczalski; 1550-51 tenże z siostrą Różą sprzedają swej siostrze [przyrodniej?] Katarzynie, ż. Marcina sołtysa w Kijewie, części Borzujewa, Gierałtowa, Chłapowa i Gablina, przypadłe im po zm. bracie Łukaszu (PG 93, 62; PG 18, 611v); 1565 tenże z siostrą Różą, która ma już 70 lat (WsG 5 k. 48v, 50v).

1498-1530 Łukasz Taczalski syn Mikołaja, brat Aleksego, Jana i Marcina: 1498-99 tenże syn Mikołaja i Małgorzaty →wyżej; 1523 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu dobra w Chłapowie, Borzujewie i Gierałtowie (GZ 10, 70v); 1523 tenże ma żyć w spokoju z poddanymi z Garaszewa, wsi nal. do kapituły kat. pozn., a także z Jakubem i Jerzym Kębłowskim oraz Janem Starołęskim (PG 71 k. 407, 413v, 415v); 1525 tenże →wyżej; 1526 tenże toczy proces z Jakubem Ruchockim, który domaga się, by Łukasz jako nieosiadły (minus possessionatus) dał mu gwarancję spokoju w postaci poręczenia in. szlachciców (PG 73 k. 351, 374); 1528 takiego samego poręczenia domaga się Jan Starołęski (PG 74 k. 40, 64, 78v); 1530 tenże sprzedaje Katarzynie wd. po Marcinie Taczalskim, a obecnie ż. Aleksego Taczalskiego, cz. T. za 100 fl. (PG 16, 354v); 1550 tenże wspomn. jako zm. →wyżej.

1506-14 Stanisław i 1506-38 Jan Kamieniewscy ss. Jakuba: 1506 ciż ss. zm. Jakuba kupują od Piotra Kamieniewskiego syna zm. Jana jego części Kamionek i T. za 50 grz. (PG 13, 85v); 1506 ciż skwitowani przez matkę Więckę z jej oprawy zapisanej na Kamionkach i T. (PG 65, 131); 1507 tenże Stanisław sprzedaje swej ż. Annie Kubackiej części Kamionek i T. za 150 fl. (PG 13, 138; jej wwiązanie w 1509: PG 66, 224v); 1508 ciż kupują od Jakuba Kamieniewskiego 1/2 Wścieklic oraz części Kamionek i T. za 80 grz. (PG 14, 8); 1508 tenże Jan zapisuje ż. Zofii, c. Jana Piotrkowskiego, po 60 grz. posagu i wiana na 1/2 części Kamionek, Wścieklic i T. (PG 14, 43); 1511 ciż wykupują od Jana Taczalskiego dobra w Kamionkach i T., sprzedane mu [w 1492] z zastrz. pr. odkupu przez Piotra Kamieniewskiego (PG 68, 43v); 1514 tenże Stanisław wydzierżawia od swej ż. Anny Kubackiej dobra w Kamionkach i T. za 12 grz. (PG 69, 58v); 1516 tenże Jan zapisuje swej ż. Annie, c. Jana Taczalskiego, po 70 grz. posagu i wiana na tej połowie swych części wsi Kamionki, T. i Wścieklice, na której nie była zapisana oprawa jego poprzedniej ż. Zofii (PG 15, 79v-80; PG 67, 59); 1524, 1526, 1527 tenże Jan →niżej; 1531 Zofia siostra tegoż Jana, ż. Mik. Taczalskiego →niżej; 1532 tenże Jan →niżej: Stan. Taczalski; 1532 tenże Jan winien jest Stan. Taczalskiemu 75 grz. i zobowiązuje się zrezygnować mu 1/2 T. (tę samą, którą miał Janusz Latalski kaszt. gnieźn.) z zastrz. pr. odkupu za 155 grz. (PG 75, 518), wykup 1533 (PG 77, 176v-177); 1533 tenże Jan →niżej: Stan. Taczalski; 1537 tenże Jan nabywa cz. T. od Stan. Taczalskiego →niżej; 1538 tenże Jan →niżej: Jan Taczalski; 1546 tenże Jan wspomn. jako zm. ojciec Pawła i Jana →niżej: Jakub Taczalski.

1516 Taczalskiemu dano pod uprawę role w opust. wsi Świątniki nal. do uposażenia kustodii kat. pozn. (CP 111, 42v).

1523-49 Jakub Taczalski, syn Jana9Bratem Jakuba był na pewno Stanisław, a siostrą tego ostatniego Katarzyna, która została wyraźnie nazwana c. Jana. Filiację Jakuba w stosunku do Jana wzmacniają dalsze wskazówki. Jakub i Stanisław dziedziczyli Krzyżewniki, które nabył Jan. Wreszcie w 1526 Stanisław nazwał swym bratem stryj. Jana, w którym trzeba upatrywać bratanka Jana starszego, brat Stanisława i Katarzyny: 1523 tenże pozwany przez Andrzeja zw. Półkaczę z Nowej Grobli [Chwaliszewa] o to, że jego sługa, szl. Mac. Dobroszewski, pożyczył od Andrzeja konia i nie zwrócił; Jakub przysięga, że nic nie wie o tym koniu (PG 71 k. 353v-354, 374v); 1523 tenże ma żyć w pokoju z Janem Starołęskim (PG 71, 413v); 1526 tenże daje w dożywocie swej ż. Katarzynie, wd. po Janie Węgierskim, części należne mu w działach z braćmi w T. i Krzyżewnikach (PG 16, 146); 1526 temuż Jakub Kamieniewski zastawia 2 półł. w Kamionkach za 10 grz. (PG 73, 240v-241); 1527 tenże →niżej: Stan. Taczalski; 1527 tenże daje swej ż. Katarzynie, wd. po Janie Węgierskim, części w T. i Krzyżewnikach, które przypadły mu w działach z bratem, ona zaś daje mu swą oprawę (po 300 grz. posagu i wiana) zapisaną przez pierwszego męża na wsi Węgierskie w pow. pyzdr. (PG 16, 146); 1529 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu 1/2 wsi Węgierskie za 300 grz. (PG 16, 268v); 1529 tenże kupuje od Mik. Górskiego pleb. w Siedlcu cz. Krzyżewnik za 500 grz. (PG 16, 276v); 1530 tenże dokonuje działów z bratem Stanisławem; Jakub otrzymuje cz. Krzyżewnik, a Stanisław cz. T. i Wścieklic (PG 16, 334); 1530 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu 5 ł. w Krzyżewnikach za 150 grz., sprzedaje wieczyście Krzyżewniki za 810 grz., a nabywa części Krajkowa, Żabna i Przewozu za 800 grz. (PG 16 k. 334v, 357v); 1531 tenże z ż. Kat. Węgierską sprzedają z zastrz. pr. odkupu części Żabna i Przewozu (PG 16, 454v); 1531 tenże z Przewozu, współkolator kościoła par. w Przewozie (ACC 106, 174v); 1531 tenże za zgodą ż. Katarzyny zapisuje Mik. Łaszczyńskiemu 190 grz. na Krajkowie oraz częściach Żabna i Przewozu (PG 75 k. 45, 163v); 1533 tenże Taczalski sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Mik. Bilińskiemu części Żabna i Przewozu za 100 kóp gr, po czym bierze je od niego w dzierżawę (PG 16, 581; PG 77, 425); 1536 tenże pozwany przez Barbarę Niemierzewską o wygnanie jej siłą z dóbr w Żabnie i Przewozie, które kupiła od niego z zastrz. pr. odkupu za 100 kóp gr (PG 76. 125); 1538 tenże Jakub Krajkowski czyli Taczalski kupuje od Stan. Bnińskiego cz. Przewozu za 208 grz. (PG 17, 208); 1538 tenże z Krajkowa zapisuje ż. Katarzynie, c. Tomasza Domasławskiego, po 300 zł posagu i wiana na Krajkowie, Żabnie i Przewozie (KoścZ 19, 176v); 1538 temuż zobowiązuje się Jan Bniński zrezygnować cz. Przewozu (PG 80, 168); 1538 tenże sprzedaje Janowi Żabieńskiemu cz. Żabna za 315 grz. (PG 80, 290); 1539 tegoż ż. Kat. Domasławska (KoścZ 26, 252v); 1541 tenże z Krajkowa (PG 83, 467); 1543 tenże daje Wojc. Raczkowskiemu mł. w Krajkowie i łąki w Przewozie, a otrzymuje w zamian cz. Przewozu (PG 18, 7v-8); 1545, 1549 tenże →niżej: Katarzyna; 1546 tenże Krajkowski czyli Taczalski wykupuje od Pawła i Jana Kamieniewskich 1/2 T. (wyjąwszy 1 zagr.) sprzedaną przez zm. Stan. Taczalskiego ich zm. ojcu Janowi z zastrz. pr. odkupu za 210 grz. (PG 88, 32); 1589 Regina Kozielska wd. po tymże Jakubie, obecnie ż. Mac. Bojanowskiego (TD); [synem Jakuba był Piotr Krajkowski czyli Taczalski występujący 1589-91 (TD)].

1525-50 Kat. Taczalska ż. Piotra Radzewskiego: 1525 taż c. zm. Jana Taczalskiego (PG 16, 99); 1526 taż c. Jana Taczalskiego, narzeczona Piotra Radzewskiego z Mórki; przyszły mąż zapisuje jej po 150 grz. posagu i wiana (PG 16, 131v); 1535 tejże mąż Piotr Radzewski zapisuje po 600 zł posagu i wiana (PG 16, 725); 1537 Piotr Radzewski kupuje cz. T. →niżej: Stan. Taczalski; 1538 taż wd. po Piotrze Radzewskim, siostra Jakuba Taczalskiego (PG 80, 297-298), 1539 taż siostra Stan. Taczalskiego (PG 81, 9), 1544 taż wd. po Piotrze Radzewskim (PG 86, 41v-42); 1545 taż wd. po Piotrze kupuje z zastrz. pr. odkupu od swego brata Jakuba Taczalskiego wieś T., opust. Wścieklice i Wielką Łąkę w Przewozie (PG 18, 178); 1546 [taż?] Kat. Taczalska ręczy za swych poddanych z T., kmieci Mac. Bochenka i Jana Salnetę, że będą oni żyli w spokoju z Pawłem i Janem Kamieniewskimi (PG 88, 260v); 1549 taż kupuje od Jakuba Taczalskiego wieś T. i opust. Wścieklice za 700 grz. (PG 18, 491); 1550 taż sprzedaje Bartłomiejowi Jutroskiemu T. i 1/2 opust. Wścieklic za 900 grz. (PG 18, 540v; PG 92, 123v).

1526-27 Jakub Kamieniewski syn Stanisława: 1526 tenże syn Stanisława sprzedaje swemu stryjowi Janowi Kamieniewskiemu swe części Kamionek, T. i opust. Wścieklic (PG 16, 103); 1526 tenże →wyżej; 1527 tenże syn Stanisława zastawia Mac. Pigłowskiemu na 3 lata dobra swego nieobecnego brata Mikołaja w Kamionkach, Wścieklicach i T. (PG 73, 611v-612).

1527-39 Stan. Taczalski syn Jana [→przyp. 9], brat Jakuba i Katarzyny: 1527 tenże pozwany przez Jana Kamieniewskiego o wygnanie gwałtem z zagrody Bartoszewskiej z rolą i sadem w T.; Stanisław i [jego brat] Jakub zawierają ugodę z Janem: otrzymują zagrodę Bartoszewską, a w zamian oddają mu 1 płosę roli (PG 73 k. 540v, 736v); 1532 tenże kupuje od Janusza Latalskiego cz. T. za 400 zł, po czym sprzedaje ją Janowi Kamieniewskiemu z zastrz. pr. odkupu za 155 grz. (PG 16 k. 501, 516); 1532-33 tenże →wyżej: Stanisław i Jan; 1533 tenże →wyżej: Aleksy; 1533 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Wojc. Polickiemu 2 kmieci siedzących na półłankach w T. za 12 grz. (PG 16, 558v; wykup już w 1533: PG 77, 178v); 1533 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Janowi Kamieniewskiemu 1/2 T. za 210 grz. (PG 16, 584); 1537 tenże zobowiązuje się dawać swemu bratu stryj. Janowi 10 grz. i cisawego konia [rocznie] z tytułu pożytków z cz. wsi T. należącej do Jana, a posiadanej przez Stanisława; tenże wraz z Janem zobowiązują się nie niepokoić Jana Kamieniewskiego w spokojnym posiadaniu cz. T., sprzedanej mu przez Stanisława z zastrz. pr. odkupu (PG 79 k. 192-193, 233); 1537 tenże sprzedaje Piotrowi Radzewskiemu części T. i Wścieklic, wraz z cz. w T., którą miał Jan Latalski (PG 17, 128); 1539 tenże wykupuje czynsz 6 grz. zapisany [kiedy?] na T. Janowi Słupskiemu (PG 81, 15); 1546 tenże wspomn. jako zm. →wyżej: Jakub Taczalski.

1529 Marcin Taczalski brat Aleksego [a więc syn Mikołaja] →wyżej; 1529 tenże zapisuje swej ż. Katarzynie, c. Mik. Drogoszewskiego, po 100 fl. posagu i wiana na 1/2 T. (PG 16, 324v); 1530-31 wd. po tymże Kat. Dębicka, obecnie ż. Aleksego Taczalskiego, 1533 tenże wspomn. jako zm. brat Aleksego →wyżej.

1531 Janusz Latalski kaszt. gnieźn. kupuje dobra w T. →wyżej: Aleksy, a 1532 je sprzedaje →wyżej: Stan. Taczalski.

1545 Jan i Maciej Radzewscy ss. zm. Piotra [i Kat. Taczalskiej] sprzedają Jakubowi Taczalskiemu swemu wujowi T. i 1/2 opust. Wścieklic za 490 grz.; transakcję ma potwierdzić ich małol. brat Stanisław (PG 18, 177v); 1546 Stan. Radzewski kupuje od Róży Taczalskiej [c. Mikołaja, siostry Aleksego, Łukasza, Jana i Marcina Taczalskich] jej dobra po ojcu i matce w T. za 60 grz. (PZ 32, 530); 1558 Stan. Radzewski →niżej.

1550 Bartłomiej Jutroski nabywa T. i 1/2 Wścieklic →wyżej: Kat. Taczalska; 1553 tenże sprzedaje Piotrowi Szczytnickiemu mężowi Doroty Jutroskiej wieś T. za 2000 grz. (PG 19, 66v; PG 97, 90-91).

1551 Wojc. Taczalski; jego ż. Zofia Topolska zobowiązuje się odstąpić swej c. Jadwidze, ż. Mik. Bunińskiego, 3 ł. w Topoli w pow. kal. (KalG 38, 402); 1551 Jadwiga Taczalska siostrzenica Kat. Wysockiej (KalG 39, 1259).

1553-58 Piotr Szczytnicki: 1553 tenże →wyżej; 1553 tenże →p. 2; 1558 tenże otrzymuje od Stan. Radzewskiego jego pr. do T. (PG 19, 621)

1561-80 Jan Szczytnicki syn Piotra (TD): 1566 tenże zapisuje ż. Katarzynie, c. Wawrz. Kębłowskiego, po 1100 zł posagu i wiana na połowie Kanina, Szczytnik i T., a 1567 daje jej w dożywocie T. i Szczytniki (PG 20 k. 489v, 593v); 1570-71 tenże →p. 2; 1574 tenże zapisuje swej narzeczonej Jadwidze Kamieniewskiej posag i wiano na połowach T. i Szczytnik (PG 21, 447); 1577-80 tenże →niżej.

1569 Małg. Chwalikowska, wd. po Feliksie Taczalskim (TD).

1575 wieś opust. T. (KoścG 29, 192).

1508 pobór od 1 ł. (ASK I 3, 7v); 1510 w T. jest 1 1/2 ł. os., 1/2 ł. opust., folw., 3 zagr. →p. 5; 1563 pobór od 1/2 ł. (ASK I 5, 221v); 1577 płatnik poboru Jan Szczytnicki (ASK I 5, 677); 1580 Jan Szczytnicki płaci pobór od 2 zagr. (ŹD 13).

1403 Mac. Cięciwa kmieć z T. lub Mieczewa nagania szlachectwo Miecława z T. i Jana z T. oraz toczy proces z Machną ż. Ścibora z T. →wyżej; 1465 kmieć Gorazd →wyżej; 1527 rola Bartoszewska (PG 73, 540v); 1530 kmiecie Jan Fornal i Mac. Bochenek siedzą na półłankach (PG 16, 307v); 1533 kmiecie Wojc. Wyrwych i Stan. Las (PG 77, 178v); 1546 kmiecie Mac. Bochenek i Jan Salneta →wyżej: Kat. Taczalska.

5. 1510 wieś T. nal. do braci rodz. Jana i Mikołaja; dzies. z ich folw. pobiera pleb.; dzies. z 1 1/2 ł. os. i 1/2 ł. opust. należy do wikariuszy kat. pozn.; jest też 3 zagr., którzy płacą plebanowi po 1 gr (LBP 227).

Uwaga: T. graniczyły dowodnie z Kamionkami. Musiały leżeć na N od tej wsi, od strony Szczytnik, bowiem wspomn. w 1418 młyn stać musiał nad wodą, którą identyfikować należy ze strugą Głuszynka (płynącą między Kamionkami a Szczytnikami) lub Kopla (płynącą z N na S przez Szczytniki i wpadającą do Głuszynki na wysokości Kamionek). Na mapie Gilly’ego nad Koplą poniżej Szczytnik zaznaczono „stary młyn” (alte M.), ale nie wiadomo, czy można go utożsamiać z młynem wspomn. w 1418 i nie istniejącym już w 1553. W podmokłych dolinach tych strug szukać też należy jez. Drzewce, spornego między Kamionkami a Szczytnikami w XVI w.

1 Ta sama najpewniej łąka określona została w 1545 jako położona w Przewozie (PG 18, 178).

2 Ponieważ Jan z T. (1403) był h. Czasza, Racibor z T. (1438) był h. Junosza, a do tego spotykamy jeszcze Wojc. Zadorę (1390), co też może być przydomkiem heraldycznym, dobra w T. miało widocznie na przełomie XIV i XV w. kilka różnych rodzin. Z kolei Taczalskich (których znany nam rodowód zaczyna się od Wojciecha występującego 1438-66) B. Paprocki, Herby rycerstwa polskiego [1584], wyd. K. J. Turowski, Kraków 1858, s. 555, zalicza do h. Łodzia. Niewiele potrafił o nich powiedzieć O. Halecki, Ród Łodziów w wiekach średnich, MH 5, 1912, s. 111.

3 Drugą ż. Jana musiała być Elżbieta, która go przeżyła, a którą syn Jana, Piotr, nazywał swą matką →niżej: Piotr.

4 Dziećmi z tego małżeństwa byli na pewno Aleksy, Łukasz i Róża, wspomn. w 1498 jako dziedziczący po matce dobra w Borzujewie, Gierałtowie i Gablinie. Z in. matki lub matek (Mikołaj miał jeszcze co najmniej dwie żony) pochodzili na pewno niewymienieni w tym akcie Jan i Marcin.

5 W Borzujewie i Gablinie miały dobra różne rodziny, Gierałtowo było już wtedy wsią opust. Być może żona Mikołaja pochodziła z Wisławskich, którzy mieli dobra zarówno w Borzujewie, jak i Gablinie, a byli też spowinowaceni z Kamieniewskimi z Kamionek (w 1492 Piotr Kamieniewski nazywał Wisławskich wujami rodz. →niżej).

6 Synem tegoż Mikołaja był Jan Kaniński. Cieplucha 201, podaje, że Jan Kaniński z T. posiadał w 1511 Rogalin. Fakt posiadania przez Jana dóbr w T. nie jest nam skądinąd znany.

7 Ich dziećmi byli Wojciech, Ewa i Anna. Wojciech w znanych nam źródłach występował 1578-99, posiadał cz. w Grzybowie-Wódkach, jego ż. była od 1578 Anna c. Wojc. Radeckiego. Ewa była 1600 ż. Stan. Strzyżewskiego (TD).

8 Dobra te wykupili w 1511 Stanisław i Jan Kamieniewscy.

9 Bratem Jakuba był na pewno Stanisław, a siostrą tego ostatniego Katarzyna, która została wyraźnie nazwana c. Jana. Filiację Jakuba w stosunku do Jana wzmacniają dalsze wskazówki. Jakub i Stanisław dziedziczyli Krzyżewniki, które nabył Jan. Wreszcie w 1526 Stanisław nazwał swym bratem stryj. Jana, w którym trzeba upatrywać bratanka Jana starszego.